Inauguracja roku szkolnego z udziałem uczniów, rodziców i pracowników szkoły rozpoczęła nowy rozdział w życiu każdego uczestnika uroczystego otwarcia szkolnego skarbca wiedzy, po którą każdy sięga z zapałem, animuszem, zajęciem i otwartym umysłem, aby poszerzać konsekwentnie perspektywy świadomości siebie oraz świata.
Dzień Przedszkolaczka podczas zabaw przy muzyce w sali przedszkolnej oraz w akompaniamencie ptasiej orkiestry na świeżym powietrzu w przyjaznej przestrzeni szkolnej placów zabaw przedszkolaczki Biedronki celebrowały dynamicznie i kreatywnie, wynosząc z hucznych obchodów mnóstwo wrażeń, puentujących ich nietuzinkowe święto życzeniami jowialnego uśmiechu na co dzień dla wszystkich równolatków.
Kacper i Michał to uczniowie klas drugiej i trzeciej naszej szkoły, którzy wspólnie wykonali plakat zatytułowany "Wspomnienia z wakacji - nadmorskie przygody", aby szum morski w błękicie fal towarzyszył im motywująco każdego dnia 🏖
Przedszkolaczki Rybki pluskiem chybkim dały się ponieść z bilingwistycznym nurtem wiedzy w języku angielskim i polskim, a ćwiczenia oddechowe oraz zabawa z balonikiem pt. "Baloniku nasz malutki" przyniosły oczekiwane skutki dotleniające jasno umysł, gotowy pomieścić i pojąć ważne nauki 🎈
Zbierajcie razem z nami Talenciaki na wyposażenie naszej szkoły!
Nasza szkoła bierze udział w tegorocznej akcji "Szkoły Pełne Talentów".
Wystarczy zbierać "Talenciaki".
Talenciaki będą przekazywane w okresie trwania akcji we wszystkich sklepach Lidl do 17.12.2023 roku (za każde 50 zł wydane na zakupy zawierające minimum jeden owoc lub warzywo).
Talenciaki będzie można aktywować, wykorzystując kod numeryczny lub skanując z nich unikalny kod QR poprzez platformę dostępną dla Szkoły Podstawowej w Sarbicach: https://szkoly.lidl.pl/Talenciaki/szkola?partyId=87040017736
Jeśli jednak ktoś będzie chciał przekazać Talenciki w tradycyjnej formie, to w naszej szkole będą wystawione specjalne pudełka do których będzie można wrzucać kupony.
Talenciki zgromadzone przez Szkołę, będzie można wymienić na atrakcyjne nagrody. Zachęcamy więc uczniów, rodziców, nauczycieli, przyjaciół szkoły do zbierania Talenciaków.
Eukaliptus (Eucalyptus) jest rodzajem drzew i krzewów należących do rodziny mirtowatych. Pod nazwą danej rośliny kryje się ponad 700 gatunków o cennych właściwościach przeciwbakteryjnych, przeciwzapalnych i przeciwwirusowych. Jakie są wskazania do suplementacji rośliny? Eukaliptus zalecany jest na przeziębienie, grypę i inne schorzenia z obecną gorączką. Jest on również częstym składnikiem kremów dla cery dojrzałej, opóźniających proces starzenia skóry. Olejki eteryczne zawarte w roślinie działają kojąco na układ nerwowy i ułatwiają codzienne zasypianie. Poznaj właściwości lecznicze, działanie i zastosowanie eukaliptusa.'
Eukaliptus od lat stosowany jest w ziołolecznictwie. Związki aktywne odpowiadające za cenne właściwości eukaliptusa:
garbniki,
kamfen,
limonen,
pinen,
felandren.
Eukaliptus wykazuje silne działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Pozyskiwany z rośliny olejek eteryczny jest często stosowanym preparatem w walce z grzybami patogennymi, nitkowatymi, dermatofitycznymi i włóknistymi. Preparat jest bogaty w eukaliptol i cytronellal odpowiadające za jego immunomodulujące właściwości. Eukaliptus znany jest również ze swoich wykrztuśnych i rozgrzewających właściwości.
Roślina ta zalecana jest w przypadku obecnych stanów zapalnych, bakterii i grzybów. Z tego względu w ziołolecznictwie traktowana jest jako naturalny lek na trądzik. Eukaliptus może być stosowany w chorobach reumatycznych i bólach mięśni.
Eukaliptus na przeziębienie
Preparaty z eukaliptusem zalecane są szczególnie na przeziębienie i infekcje górnych dróg oddechowych. Zioło znane jest ze swoich wykrztuśnych właściwości. Z tego względu roślina pomoże w pozbyciu się uporczywego kaszlu. Inhalacje z olejku eukaliptusowego oczyszczą zatoki w przebiegu schorzenia i pomogą pozbyć się kataru.
Eukaliptus wykazuje szczególny wpływ na kondycję skóry. Preparaty ziołowe stosowane są w przypadku obecnego łupieżu i innych problemów ze skórą głowy. Wysoka zawartość garbników w składzie rośliny łagodzi podrażnienia, infekcje i różnego rodzaju zmiany skórne – w tym liszaje.
W aptekach i sklepach ze zdrową żywnością dostępne są maści do miejscowego nakładania na skórę. Ze względu na swoje regenerujące właściwości wspierają one proces leczenia niewielkich ran i zaczerwień. Kosmetyki z eukaliptusem są jednym ze skuteczniejszych sposobów na wyrównanie kolorytu twarzy.
Na uwagę zasługują również naturalne mydła w płynie, żele pod prysznic, szampony i pasty do zębów. W sklepach ekologicznych można spotkać olejki do brody wzbogacone o ekstrakt eukaliptusowy. Zioło odpowiada za lepsze nawilżenie włosów, odżywienie zarostu i zmniejszenie jego łamliwości.
Preparaty z eukaliptusem mają wpływ nie tylko na fizyczne funkcjonowanie organizmu. Olejek eteryczny wykazuje pozytywny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Regularne kąpiele z dodatkiem preparatu łagodzą skutki przewlekłego stresu, działają uspokajająco i ułatwiają codzienne zasypianie. Roślina może być pomocna w leczeniu migren utrudniających codzienne funkcjonowanie.
Najcenniejszym surowcem pozyskiwanym z rośliny jest olejek eukaliptusowy. Preparat jest głównym źródłem związków aktywnych odpowiedzialnych za cenne właściwości lecznicze zioła. Eukaliptus dostępny jest w formie:
kosmetyków,
olejku,
suszonych liści.
W aptekach i sklepach ze zdrową żywnością dostępne są liczne preparaty z eukaliptusem. Należą do nich m.in. syrop na kaszel, spray do nosa, płyn do kąpieli na przeziębienie i pastylki do ssania.
Eukaliptus w Encyklopedii ziół i roślin – podsumowanie
Wykazuje silne działania przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe.
Traktowany jest jako naturalny lek na trądzik, choroby reumatyczne i bóle mięśni.
Zalecany jest na przeziębienie i infekcje górnych dróg oddechowych. Inhalacje oczyszczą zatoki, pomogą pozbyć się uporczywego kataru i kaszlu.
Stosowany jest na łupież i inne problemy ze skórą głowy.
Łagodzi skutki przewlekłego stresu, działa uspokajająco i ułatwia zasypianie.
Lilia biała (Lilium candidum), zwana także lilią Madonny (Madonna lily) to nie tylko piękna roślina ozdobna, ale również lecznicza.
Stosowana była w medycynie ludowej regionów, z których
pochodzi, a także wielu innych krajów świata, gdzie miała okazję zawędrować. Najpierw obecna była w lecznictwie bałkańskim i Bliskiego Wschodu, a potem dotarła do krajów
śródziemnomorskich, a nawet Meksyku. Obecnie jest raczej rzadko używana w medycynie naturalnej, głównie ze względu na to, że traktowana jest bardziej jako roślina ozdobna i nie jest zbyt
szeroko uprawiana w celach zielarskich.
Zgodnie z dostępną literaturą dosyć powszechnie stosowali lilię Włosi, robiąc użytek zarówno z jej cebulek, jak i płatków kwiatów. Jednym z tradycyjnych tamtejszych preparatów był np.
wywar z cebulek lilii na mleku. Wyciągami z lilii leczono półpaśca, choroby skóry i stany zapalne stawów. Sporządzano także okłady na rany, by wspomóc ich gojenie się.
Cebulki lilii białej bogate są w śluzy i antyoksydanty, takie jak kemferol, linalol, kariofilen i cytronelal. Świeże cebulki wykorzystywane są w Azji jako składnik kulinarny ze względu na
słodkawy smak i mięsistą strukturę. Lubią je zwłaszcza Japończycy, Chińczycy i Koreańczycy, którzy sporządzają je w formie gotowanej lub pieczonej.
Cebulki lilii białej cenione są za wybitne właściwości łagodzące, ściągające i wspomagające gojenie się wszelkich ran, wrzodów, siniaków i stanów zapalnych skóry.
Lilie wspomagają także walkę ze skórnymi zakażeniami wirusowymi i grzybiczymi.
Lilia biała ma zastosowanie do użytku zewnętrznego na zmiany i problemy skórne, rany, owrzodzenia, siniaki, stany zapalne i grzybice.
Herbata z lilii białej:
1-2 łyżki łusek zalej szklanką wrzącej wody lub mleka i gotuj przez kilka minut pod przykryciem. Przygotowany wywar zastosuj zewnętrznie do przemywania skóry, okładów, kąpieli czy
moczenia stóp.
Lilia biała należy do rodziny liliowatych. Jej ojczyzną są Bałkany, Bliski Wschód i Azja Zachodnia. Lubi słoneczne stanowiska i nie jest odporna na mróz. Jest byliną wytwarzającą cebulki, dzięki którym się rozmnaża. Jej łodyga osiąga około 1 m wysokości i rozgałęzia się dopiero na samym szczycie. Każde takie rozgałęzienie zakończone jest okazałym, białym i pięknie pachnącym kwiatem lejkowatym. Jedna lilia rodzi od jednego do czterech kwiatów.
Kosaciec, inaczej irys, występuje w wielu gatunkach i zaliczany jest do rodziny kosaćcowatych. To popularna roślino zarówno o właściwościach ozdobnych, jak i leczniczych. Surowiec wykorzystywany jest jako remedium na stany zapalne, nudności i wymioty, choroby nerek i układu moczowego, a także przeziębienie i kaszel.
Kosaciec to roślina, która wyrasta na stanowiskach wilgotnych. Bylina to pierwotnie porastała tereny basenu Morza Śródziemnego, a obecnie rozprzestrzeniła się na całą Europę (jest szczególnie popularna we Włoszech i w Polsce). Jest łatwa w uprawie, ponieważ dobrze znosi zarówno mrozy, jak i zbyt małe i duże nasłonecznienie. To sprawia, że jest często spotykana w przydomowych ogródkach.
Obecnie wyróżnia się ponad 200 gatunków kosaćca. W celach leczniczych wykorzystywanych jest kilka z nich, w tym niemiecki, amerykański, żółty i blady. Surowcem wykorzystywanym w medycynie ludowej jest pozbawione kory kłącze rośliny. Wykazuje ono szereg prozdrowotnych właściwości, w tym przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, uspokajające, moczopędne i rozwalniające.
Ze względu na fiołkowy aromat, irys jest popularnym składnikiem perfum i kosmetyków.
Kosaciec ma wiele cennych zastosowań. Działa moczopędnie, wykrztuśnie, ściągająco, antybakteryjnie i powlekająco.
W składzie kosaćca wyróżnia się:
flawonoidy – w tym głównie iriflogenina i irygenina. Ich antyoksydacyjne właściwości polegają na unieszkodliwianiu wolnych rodników powodujących uszkodzenia i starzenie się komórek. Co więcej, flawonoidy chronią i wzmacniają delikatne ściany naczyń krwionośnych. Mogą działać moczopędnie, co pomaga pozbyć się z organizmu zalegających toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii,
garbniki – znane są z właściwości ściągających. Związki te znalazły zastosowanie w łagodzeniu zmian skórnych, w tym głównie w podrażnieniach, oparzeniach i odmrożeniach,
sole mineralne,
glikozyd irygeniny – glikozydy wykazują działanie nasercowe i stosowane są jako surowiec w produkcji leków na niewydolność serca, w tym arytmie,
cykliczne triterpenoidy – działają przeciwpasożytniczo i antybakteryjnie.
Wskazaniem do stosowania naparów lub nalewek z kosaćca są:
infekcje górnych dróg oddechowych objawiających się m.in. zalegającą w płucach wydzieliną,
choroby nerek,
zapalenie pęcherza moczowego,
zatrucia pokarmowe, nudności i wymioty,
niektóre schorzenia dermatologiczne np. trądzik.
Kosaciec na układ oddechowy
Składniki aktywne zawarte w korzeniu kosaćca sprawiają, że bywa on wykorzystywany jako wsparcie leczenia dolegliwości górnych dróg oddechowych. Zmniejsza on gęstość zalegającej wydzieliny, przez co ułatwia odkrztuszanie.
Kosaciec na układ pokarmowy
Ciepłe napary lub odwary z kosaćca są z powodzeniem wykorzystywane w łagodzeniu dolegliwości ze strony układu trawiennego. Pity w umiarkowanych ilościach działa moczopędnie, co jest szczególnie ważne w przypadku zatruć, a także oczyszczaniu organizmu z toksyn. Zmniejsza również uczucie nudności, co zapobiega wymiotom.
Kosaciec na trądzik
Dzięki właściwościom antybakteryjnym, przeciwzapalnym i ściągającym, kremy z kosaćca polecane są osobom borykającym się z problemem trądziku. Preparaty te zmniejszają zaczerwienienie, łagodzą stany zapalne i lekko wysuszają zmiany skórne.
Kosaciec jest cennym surowcem perfumeryjnym. Po wysuszeniu jego aromat przypomina fiołki, co wykorzystywane jest w produkcji perfum dla kobiet. Co więcej, zasuszony kosaciec można stosować jako zapach do garderoby, samochody lub innych pomieszczeń. Jest on często sprzedawany w małych woreczkach w sklepach z produktami ziołowymi. Proszek jest także dodatkiem do past do zębów, ponieważ odświeża oddech.
Korzeń kosaćca często bywa rekomendowany jako naturalny gryzak dla niemowląt, które przechodzą przez trudny okres ząbkowania. Dzięki swojemu składowi lekko łagodzi ból, a także swędzenie dziąseł. Jego zapach działa ponadto uspokajająco i wyciszająco.
Kosaciec – dawkowanie
W postaci suszu kosaciec należy zalać przegotowaną, gorącą wodą i parzyć przez ok. 15 minut. Bardzo ważne jest przykrycie naparu, ponieważ w przeciwnym razie ulatnia się zbyt wiele drogocennych olejków eterycznych, co znacznie obniża skuteczność działania ziół. Maksymalna, dzienna dawka naparu z irysa wynosi od 2 do 3 filiżanek.
Kosaciec można także przygotować w postaci odwaru. Niewielką ilość kłącza należy zalać wodą i gotować na wolnym ogniu przez ok. 30 minut. Następnie całość odcedzić i wypić.
Kosaciec występuje w postaci:
suszu,
kremu,
emulsji,
jako dodatek do pasty do zębów,
serum
Spośród wszystkich rodzajów irysów, kosaciec syberyjski jest najbardziej odporny na wszelkie zmiany klimatu, potrafi wytrzymać nawet najbardziej ekstremalne zimno. Roślina ta zawiera wiele cennych substancji takich jak kwas askorbinowy, aldehydy, garbniki wykorzystywane w kosmetykach do pielęgnacji skóry. Skutecznie ją oczyszcza, zmiękcza i wzmacnia. Co więcej, ekstrakt z irysa ma właściwości odmładzające. Chroni naskórek, nadaje mu sprężystości i pobudza komórki skóry do aktywności. Nie powinno również dziwić, że jego walory zapachowe wykorzystywane są w perfumach.
Smoczy owoc (dragon fruit) czyli Pitaja lub pitahaya jest egzotycznym owocem kaktusa. Swoją nazwę zawdzięcza niezwykłemu wyglądowi. Jego neonowo różowa skóra przypomina łuski smoka. Wyróżnia się trzy gatunki pitai- biały miąższ z różową skórką, czerwony miąższ z różową skórką i biały miąższ z żółtą skórką.
Rodzaje smoczego owocu:
Hylocereus undatus (czerwona pitaja) – charakteryzuje się z różową skórką i białym miąższem, jest to najpopularniejsza odmiana,
Hylocereus costaricensis (pitaja z Kostaryki) – charakteryzuje się z czerwoną skórką i miąższem, z niej powstaje BIO Łyżka Smaku Smoczy Owoc,
Hylocereus megalanthus (żółta pitaja) – charakteryzuje się z żółtą skórką i białym miąższem.
Pitahaja pochodzi z południowego Meksyku, pacyficznej części Gwatemali, Kostaryki, Wietnamu i Salwadoru. Obecnie owoc pitai jest uprawiany na dużą skalę w Malezji. Zbiory tego owocu odbywają się od 3 do 6 razy do roku, zależy to od wielkości krzewu oraz panujących warunków uprawy.
Kwiaty smoczego owocu kwitną tylko w nocy, dlatego też nazywane są „księżycowym kwiatem” albo „królową nocy”. Kwiaty owoców są duże, białe i pachnące. Są one nazywane najpiękniejszym kwiatem kaktusa.
Smak smoczego owocu łączy w sobie kiwi, gruszkę i truskawkę. Pitaję można jeść na surowo, po uprzednim usunięciu skórki. Jest ona niejadalna, jednak idealnie sprawdzi się do dekoracji różnorodnych, kolorowych dań.
Miąższ owoców pitai jest lekko słodkawy, miękki i soczysty. Pulpa owocowa to około 60–80% całego owocu. Wewnątrz znajduje się duża ilość bardzo drobnych jadalnych pestek, nie ma potrzeby ich usuwania. Ze względu na ich właściwości zdrowotne najlepiej je zjeść - zawierają wielonienasycone kwasy tłuszczowe; wspomagają pracę mózgu oraz mają działanie przeciwzapalne.
Smoczy owoc najlepiej smakuje uprzednio wcześniej schłodzony.
Czerwony miąższ smoczego owocu wzbudza duże zainteresowanie ze względu na nietypowy wygląd. Ten czerwony miąższ skrywa w sobie likopen (znajdujący się także w pomidorach) - ma on działanie przeciwutleniające, a więc zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory oraz inne choroby cywilizacyjne. Inne właściwości zdrowotne pitai to zmniejszanie ryzyka anemii czy nadciśnienia. Pitaja zawiera również betalainy - są to naturalne barwniki, które mają ochronne działanie na nasz organizm. Znajdziemy je również w buraku czy nasionach niektórych odmian amarantusa. Zaś fitoalbumina obecna w smoczym owocu jest skutecznym sprzymierzeńcem w zapobieganiu rozwoju komórek nowotworowych.
Ze względu na właściwości prozdrowotne pitai, jest ona zalecana dla osób z hipercholesterolemią i cukrzycą. A dlaczego? Właściwości antyoksydacyjne smoczego owocu pomagają obniżyć poziom "złego" cholesterolu, jak również zapobiegać nagłym skokom cukru we krwi. Smoczy owoc zawiera również błonnik - jest on istotny dla prawidłowego funkcjonowania naszego układu pokarmowego, daje uczucie sytości i zapobiega zaparciom. Ponadto jest źródłem witamin, w tym witaminy C i witaminy z grupy B oraz składników mineralnych, takich jak wapń czy żelazo. Czarne nasiona w smoczym owocu zawierają wielonienasycone kwasy tłuszczowe.
Ten egzotyczny owoc pitai w 100g ma ok. 52 kcal. Pitaja jest więc owocem niskokalorycznym.
Wartości odżywcze pitaja smoczy owoc sprawiają, że jest nie tylko piękną dekoracją, ale także wartościową przekąską.
Jak obrać smoczy owoc? Pierwszą czynnością, jaką powinniśmy wykonać, aby zjeść pyszny smoczy owoc - jest umycie pitai. Następnie pitaję można podać na 2 sposoby:
przekroić smoczy owoc wzdłuż na pół i zjeść łyżeczką - jak kiwi
obrać smoczy owoc ze skórki jak jabłko, i przekroić na mniejsze kawałki.
Podczas wybierania smoczego owocu warto wybierać ten mający gładką skórkę, bez plamek, lekko uginającą się pod naciskiem. Okazy pitai z twardą skórką oznaczają, że jest jeszcze nie gotowa do spożycia.
W polskich sklepach najczęściej dostaniemy czerwoną pitaję - różowa skórka skrywająca biały miąższ. Jednak jeśli tylko będziemy mieli okazję spróbować innych odmian, warto skorzystać - każda odmiana różni się od siebie nie tylko wyglądem, lecz właściwościami prozdrowotnymi.
Truskawkowa gruszka czyli smoczy owoc najlepiej smakuje uprzednio schłodzona, jedzona w formie surowej. Smak pitai staje się wtedy wyraźniejszy. Smoczy owoc można podawać razem z innymi owocami, np. jako dodatek do sałatek, lodów, musu, kremów, koktajli.
Smoczy owoc (pitaja) dobrze sprawdzi się nie tylko jako dzienna porcja owoców, lecz również jako dekoracja posiłków.
Sproszkowana liofilizowana pitaja (smoczy owoc) jest wygodna w użyciu - wystarczy jej niewielki dodatek do ulubionego koktajlu, kaszki, aby potrawy zyskały nowy piękny różowy kolor. Smak potrawy przy niewielkim dodatku proszku pozostaje bez zmian.
Pitaja Smoczy Owoc najczęściej spożywany jest solo albo wykorzystywany jako dekoracja potraw. Smoczym owocem najczęściej dekorowane są tzw. bowle, czyli gęste koktajle na bazie mrożonych owoców bogato ozdobione świeżymi owocami w kokosowej łupinie.
Jednak odżywcze właściwości smoczego owocu zachęcają aby wykorzystać go także do zrobienia kaszki, koktajli, naparu, sałatki czy innego kulinarnego dzieła sztuki korzystając z jego liofilizowanej sproszkowanej formy.
Rokitnik pospolity jest rośliną o wielu właściwości prozdrowotnych, źródłem witamin, kwasów tłuszczowych, a także mikro- i makroelementów. W lecznictwie, farmakologii, kosmetyce i przemyśle spożywczym najczęściej wykorzystywane są owoce, liście i nasiona rokitnika. Substancje aktywne zawarte w rokitniku wspomagają walkę z wieloma chorobami, wzmacniają odporność i pielęgnują skórę twarzy i całego ciała.
Rokitnik pospolity, zwany też zwyczajnym, jest krzewem liściastym, którego właściwości prozdrowotne odkryto już w starożytności. Bogaty jest w wiele substancji odżywczych, dzięki którym znajduje zastosowanie w lecznictwie, kosmetyce czy kuchni. Rokitnik cieszy się dużą popularnością ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Wśród niektórych badaczy uznawany jest za roślinę skuteczną w profilaktyce nowotworowej.
Rokitnik jest rozłożystym krzewem liściastym, który może osiągnąć około 4-5 m wysokości. Owoce rokitnika przypominają owoce jarzębiny – są kuliste i koloru pomarańczowego, a ich średnica wynosi około 10 mm. Liście rokitnika są srebrzystoszare i wąskie o długości około 8 cm. Cechą charakterystyczną krzewu jest ogromne obrodzenie gałązek owocami. W związku z tym uznawany jest za krzew ozdobny.
Naturalnym środowiskiem rokitnika są miejsca wilgotne, takie jak brzeg rzeki czy wybrzeża morskie. W Polsce terenem, na którym rokitnik uprawiany jest na skalę przemysłową, jest m.in. wybrzeże Morza Bałtyckiego.
Uprawa rokitnika w ogrodzie nie jest wymagająca. Najważniejsze jest posadzenie krzewu w miejscu dobrze naświetlonym. Jest odporny na mróz czy susze. Aby rokitnik zaowocował, należy posadzić zarówno krzewy męskie, jak i żeńskie. Wówczas pyłek z pręcików na krzewach męskich wraz z wiatrem zostaje przenoszony na krzewy rodzaju żeńskiego, co sprawia, że roślina owocuje. Najlepszą porą do zasadzenia krzewu jest jesień. Należy pamiętać o metrowych lub dwumetrowych odstępach, ponieważ rokitnik jest krzewem rozłożystym.
Wszystkie części rokitnika są źródłem wielu cennych dla organizmu człowieka substancji odżywczych. Najczęściej jednak są wykorzystywane owoce i nasiona. W owocach rokitnika znajdują się takie związki mineralne, jak:
wapń,
żelazo,
magnez,
fosfor,
potas,
sód,
cynk,
miedź,
mangan.
Owoce rokitnika charakteryzują się także wysoką zawartością witamin:
przeciwutleniaczy C, A, E,
witamin z grupy B,
niacyny,
ryboflawiny2.
Obecność witaminy C w rokitniku zasługuje na większą uwagę, ponieważ w 100 g owoców znajduje się jej aż 275 mg3. W zależności od odmiany ta wartość może być niższa, ale również wyższa. W związku z tym wykazuje on silne właściwości prozdrowotne. Bogata zawartość witaminy C wyróżnia rokitnik spośród innych owoców – zwłaszcza z rodzaju roślin sadowniczych.
Rokitnik pospolity to także źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych: kwasu linolowego, α-linolenowego, oleinowego, palmitynowego, stearynowego4, które w największym stężeniu znajdują się w nasionach.
Jednym z głównych składników rokitnika jest witamina C. Dlatego też działa on m.in. bakteriobójczo i przeciwzapalnie. Oprócz tego wykazuje działanie przeciwutleniające, zapobiega uszkodzeniom błon komórkowych i wspomaga syntezę kolagenu5.
Znane są również właściwości kardioochronne i przeciwmiażdżycowe rokitnika. Substancjami czynnymi, które wykazują tego rodzaju właściwości prozdrowotne, są:
wielonasycone kwasy tłuszczowe;
kwasy organiczne;
związki polifenolowe.
Wpływają one na prawidłowe skurcze mięśnia sercowego, rytm serca, a także chronią przed niedokrwieniem, zmniejszając ryzyko powstania zawału serca czy udaru mózgu.
Zwarte w rokitniku związki polifenolowe – podobnie jak witamina C – wykazują działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. W związku z tym rokitnik bardzo często jest wykorzystywany w leczeniu stanów zapalnych gardła czy jamy ustnej, a także wrzodów żołądka i przyspiesza gojenie się ran.
Rokitnik najczęściej jest spotykany w formie soku, oleju lub naparu z liści. Olej z rokitnika, a właściwie z jego nasion zawiera m.in. wielonasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 i nienasycone kwasy tłuszczowe. Jego szczególne miejsce znajduje się kosmetyce ze względu na właściwości odżywcze skóry i ochronę przed promieniowaniem ultrafioletowym.
Sok z owoców rokitnika z powodu niskiej zawartości węglowodanów jest stosowany w przemyśle spożywczym, np. jako dodatek do soków czy napojów. Jest on świetną alternatywą dla cukrzyków, którzy nie mogą spożywać słodzonych napojów. Sok jest istną bombą witaminową, dlatego tak chętnie polecany jest podczas przeziębienia czy grypy.
Liście rokitnika podobnie jak owoce czy nasiona są bogate w składniki odżywcze. Napar z liści lub herbata charakteryzują się pięknym aromatem, ale również dostarczają organizmowi wielu związków mineralnych: wapń, sód, potas, magnez czy żelazo, które zwiększają przyswajalność witamin, wzmacniają tkanki, a także chronią przed niedokrwistością.
Silne właściwości lecznicze rokitnika pospolitego sprawiają, że jest on stosowany w wielu dolegliwościach, takich jak np.:
przeziębienie i grypa;
gojenie się ran i siniaków;
krwawiące dziąsła i owrzodzenia jamy ustnej;
podwyższony cholesterol;
zmiany miażdżycowe;
nadciśnienie tętnicze;
zgaga;
dolegliwości układu pokarmowego;
zwyrodnienia stawów.
Rokitnik wpływa też na zwiększenie odporności. Profilaktycznie zalecany jest do spożycia w okresie jesienno-zimowym.
Rokitnik jest rośliną bardzo docenianą przez dietetyków. Z jego owoców można przygotować dżemy, soki, przeciery, a także nalewki. Soki warto włączyć do diety z powodu niskiej zawartości węglowodanów i nie tylko. Picie soku z rokitnika pozytywnie wpływa na układ trawienny – pobudza motorykę jelit, wydzielanie soków trawiennych i enzymów, usprawnia pracę dwunastnicy i żołądka.
Sok można dodawać jako dodatek do herbat lub wypić bezpośrednio – wystarczy 100 ml soku, by zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na witaminę C i inne witaminy. Co ważne, witamina C zawarta w rokitniku nie ulega rozkładowi podczas procesu gotowania.
Olej z rokitnika jest jednym z najcenniejszych olejów roślinnych dostępnych na rynku. Ma ciemnobrunatny kolor i gęstą konsystencję. Należy go używać na zimno jako dodatek np. do sałatek, sosów czy smoothies. Olej z rokitnika można też stosować w takim sam sposób jak oliwę, dzienna dawka wynosi około 5 ml oleju dziennie.
Dużym powodzeniem cieszy się także wykorzystywanie rokitnika w przemyśle kosmetycznym – szczególnie oleju z rokitnika. Przede wszystkim dlatego, że dobrze się wchłania, nie pozostawiając na twarzy tłustego filtru, a przy tym dogłębnie odżywia skórę. Wykazuje również działanie przeciwzmarszczkowe i przeciwzapalne.
Olej z rokitnika wykorzystywany jest np. w produkcji środków do opalania, ponieważ ma właściwości chroniące przed promieniowaniem UVA i UVB. Z kolei duża zawartość witaminy C sprawia, że olej z rokitnika często staje się składnikiem produktów, które zwalczają przebarwienia skóry. Z powodu swoich właściwości przeciwstarzeniowych i ujędrniających, w przemyśle kosmetycznym najczęściej można go spotkać w składzie kosmetyków do cery dojrzałej, ale nie tylko.
Olej z rokitnika stosowany na twarz jest skuteczny w walce z trądzikiem i niedoskonałościami. Swoje zastosowanie znajduje nawet w dermatologii – w procesie leczenia łuszczycy, atopowego zapalenia skóry, tocznia rumieniowatego, wspomnianego trądziku i innych dermatoz.
Dlaczego jeszcze olejek z rokitnika jest tak cennym składnikiem kosmetyków? Dzięki wysokiej zawartości kwasu palmitynowego przyspiesza gojenie się ran i inne procesy regeneracyjne. Z kolei obecność kwasu linolowego w oleju z rokitnika wpływa na wzmocnienie bariery lipidowej skóry.
Olej z rokitnika sprawdza się także w pielęgnacji suchej skóry. Tak naprawdę może być on wykorzystywany w kosmetykach do pielęgnacji każdego typu skóry. Znaleźć go można w kremach do twarzy, balsamach do ciała, a nawet w szamponach – olejek z rokitnika wzmacnia strukturę włosa, nadaje im gładkości i jędrności.
Dalia ogrodowa (Dahlia pinnata) to roślina ozdobna uprawiana dla swoich pięknych, idealnie symetrycznych kwiatów.
Dalie od dawna zachwycały urodą kwiatów, ale okazuje się, że mają również właściwości lecznicze i trwają prace wykorzystaniem ekstraktu z ich płatków.
Dekoracyjne kwiaty dalii kryją w sobie leczniczy potencjał. Wykorzystali go naukowcy z Nowej Zelandii, którzy z jej płatków stworzyli suplement diety przeciw cukrzycy.
Dalie od dawna zachwycały urodą kwiatów, ale okazuje się, że mają również właściwości lecznicze i trwają prace wykorzystaniem ekstraktu z ich płatków.
Jedną z substancji obecnych w kwiatach dalii jest flawonoid o nazwie buteina, którą zespół badał już w 2015 roku. Odkryto wtedy, że antyoksydant ten zmniejsza stan zapalny w mózgu, co może obniżać stężenie cukru we krwi osób z zaburzeniami jego regulacji.
Jako gatunek należący do rodziny astrowatych, dalie mają cenne właściwości lecznicze, które nie są jeszcze dobrze znane zachodniej medycynie. Zajęli się nimi nowozelandzcy naukowcy z Uniwersytetu Otago, a wyniki swoich prac opisali na łamach „Life Metabolism”.
Jedną z substancji obecnych w kwiatach dalii jest flawonoid o nazwie buteina, którą zespół badał już w 2015 roku. Odkryto wtedy, że antyoksydant ten zmniejsza stan zapalny w mózgu, co może obniżać stężenie cukru we krwi osób z zaburzeniami jego regulacji.
Unikanie hiperglikemii pozwala zatrzymać postęp choroby. Niekontrolowana cukrzyca może prowadzić do rozwoju niewydolności nerek, ślepoty, udarów mózgu, zawałów serca i amputacji kończyn dolnych.
Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia takich powikłań, konieczne jest monitorowanie poziomu glukozy we krwi i zmiana stylu życia. Zazwyczaj niezbędne jest także przyjmowanie leków, które pomagają utrzymać to stężenie w wyznaczonych normach. Coraz więcej badań pokazuje, że takie działanie mogą mieć związki naturalne.
Jak przyznaje autor badania dr Alexander Tups, pomysł na to, że dalie mogłyby dostarczyć zespołowi poszukiwanej przez nich buteiny, pojawił się raczej przypadkowo. Gdy przy kawie wspomniał o tym swojemu koledze, ten zapytał: „Czy wiesz, że związek ten może występować w daliach?”.
– To był początek fantastycznej podróży: międzynarodowi eksperci od dalii uprawiali je na dalekim południu Nowej Zelandii i chętnie dostarczyli nam kwiaty – opowiada dr Tups.
Zespół naukowy przygotował wtedy formułę wyciągu zawierającego buteinę. Następnie we współpracy z zespołem ekspertów chemii roślin zidentyfikowano dwie inne cząsteczki, które mogą wspomagać efekty działania buteiny. Są to spokrewnione z nią substancje: sulfuretina oraz izolikwirytyna. W ramach badań przedklinicznych naukowcy ustalili, że ich obecność jest niezbędna do osiągnięcia optymalnego działania obniżającego poziom glukozy we krwi.
– Mogliśmy też wykazać, że cząsteczki te pomagały zredukować stan zapalny mózgu, oraz że działanie obniżające stężenie glukozy jest zależne od działania na mózg – wyjaśnia autor badania dr Alexander Tups.
Potwierdzony wpływ tych trzech związków na regulację poziomu cukru we krwi u osób ze stanem przedcukrzycowym i cukrzycą typu 2 wynika z ogólnoustrojowego działania wyciągu z dalii, które polega na poprawie tolerancji insuliny.
Następnie w ramach randomizowanego, kontrolowanego badania klinicznego w układzie naprzemiennym naukowcy zaobserwowali nie tylko skuteczność wyciągu z kwiatów dalii, ale także brak występowania efektów ubocznych kuracji.
Źródłem buteiny są też jednak inne rośliny lecznicze, w tym te dostępne w naszym klimacie. To m.in. spokrewnione z dalią, bo należące do astrowatych gatunki, takie jak rosnący dziko uczep trójlistkowy (bidens), a także nachyłek (Coreopsis).
Jałowiec bardzo często hodowlany jest w celach ozdobnych, ale znajduje szerokie zastosowanie również w innych obszarach. Właściwości zdrowotne jałowca wykorzystywane są w niektórych dolegliwościach i jednostkach chorobowych. Ponadto szyszkojagody jałowca pospolitego są wykorzystywane w kulinariach, szczególnie w tradycyjnej kuchni polskiej. Jałowiec można zakupić w formie przyprawy złożonej z samego jałowca lub wchodzącego w skład mieszanek przyprawowych. Olejek z jałowca wykorzystywany jest również w produkcji ginu i w browarnictwie.
Jałowiec pospolity to zawsze zielony krzew występujący w każdym zakątku Polski. W przeszłości traktowany był przez ludność jako roślina magiczna, prawdopodobnie przez właściwości lecznicze i działanie antyseptyczne.
Gatunków drzew z rodziny Juniperus jest całe mnóstwo. Ciężko jednoznacznie opisać jak wygląda jałowiec, ponieważ każdy z gatunków może znacząco różnić się od siebie. Z tego względu opiszemy jak wygląda jałowiec pospolity, czyli powszechny gatunek w Polsce. Jałowiec pospolity sam w sobie jest dość zmienny i może znacząco różnić się w zależności od miejsca, w którym rośnie. Jałowiec pospolity może rosnąć na kilkanaście metrów wzwyż lub może być rośliną płożącą się i osiągać niewielkie rozmiary. Niezależnie od tego jak rośnie to jest to wiecznie zielona roślina iglasta, która rozgałęzia się w różnych kierunkach. Charakteryzuje się obecnością szyszkojagód - szyszek wyglądem przypominających mięsiste jagody. Szyszkojagody są źródłem wielu cennych składników odżywczych, w tym minerałów i flawonoidów.
Drzewo jałowca niezależnie od surowca jest bardzo wartościowe. Drogocenne związki obecne są w każdej części rośliny, ale najwięcej i najczęściej wykorzystywane w tym celu są wspomniane szyszkojagody. Z szyszkojagód produkuje się również olejek z jałowca, który charakteryzuje się wieloma właściwościami zdrowotnym.
Właściwości lecznicze jałowca pospolitego dotyczą głównie szyszkojagód oraz olejku, który z nich powstaje. Jałowiec jest źródłem wielu wartościowych składników, a dokładniej mówiąc:
składników mineralnych (wapń, żelazo, miedź, chrom),
flawonoidów,
kwasów organicznych (kwasu jabłkowego, octowego i mrówkowego),
olejków eterycznych,
pektyn,
glikozydów,
inozytolu,
chlorofili,
fitohormonów,
garbników (wszystkie wymienione składniki bardzo często wchodzą w skład suplementów na zdrowie).
Uważa się, że najwięcej korzyści zdrowotnych z jałowca zyskają osoby borykające się z problemami związanymi z układem pokarmowym, a także oddechowym i moczowym. Poza tym dobrze przebadane właściwości zdrowotne jałowca związane są z jego działaniem antyseptycznym (możliwym dzięki seskwiterpenom).
Jałowiec - właściwości lecznicze:
antyseptyczne - pomocne w infekcjach układu moczowego (nerek, pęcherza moczowego, dróg moczowych, prostaty),
usprawniające pracę wątroby,
wspierające odporność,
moczopędne,
obniżające ciśnienie krwi,
rozgrzewające,
zmniejszające dolegliwości z układu trawiennego (zajrzyj do suplementów na odchudzanie),
żółciopędne.
Działanie jałowca pospolitego, np. działanie moczopędne może być wskazane w zakażeniach układu moczowego, szczególnie że jałowiec ma silne działanie antyseptyczne (odkażające). Z kolei jego działanie rozgrzewające znajduje zastosowanie w preparatach na różne dolegliwości reumatyczne oraz skórne, np. czyraki, stany zapalne skóry oraz zmiany w przebiegu łuszczycy. Właściwości związane ze zmniejszeniem dolegliwości ze strony układu pokarmowego obejmują działanie wspomagające w niestrawności, wzdęciach czy bólach żołądka (jest to związane głównie z działaniem żółciopędnym i ułatwiającym trawienie ciężkostrawnych tłuszczów). Działanie w obrębie układu oddechowego związane jest z ułatwieniem odkrztuszania.
Różnorodne właściwości i związane z nimi działanie jałowca przyczyniają się do sporej popularności omawianej rośliny. Olejek z jałowca i owoce jałowca są chętnie wykorzystywane jako element terapii różnych dolegliwości wśród osób, które cenią sobie medycynę naturalną i ludową. Jałowiec można zakupić w formie olejków (eterycznych oraz do inhalacji), wyciągów, maści rozgrzewających oraz ziół do zaparzania. Jałowiec wchodzi również w skład kosmetyków, np. szamponów i odżywek do włosów.
Cyprys występuje ono w Ameryce Środkowej, Azji, Chinach oraz na wybranych obszarach Afryki. Wiele plantacji znajduje się także na terenie Francji, Włoch i Hiszpanii.
Odprężający olejek cyprysowy rozluźnia mięśnie i zapobiega skurczom, łagodzi objawy i pozwala na zminimalizowanie uciążliwych dolegliwości, działa uspokajająco i wyciszająco.
Olejek cyprysowy wzmacnia działanie układu immunologicznego i sprawia, że jest on bardziej odporny na infekcje, wykazuje właściwości przeciwzapalne i antyseptyczne, które odkażają ranę i przyspieszają jej gojenie. Jest stosowany także w trakcie przeziębienia, gdyż inhalacje z jego udziałem udrażniają drogi oddechowe, likwidują katar i zmniejszają kaszel.
Wspomaganie krążenia, jakie gwarantuje olejek z cyprysu, jest pożądane szczególnie przez osoby zmagające się z żylakami lub rozszerzonymi naczynkami. Preparat zawęża pory, dzięki czemu przywraca skórze naturalne napięcie i zapobiega tworzeniu się zmarszczek oraz pajączków.
Mnogość zastosowań olejku cyprysowego sprawiła, że może być on wykorzystywany jako swego rodzaju remedium na wiele dolegliwości zdrowotnych. Jakie korzyści przynosi?
działanie antyseptyczne — dezynfekuje ranę, likwidując bakterie i inne drobnoustroje chorobotwórcze, dzięki czemu zapobiega infekcjom
właściwości przeciwskurczowe — pomaga w rozluźnieniu mięśni i zapobiega ich skurczom
właściwości ściągające — przywraca skórze młodzieńczą elastyczność, napinając ją i zapobiegając zmarszczkom
działanie moczopędne — przyspiesza działanie nerek, które produkują więcej moczu i oczyszczają organizm z toksyn
właściwości przeciwbólowe — łagodzi objawy bólu i likwiduje dyskomfort
usprawnienie pracy mózgu — wspiera funkcje myślowe, poprawia pamięć i pozwala na maksymalną koncentrację
działanie napotne — stosowanie olejku cyprysowego przyspiesza proces pocenia się, który jest niezbędny do oczyszczania organizmu
usprawnienie układu krwionośnego — poprawia krążenie krwi i zmniejsza szansę na powstawanie zakrzepów
działanie przeciwzapalne — likwiduje miejscowy stan zapalny, minimalizując obrzęk i ból związany z urazem
Oddziaływanie olejku na układ krążenia sprawia, że jest on świetnym wyborem w walce z żylakami. Wzmocnione naczynia krwionośne i polepszone krążenie zapobiegają niewydolności żylnej i nie dopuszczają do tworzenia się nowych pajączków. Gdy już zmagamy się ze zmianami widocznymi przede wszystkim na nogach, olejek cyprysowy zmniejsza ich rozmiar i pozwala na nowo cieszyć się swoim ciałem.
Wpływ na krążenie jest nie bez znaczenia także dla skóry twarzy. Rozszerzone naczynka oraz pory zostają zastąpione napiętą i gładką cerą. Olejek cyprysowy pomaga pozbyć się niedoskonałości w postaci wyprysków czy pryszczy, dobrze radzi sobie również z zaskórnikami. Regularna pielęgnacja z uwzględnieniem preparatu pozwala na przywrócenie skórze dawnego blasku i działa odświeżająco.
Olejek cyprysowy neutralizuje nieprzyjemną woń potu, pozwalając nam na całkowite odstawienie sztucznych produktów.
Na nasze dobre samopoczucie wpływa nie tylko higiena osobista, lecz także otoczenie, w jakim się znajdujemy. Troska o odpowiedni zapach pomieszczenia i jego wygląd pozwala stworzyć bezpieczną przystań, do której pragniemy wracać. Środek czyszczący wykonany z naturalnego mydła, wody i kilku kropel olejku cyprysowego delikatnie oczyści szafę lub blat, nie ingerując w ich strukturę.
Nuty zapachowe, które panują w domu, mają wpływ na nastrój. Nieprzyjemny, drażniący zapach szybko zniechęci nas do przebywania w danym pomieszczeniu, skutecznie pozbawiając nas szans na wypoczynek. Gdy jednak zadbamy o przyjemną woń, która dotrze do nas już po przekroczeniu progu drzwi, odczujemy natychmiastową ulgę i poczucie bezpieczeństwa.
Skorzystanie z prozdrowotnych właściwości olejku cyprysowego jest możliwe za pomocą aromaterapii. W tym celu możemy skorzystać z inhalacji na zimno lub na ciepło. Niewielka ilość preparatu umieszczona w ciepłej wodzie powinna być wdychana przez ok. 3-7 minut. Pochyloną głowę zakrywamy ręcznikiem, nie zapominając o koniecznym zamknięciu oczu podczas trwania inhalacji.
Olejek z cyprysu jest chętnie wykorzystywanym preparatem do wyciszenia i relaksu. Jego działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe zagwarantowało mu zastosowanie w medycynie, a niepowtarzalny zapach sprawił, że jest on używany w aromaterapii. Sięgają po niego także ci, którzy potrzebują wzmocnienia pamięci i maksymalnej koncentracji.
Maciejka, znana również jako tymianek polny, to roślina z rodziny jasnotowatych. Jest to bylina o wysokości do 30 cm, o drobnych liściach i różowych lub fioletowych kwiatostanach. Maciejka jest rośliną rodzimą dla Europy i Azji Zachodniej. Od wieków była wykorzystywana zarówno w kuchni, jak i w medycynie naturalnej. Jej nazwa pochodzi od imienia Macieja, ponieważ według legendy została odkryta przez tego świętego.
Maciejka ma wiele właściwości leczniczych i zdrowotnych. Zawiera olejki eteryczne, które mają działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Maciejka jest również bogata w witaminy A i C oraz minerały, takie jak żelazo, wapń i magnez. Dzięki tym składnikom maciejka ma działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, przeciwwirusowe i przeciwnowotworowe. Może również pomóc w łagodzeniu objawów przeziębienia, bólu gardła i kaszlu.
Maciejka jest szeroko wykorzystywana w kuchni ze względu na swój intensywny smak i aromat. Może być używana do przyprawiania mięs, ryb, zup, sosów i sałatek. Można ją również dodawać do pieczywa i dań z jajek. Maciejka jest często stosowana w kuchni śródziemnomorskiej, zwłaszcza we włoskich i francuskich potrawach. Jej liście można spożywać na surowo lub gotować razem z potrawą, aby uwolnić jej aromat.
Maciejka ma wiele zastosowań w medycynie naturalnej. Jej właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne mogą pomóc w leczeniu infekcji bakteryjnych, takich jak zapalenie gardła i infekcje skórne. Maciejka może również pomóc w łagodzeniu objawów przeziębienia, takich jak kaszel i katar. Jej działanie przeciwnowotworowe może pomóc w zapobieganiu rozwojowi nowotworów. Maciejka jest również stosowana w leczeniu problemów trawiennych, takich jak niestrawność i wzdęcia.
Maciejka jest rośliną łatwą w uprawie, która preferuje słoneczne stanowisko i dobrze przepuszczalną glebę. Może być uprawiana zarówno w doniczce, jak i w ogrodzie. Gleba powinna być umiarkowanie wilgotna, ale nie zbyt mokra. Maciejka jest odporna na suszę, ale nie toleruje nadmiaru wilgoci. Roślina może być sadzona z nasion lub przez podział kęp. Wymaga regularnego podlewania i nawożenia, aby zachować zdrowy wzrost i obfite kwitnienie.
Uprawa maciejki w ogrodzie ma wiele korzyści. Po pierwsze, maciejka przyciąga owady zapylające, takie jak pszczoły i motyle, co przyczynia się do zwiększenia plonów innych roślin w ogrodzie. Ponadto, maciejka ma właściwości odstraszające szkodniki, takie jak mszyce i ślimaki, co pomaga w ochronie innych roślin przed atakami szkodników. Maciejka również działa jako naturalny środek przeciwgrzybiczy, co może pomóc w zapobieganiu chorobom roślin.
Istnieje wiele odmian maciejki, różniących się głównie kolorem kwiatów. Najpopularniejsze odmiany to maciejka purpurowa, maciejka biała i maciejka różowa. Maciejka purpurowa ma fioletowe kwiaty i intensywny aromat. Maciejka biała ma białe kwiaty i delikatny smak. Maciejka różowa ma różowe kwiaty i łagodny aromat. Odmiany można odróżnić po kolorze kwiatów i intensywności aromatu.
Maciejka może być zbierana przez cały sezon wegetacyjny, gdy liście są najbardziej aromatyczne. Liście można zbierać ręcznie lub przycinać nożyczkami. Należy pamiętać, aby nie przycinać więcej niż 1/3 rośliny, aby zapewnić jej dalszy wzrost. Zbierane liście można przechowywać w lodówce w plastikowym worku lub słoiku przez kilka dni. Można również suszyć liście na powietrzu lub w suszarce do ziół, a następnie przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku.
Maciejka może być przetwarzana na wiele różnych sposobów. Może być suszona, mrożona lub konserwowana w occie. Suszenie maciejki polega na rozmieszczeniu liści na płaskiej powierzchni i pozostawieniu ich do wyschnięcia. Suszone liście można przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku przez długi czas. Maciejka może również być mrożona, po wcześniejszym umyciu i osuszeniu liści. Liście można również konserwować w occie, co nadaje im wyjątkowy smak i aromat.
Maciejka ma wiele korzyści dla skóry i włosów. Jej właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne mogą pomóc w leczeniu trądziku i zapobieganiu infekcjom skórnym. Maciejka może również pomóc w łagodzeniu podrażnień skóry i łagodzeniu swędzenia. Może być stosowana jako składnik w tonikach, maseczkach i kremach do twarzy. Może również pomóc w wzmacnianiu włosów i zapobieganiu ich wypadaniu.
Maciejka może być podatna na niektóre choroby i szkodniki, takie jak rdza i mszyce. Rdza objawia się żółtymi plamami na liściach i może prowadzić do obumarcia rośliny. Można ją zwalczać poprzez usuwanie zainfekowanych liści i stosowanie fungicydów. Mszyce mogą atakować maciejkę, powodując żółknięcie i zniekształcenie liści. Można je zwalczać poprzez stosowanie naturalnych środków owadobójczych, takich jak roztwór mydła i wody.
Maciejka to roślina o wielu właściwościach i zastosowaniach. Może być wykorzystywana w kuchni, medycynie naturalnej, ogrodnictwie, kosmetyce i przetwórstwie. Warto poznać jej wymagania uprawy i sposoby pielęgnacji, aby cieszyć się jej korzyściami przez cały rok. Maciejka ma wiele odmian, różniących się kolorem kwiatów i intensywnością aromatu. Może być zbierana i przechowywana w różnych formach, takich jak suszenie, mrożenie i konserwowanie. Może być również wykorzystywana w kosmetyce do pielęgnacji skóry i włosów.
Niezapominajka (łac. Myosotis, ang. Forget-me-not) jest rodzajem roślin zielnych występujących niemal na całym świecie. Nazwa niezapominajki w bezpośrednim przekładzie z greckiego oznacza mysie uszko (mys – mysz; us – uszko). W niektórych regionach Polski niezapominajki są nazywane niezabudkami. Rodzaj ten należy do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae) i jest najczęściej uprawiany w celach ozdobnych ze względu na piękne niebieskie kwiaty. W zależności od warunków uprawy i szerokości geograficznej rośliny te mogą być jednoroczne, dwuletnie lub należeć do grupy bylin. Niezapominajki są również ważnymi roślinami dla pszczół, ponieważ dostarczają nektaru i pyłku. W Polsce można spotkać wiele gatunków niezapominajek, a do najczęściej spotykanych zaliczamy:
niezapominajkę błotną – występującą przeważnie na obszarach wilgotnych;
niezapominajkę polną – najbardziej pospolitą o charakterystycznych, drobnych niebieskich kwiatach;
niezapominajkę gajową – o największych kwiatach ze wszystkich gatunków obecnych w Polsce i rosnącą na obrzeżach lasów.
Niezapominajka zależnie od gatunku może osiągać wysokość od 40 cm do 100 cm. Jej pędy są zwykle lekko owłosione, a na ich powierzchni wyrastają, ułożone najczęściej skrętolegle, siedzące liście. Na szczytach pędów znajdują się charakterystyczne wierzchotki – drobne kwiatostany składające się z niebieskich kwiatów. Płatki korony mogą mieć również kolor biały, różowy lub żółty. W centrum kwiatu znajdują się żółte punkty – tzw. osklepek. Niezapominajki kwitną zazwyczaj wiosną lub na początku lata, w zależności od gatunku i warunków klimatycznych. Owocem niezapominajek są rozłupnie rozpadające się na czarne drobne rozłupki.
Surowcem zielarskim jest całe ziele niezapominajki – Myosotis herba. W różnych rejonach świata wykorzystywane jest zarówno suche, jak i świeże ziele tej rośliny. Ziele należy zbierać w czasie
Ziele niezapominajek jest źródłem kwasów fenolowych, do których zaliczamy kwas chlorogenowy, kwas rozmarynowy oraz kwas kawowy. Ponadto w ekstraktach z niezapominajki polnej potwierdzono obecność saponin triterpenowych, śluzów oraz krzemionki. Skład chemiczny wyciągów może różnić się w zależności od gatunku rośliny, a w ekstraktach z niektórych gatunków zaobserwowano obecność kwasu gamma-linolenowego.
Kwasy fenolowe obecne w wyciągach odpowiadają za działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne oraz antyoksydacyjne. Saponiny wywierają działanie wykrztuśne, wykorzystywane podczas nieżytów górnych dróg oddechowych. Z kolei śluzy dzięki właściwościom powlekającym chronią błonę śluzową jamy ustnej i gardła przed podrażnieniami i przyspieszają proces rekonwalescencji podczas przeziębień.
Krzem jest substancją niezbędną w procesie syntezy kolagenu, który odpowiada m.in. za elastyczność i jędrność skóry. Obecność tego związku jest konieczna do prawidłowego funkcjonowania hydroksylazy proliny, która bierze udział w procesie hydroksylacji proliny i lizyny, a te aminokwasy są kluczowe w strukturze kolagenu. Prolina i lizyna podlegają procesowi hydroksylacji, który jest niezbędnym krokiem do prawidłowego skręcania się włókien kolagenu i utrzymania jego stabilności. Ponadto krzem jest zaangażowany w proces tworzenia mostków dwusiarczkowych między cząstkami kolagenu, co wpływa na jego trwałość. Ze względu na wysoką zawartość krzemu oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych ekstrakty z ziela niezapominajek dają efekt nawilżenia i wygładzenia naskórka, zapewniają odpowiednią jędrność skóry, a także poprawiają stan włosów i paznokci.
Ziele niezapominajki to cenny surowiec, który możemy wykorzystać do przygotowania naparu, odwaru, domowych kosmetyków.
W celu przygotowania herbatki (czyli naparu) należy 2 łyżeczki suszu niezapominajki zalać szklanką wrzątku i pozostawić pod przykryciem na kilkanaście minut. Gotowy letni napar można wzbogacić sokiem malinowym. Filiżanka naparu wypita 2-3 razy dziennie pomoże walczyć z uporczywym kaszlem, chrypką i bólem gardła.
Herbatkę można też przygotować inaczej: 1 łyżkę rozdrobnionego ziela należy zalać szklanką zimnej wody i gotować kilka minut na małym ogniu pod przykryciem. Gotowy odwar można pić kilka razy dziennie.
Kwiaty niezapominajki można również wykorzystać do przygotowania domowych, naturalnych kosmetyków wygładzających oraz nawilżających skórę.
Tonik z niezapominajek. Świeże kwiaty niezapominajki należy zalać octem jabłkowym. Po tygodniu filtrujemy nalewkę przez gazę, dodajemy kilka kropli ulubionego olejku eterycznego i stosujemy do przemywania skóry. Tonik łagodzi podrażnienia, zmniejsza stany zapalne i zaczerwienienia oraz ujędrnia skórę.
Napar i odwar z ziela niezapominajki można również wykorzystać do przygotowania relaksującej kąpieli, która nie tylko ukoi skórę, ale zmniejszy również potliwość.
Właściwości niezapominajek wykorzystywane są w ziołolecznictwie oraz w przemyśle kosmetycznym. Kosmetyki zawierające wyciągi z ziela niezapominajki działają nawilżająco oraz antyoksydacyjnie. Wysoka zawartość krzemu w niektórych częściach rośliny pozwala na wykorzystanie jej jako środka przeciwzmarszczkowego. Ekstrakty z niezapominajek występują również w składzie specyfików poprawiających kondycję włosów i paznokci. Kremy oraz żele z niezapominajek są szczególnie polecane w przypadku suchej i zniszczonej skóry, ponieważ dają efekt odpowiedniego odżywienia i wygładzenia. Ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne niezapominajkowe napary i toniki złagodzą podrażnienia skóry trądzikowej. Okłady z naparu zaleca się na worki i cienie pod oczami. Kąpiele mają właściwości relaksujące i przeciwpotne.
Obecnie naukowcy sprawdzają potencjalne uspokajające właściwości wyciągów z ziela niezapominajki polnej oraz pracują nad wykorzystaniem związków obecnych w surowcu jako potencjalnych środków do ochrony żywności przed roztoczami.
Z przekazów medycyny ludowej i tradycyjnej fitoterapii pochodzą opisy wskazujące na wykrztuśne, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne działanie wyciągów z ziela niezapominajek. Stosowanie naparów, odwarów lub nalewki z ziela niezapominajki zaleca się przy krztuścu, zapaleniu oskrzeli oraz podczas przeziębienia, któremu towarzyszy kaszel.
Niezapominajki są również cenione ze względu na walory ozdobne. Piękne, intensywnie zabarwione kwiaty stanowią dekoracyjny element naturalnego krajobrazu, ale również ogrodów, rabatek oraz kwietników. Kwiaty niezapominajek są chętnie wykorzystywane przez florystów do przygotowywania bukietów ślubnych.
W Polsce 15 maja obchodzony jest Dzień Niezapominajki.
Działanie
łagodzi objawy kaszlu suchego
nawilżające
przeciwkrwotoczne
przeciwzapalne
zwiększa syntezę kolagenu
przeciwzmarszczkowe
Postacie i formy
susz
krem
żel na skórę
Substancje aktywne
kwas rozmarynowy
kwas krzemowy
kwas chlorogenowy
substancje śluzowe
Kwas kawowy
saponiny triterpenowe
Surowiec
ziele
Aster gawędka jednym z najwcześniej kwitnących astrów jesiennych. Ten mało wymagający i obficie kwitnący aster jest często uprawiany na rabatach, w pojemnikach oraz na skalniakach. Aster gawędka (Aster amellus) to bylina należąca do rodziny astrowatych (Asteraceae) występująca w stanie naturalnym w środkowej, południowej i wschodniej Europie oraz w Azji. Aster ten rośnie dziko także w naszym kraju. W Polsce stanowiska astra gawędka można spotkać na Pomorzu Wschodnim, Roztoczu, Wyżynie Lubelskiej oraz Małopolskiej i w dorzeczu Wisły. Aster gawędka w stanie naturalnym jest w Polsce pod ścisłą ochroną.
Aster gawędka to roślina wieloletnia, wolno rosnąca, o krzaczastym pokroju i wysokości 60-80 cm. Cała roślina jest porośnięta ostrymi włoskami. Wzniesione pędy pokryte są wydłużonymi, wąskimi, ciemnozielonymi liśćmi. Koszyczkowate kwiaty zebrane są w luźne kwiatostany i utrzymują się od sierpnia do września. Kwiatostan o żółtym środku otoczony jest przez języczkowe kwiaty w kolorze różowym fioletowym oraz białym.
Astry gawędka dobrze wyglądają na rabatach, zwłaszcza bylinowych, w towarzystwie roślin takich jak: dzielżan, rudbekia czy zawilec japoński. Doskonale prezentują się w alpinariach, ogrodach skalnych, naturalistycznych oraz w pojemnikach. Nadają się także na kwiat cięty.
Już w czasach starożytnych aster gawędka miał zastosowanie lecznicze. Młode liście i pędy astra są bogate w wapń, fosfor, żelazo, magnez, sód, witaminę C oraz witaminy z grupy B. Średniowieczni zielarze wykorzystywali tego bylinowego astra w leczeniu nowotworów, niedrożności jelit, histerii i epilepsji.
W wielu kulturach napary z kwiatów i korzeni astra gawędka stosuje się w leczeniu malarii i zapaleniu oskrzeli. Sok z korzenia astra jest wykorzystywany w Nepalu w leczeniu niestrawności oraz zewnętrznie w usuwaniu czyraków.
W starożytności uważano astry za kwiaty bogów. Rzymianie i Grecy dekorowali nimi ołtarze i spalali, żeby odstraszać złe duchy oraz węże.
Jadlospis_od_12_do_15_listopada_2024_roku.pdf
Robinia akacjowa (z łac. Robinia pseudoacacia) zwana grochodrzewem akacjowym lub robinią białą należy do rodziny bobowatych (z łac. Fabacea). Mimo podobnej nazwy nie należy mylić jej z drzewem akacją – są to dwa odrębne gatunki roślin.
Robinia przez długi czas uznawana była wyłącznie za roślinę ozdobną, na przestrzeni lat wzrosło jednak jej znaczenie i wykorzystanie jako surowiec lecznicy. Posiada właściwości diuretyczne, pobudza wydzielanie żółci, zmniejsza produkcję kwasu solnego w żołądku. Preparaty na bazie kwiatów robinii akacjowej mają potencjalne zastosowanie w leczeniu chorób układu moczowego oraz pokarmowego.
Surowcem zielarskim są kwiaty robinii akacjowej (z łac. Flos Pseudoacaciae). Są one źródłem bardzo wielu substancji o wysokiej aktywności biologicznej. Znajdują się w nich m.in. glikozydy flawonoidowe (m.in. robinetyna, kemferol, robtyna, likwiritigenina), olejki eteryczne zawierające farnezol i linalol, a także taniny i kwasy organiczne. Dzięki temu robinia wykazuje właściwości prozdrowotne m.in.:
moczopędne,
rozkurczowe,
żółciopędne,
poprawiające trawienie,
uspokajające,
przeciwobrzękowe,
zmniejszające wydzielanie kwasu solnego w żołądku.
Co więcej, robinia akacjowa jest rośliną miododajną. Miód akacjowy ma właściwości łagodzące podrażnienia i stany zapalne błon śluzowych, dlatego polecany jest przy infekcjach górnych dróg oddechowych. Dodatkowo można ją wykorzystywać w kuchni. Kwiatostany po podsmażeniu dodaje się np. do ciast, naleśników, racuchów czy innych placków na słodko. Można z niej przygotowywać również marmolady lub nadzienia do pączków. Pozyskiwany z niej olejek eteryczny wykorzystywany jest do wzmacniania smaku potraw, czasem również jako zamiennik wanilii.
Preparaty na bazie robinii akacjowej wykorzystywane są głównie jako środki diuretyczne, czyli zwiększające ilość wydalanego moczu. Znajdują więc zastosowanie w leczeniu chorób układu moczowego przebiegających ze skąpomoczem, zapaleniach pęcherza oraz kamieniach nerkowych. Ze względu na działanie rozkurczające i żółciopędne mogą wspomagać również leczenie zaburzeń układu pokarmowego. Robinia akacjowa sprawdza się też w leczeniu choroby refluksowej przełyku (GERD).
Robinia akacjowa może mieć również potencjalne zastosowanie u pacjentów z chorobami reumatycznymi. Dodatkowo przypuszcza się, że wspomaga pracę układu nerwowego i regulację rytmu dobowego, ułatwiając zasypianie.
Robinia akacjowa występuje przede wszystkim w postaci suszu przeznaczonego do przygotowywania naparów. Dodatkowo jej wyciągi i ekstrakty można znaleźć w kosmetykach. Ze względu na wysoką zawartość flawonoidów o działaniu antyoksydacyjnym może hamować procesy starzenia się skóry i poprawiać jej kondycję. Można bezpiecznie wykorzystywać ją w pielęgnacji każdego rodzaju cery – tłustej, mieszanej, suchej, wrażliwej, naczyniowej i dojrzałej.
Aby przygotować domowy napar z kwiatów robinii akacjowej, wystarczy zalać łyżeczkę rozdrobnionego, suszonego surowca szklanką gorącej wody i zaparzać pod przykryciem przez około 10 minut. Przyjmuje się, że napar można pić dwa razy dziennie, po jednej szklance na porcje.
Napar z robinii można zastosować również zewnętrznie – do przemywania zmian skórnych, jako dodatek do kąpieli czy baza do domowego toniku do twarzy.
Robinia akacjowa występuje głównie w postaci suszonych kwiatów przeznaczonych do przygotowywania naparów, wchodzi również w skład kosmetyków do pielęgnacji cery.
Wykazuje potencjalne właściwości moczopędne, rozkurczowe, żółciopędne, może zmniejszać też wydzielanie kwasu solnego w żołądku.
Wykorzystywana jest jako środek diuretyczny oraz wspomagający leczenie zaburzeń przewodu pokarmowego, m.in. choroby refluksowej przełyku.
Surowcem leczniczym są kwiaty robinii akacjowej.
Przeznaczona jest głównie do stosowania wewnętrznego i zewnętrznego.
Grab pospolity (łac. Carpinus betulus), (ang. Common hornbeam), rodzina: brzozowate, występuje w Europie od Francji po Ukrainę. W Polsce rośnie na niżu i w niższych terenach podgórskich. W Parku Lubomirskich w Przemyślu grab jest jednym z podstawowych gatunków tworzących drzewostan, złożony z drzew pamiętających dwudziestolecie międzywojenne, mające kilkadziesiąt lat, jak i kilkunastoletnie samosiewy. Najgrubszy grab w Parku Lubomirskich ma 265 cm obwodu mierzonego na wysokości 1,3 m. Największy obwód wśród grabów w Polsce ma drzewo o obwodzie 436 cm w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego, zaś za najstarsze uznaje się drzewo z arboretum w Gołuchowie o wieku 199 lat (w 2018 r.) i obwodzie 374 cm.
Dzięki zdolności regeneracji grab był dawniej rośliną używaną do tworzenia strzyżonych żywopłotów przy szlacheckich rezydencjach, strzyżonych szpalerów, ścian żywego labiryntu, formowanych elementów ogrodów.
Drzewo to było od wieków używane jako źródło wysokokalorycznego opału, a ze względu na jego dużą twardość także do wyrobu kół młyńskich. Do dzisiaj z drewna grabowego wytwarza się trzonki młoteczków fortepianowych, pałeczek perkusyjnych i inne drobne części instrumentów muzycznych.
Grab ma zastosowanie w medycynie ludowej: świeże lub suszone liście, a także kwiay i kora służą do leczenia przeziębienia, kaszlu, kataru i bólu klatki piersiowej, bólu gardła i głowy. Herbatę z liści grabu stosuje się do łagodzenia zmęczenia psychicznego i fizycznego. Wykazano, że jego właściwości lecznicze pomagają w zwiększeniu poziomu energii i witalności. Herbata z kwiatów grabu może być stosowana w leczeniu problemów takich jak stres, lęk, depresja, bezsenność i inne powiązane zaburzenia.
Liście grabu pospolitego zawierają liczne garbniki, aldehydy, kwas galusowy i kawowy, kumarynę, bioflawonoidy, duże ilości olejków eterycznych oraz kwasu askorbinowego. Z tego powodu liście grabu są często stosowane w zewnętrznych kompresach, aby zatrzymać krwawienie. Ich właściwości hemostatyczne pomagają również w szybkim gojeniu się ran, skaleczeń, siniaków, oparzeń i innych drobnych urazów.
W nasionach znajduje się znaczna ilość tłuszczu roślinnego.
Grab zawiera właściwości stymulujące, które sprawiają, że jest skutecznym sposobem leczenia różnych problemów z włosami. Grab jest stosowany zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie w leczeniu wypadania włosów. Dlatego jest jednym z najczęściej używanych naturalnych składników w wielu suplementach i kosmetykach przeciw wypadaniu włosów. Eksperci zalecają picie herbaty grabowej w celu pobudzenia wzrostu włosów i rozwoju zdrowych mieszków włosowych. Można użyć naparu z grabu zewnętrznie jako płukanki do włosów, aby zmniejszyć wypadanie włosów oraz odżywić i nawilżyć skórę głowy.
Wiatropędne właściwości grabu sprawiają, że wspomaga trawienie i leczenie problemów układu trawiennego, takich jak zaparcia, biegunka, wzdęcia, zapalenie jelit.
Napar z liści grabu pospolitego stymuluje organizm do wydzielania i wydalania dużej ilości moczu. Następstwem tego jest oczyszczanie organizmu z toksyn pochodzących z przemian metabolicznych jak i pochodzenia zewnętrznego. Zmniejszenie ilości płynów krążących we krwi prowadzi do lekkiego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Zatem liście grabu pospolitego wykazują działanie moczopędne, oczyszczające z toksyn oraz hipotensyjne. Napar z liści grabu pomaga usuwać z ustroju kwas moczowy. Dodatkowo, jak wskazuje literatura zielarska, surowiec ten działa przeciwgorączkowo, wpływa na łagodzenie skurczów mięśni gładkich oraz przyczynia się do obniżenia poziomu cholesterolu i lipidów we krwi.
Grab uważano także za roślinę magiczną: na Rusi wierzono, że korale z grabiny stanowią talizman chroniący przed nieszczęściem.
W strefie umiarkowanej wyróżniono 30 gatunków lipy, w Europie występuje ich dwa. Lipa drobnolistna i szerokolistna jest sadzona w Polsce w parkach, przy alejach lub w przydomowych ogrodach, może osiągnąć aż 35 m wysokości. Młode drzewo rozpoznajemy po zielonkawej korze, zaś stare po brunatnym albo szarym zabarwieniu. Lipa szerokolistna i drobnolistna mają takie same właściwości.
Kwiaty lipy należy suszyć ułożone cienką warstwą w ciemnym, przewiewnym miejscu w temperaturze maksymalnie 35 stopni. Wysuszone kwiaty lipy o żółtobiałym kolorze i miodowym zapachu przechowuje się w papierowych torebkach albo szklanych słoikach.
Kwiat lipy łagodzi objawy przeziębienia, grypy czy anginy. Napar z kwiatów lipy można pić także w stanach spadku odporności oraz w czasie gorączki. Działa rozgrzewająco, co jest dodatkowym atutem w przypadku przeziębienia.
Lipa ma zbawienne oddziaływanie na samopoczucie psychiczne. Herbata z lipy może działać jako środek uspokajający lub środek nasenny, a także wspomóc leczenie depresji.
Kwiaty lipy, podobnie jak liście, zawierają wiele prozdrowotnych składników, takich jak:
flawonoidy,
aminokwasy,
kwasy organiczne,
olejek lotny,
witaminy,
sole mineralne.
Najczęściej napar z lipy stosuje się podczas przeziębienia i grypy. Działa napotnie i przeciwgorączkowo, dlatego może pomóc obniżyć temperaturę ciała. Jednocześnie łagodzi ból gardła i zmniejsza dolegliwości w przypadku anginy i grypy.
Zawarte w kwiatach lipy substancje śluzowe działają osłaniająco, łagodzą kaszel i chrypę. Napar zmniejsza nieprzyjemne dolegliwości w przypadku anginy czy zapalenia oskrzeli. Liście lipy mają działanie wykrztuśne oraz przeciwzapalne.
Napar z lipy pomaga na dolegliwości trawienne, ma bowiem właściwości rozkurczające i przeciwbólowe. Poza tym pobudza wydzielanie soków żołądkowych, a zawarte w niej substancje śluzowe działają łagodząco na śluzówkę żołądka.
Kwiaty lipy zawierają flawonoidy, które mają właściwości antyoksydacyjnie. Usuwają z organizmu wolne rodniki, co może mieć znaczenie w profilaktyce wielu chorób i zmniejszać ryzyko rozwoju nowotworu. Jednocześnie lipa opóźnia proces starzenia się.
Herbata z kwiatów lipy pomoże osobom, które czują wzmożone napięcie nerwowe. Relaksująco działa nie tylko napar, ale i kąpiel. Olejki eteryczne zawarte w kwiatostanie działają odprężająco.
Napar z lipy wlany do wanny pomoże się odstresować. Osobom, które mają problemy ze snem, zaleca się wypić napar z liści na godzinę przed położeniem się do łóżka.
Napar stosuje się w kosmetyce, w postaci płukanek czy okładów. Polecany jest do cery trądzikowej, gdyż łagodzi stany zapalne, podrażnienia i redukuje wydzielanie sebum.
Skóra po lipowej kuracji staje się zregenerowana, bardziej napięta i elastyczna. Okłady można także stosować na miejsca bolesne, w które ukąsiły owady. Ekstrakt z kwiatów lipy używany jest jako płukanka do włosów suchych i zniszczonych, a także pomocniczo w leczeniu łupieżu.
Zwalcza bakterie, drożdżaki oraz działa moczopędnie, co jednocześnie obniża ciśnienie tętnicze krwi. Kwiaty lipy zbiera się na początku lipca, najlepiej wybrać do tego gorący i słoneczny dzień.
Przepis na zdrowotny napar: jedną łyżkę wysuszonych kwiatów lipy należy wsypać do szklanki i zalać wrzątkiem, odczekać około 20 minut, aż susz odda swoje właściwości. Do napoju można dodać cytrynę, melisę, rumianek, syrop z agawy, daktyli, klonu czy sok z malin.
Lipa znajduje także zastosowanie zewnętrznie do przygotowania naparów, okładów i kąpieli. Ujędrnia skórę, wygładza ją, usuwa piegi i leczy stany zapalne. Lipę najczęściej stosuje się w pielęgnacji cery mieszanej i trądzikowej.
Kosmetyki z dodatkiem kwiatu lipy lub bieli zmniejszają wydzielanie łoju, oczyszczają pory i domykają je, a także zapobiegają wnikaniu w skórę nieczystości.
Płukanki na bazie kwiatostanów zmniejszą przetłuszczanie się włosów, a także odżywią skórę głowy i łamliwe końcówki. Lipa złagodzi też podrażnienia spowodowane łuszczycą czy świerzbem, kremy z dodatkiem lipy działają przeciwstarzeniowo.
Liście lipy są jadalne, mają lekko słodkawy smak, dzięki temu znalazły zastosowanie w kuchni. Sprawdzą się świetnie jako dodatek do sałatki. Aby ją przygotować wystarczy do pokrojonych ogórków i pomidorów dodać rozdrobnione młode liście lipy. Całość polać oliwą, dodać kilka kropel octu oraz sól i pieprz do smaku.
Agawę można uprawiać w ogrodach i mieszkaniach do celów leczniczych. W latach 70. i 80. XX w. agawa amerykańska była często spotykaną rośliną ozdobną w polskich miastach. Zimą rośliny te były zabierane z terenów zielonych, wiosną – wracały na swoje miejsce. Najważniejsze w ich uprawie jest nasłonecznienie, lekka ziemia z drenażem na dnie i umiarkowane podlewanie. Trzeba pamiętać, że roślina ta nie znosi nadmiernego podlewania. Zimą najlepiej ją przechowywać w jasnym, chłodnym pomieszczeniu.
Świeży miąższ z liści agawy stosowany zewnętrznie działa silnie przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo, odkażająco i przyśpiesza ziarninowanie ran oraz naskórnikowanie (odnowę naskórka). Doskonale nawilża i odżywia skórę, likwiduje plamy oraz obrzęki, zmiękcza blizny i ułatwia ich wygładzenie. Korzystne jest łączenie agawy z: alantoiną, heparyną, żywokostem i nostrzykiem podczas terapii wygładzania blizn.
Wodny wyciąg z liści i miąższ agawy nałożony w okolicę oczu likwiduje „worki pod oczami” i usuwa stan zapalny powiek oraz spojówek, zmniejsza łzawienie, a także ujędrnia okolicę oczu. Liście agawy namoczone w spirytusie, nałożone w okolicy stawów, usuwają obrzęk i ból. Maceraty wodne z liści i miąższ agawy przyśpieszają gojenie: owrzodzeń żylakowatych, ran martwiczych towarzyszących tzw. stopie cukrzycowej oraz odleżyn i oparzeń.
Sok z agawy, wodny macerat z agawy leczy stany zapalne i przyśpiesza regenerację błon śluzowych oraz skóry. Agawa skuteczna jest także w leczeniu zapalenia piersi. Wodny macerat i żel z agawy podawany doodbytniczo łagodzą stan zapalny (świąd) odbytu i wspomagają leczenie hemoroidów.
Preparaty z agawy podane doustnie działają immunostymulująco, poprawiają perystaltykę przewodu pokarmowego, zwiększają diurezę i wzmagają procesy odtruwania organizmu.
Saponiny sterydowe zawarte w roślinie hamują burzę cytokinową i usuwają stany zapalne. Łagodzą objawy chorób autoimmunizacyjnych. Agawa, podobnie jak aloes i borowina, należą do biostymulatorów, czyli środków pobudzających wszelkie procesy odnowy i oczyszczania organizmu. Wodny macerat, nektar z agawy, miąższ z agawy warto zażywać doustnie przy: niedoborach odpornościowych, chorobach alergicznych, przewlekłych zatruciach, zaburzeniach przemiany materii oraz osłabieniu psychicznym i fizycznym organizmu. Miąższ wydobyty z liści agawy najlepiej zakonserwować cukrem lub miodem w proporcji 1:1.
Najwartościowsze są wodne wyciągi, syropy. Saponiny sterydowe zawarte w agawie są wykorzystywane do syntezy hormonów sterydowych. W Meksyku z tej rośliny sporządza się leki przeciwnowotworowe.
Hortensja jest krzewem z rodziny hortensjowatych. Liczy ona 270 gatunków, które przynależą do 9 rodzajów. Hortensjowate spotkamy głównie we wschodniej oraz południowo-wschodniej Azji, na Oceanii, w Ameryce Środkowej, w Ameryce Północnej, a także w Ameryce Południowej.
Okres zakwitania hortensji odbywa się w miesiącach wakacyjnych, charakteryzuje się kulistymi kwiatostanami, które mają różnorodną barwę, najczęściej są to odcienie niebieskiego, różu oraz czerwieni, bieli, fioletu.
Kolor kwiatostanu uzależniony jest od odczynu gleby. Warto zadbać o to, aby gleba była wilgotna i kwaśna, albowiem taką te rośliny lubią najbardziej.
Hortensją interesują się osoby, które dbają o swoje zdrowie, albowiem odkrywa się coraz to więcej zastosowań hortensji w naturalnej medycynie.
Wspomaga ona przede wszystkim pracę dróg moczowych, niemniej jednak stosowana jest także przy nadmiernym łysieniu, jak i alergiach. Wiele osób znajduje dla niej zastosowanie w kosmetyce, gdyż wspomaga naturalną urodę. Hortensja odnajduje się też w sztuce kulinarnej.
Hortensja znana jest w wielu miejscach na świecie od bardzo dawna. Wiele plemion pochodzących z Ameryki Południowej, Ameryki Północnej oraz Azji wierzyło w to, że hortensja może pomóc w walce z chorobami dróg moczowych oraz prostaty. Dzięki temu od lat tę roślinę wykorzystuje się w tradycyjnej medycynie indiańskiej oraz tradycyjnej medycynie chińskiej. Japończycy hortensje używali do słodzenia napojów, gdyż jest ona zdecydowanie słodsza od tradycyjnego cukru.
Do dziś wykorzystują ją w tym samym celu, jak również dodają ją do zup, czy sosów. Nasi przodkowie uważali, że hortensja to dar od bogów. Nazwa rośliny pochodzi od Hortensji Barret, kobiety, która przebrana za mężczyznę ruszyła w podróż dookoła świata. Gdyby nie fakt, że w Tahiti lokalne kobiety odkryły, że jest kobietą, to być może jej sekret nigdy nie wyszedłby na jaw.
Francuski lekarz Commersona, który również uczestniczył w tej wyprawie, hortensją nazwał piękną, lecz nieznaną roślinę, która przywieziona została z Japonii. Warto dodać, że do Europy, a konkretnie do Anglii oraz Francji dotarła ona dopiero w XVIII wieku. Do dnia dzisiejszego wiele osób wierzy, że hortensja ma zdolność do ochrony domostwa przed złą energią.
Coraz więcej z nas docenia naturalne produkty, które charakteryzują się bogactwem wartościowych składników. Hortensja również zalicza się do tego grona i chętnie wybierana jest przez tych, których interesuje zdrowy styl życia. W roślinie znajdziemy między innymi saponiny, nitrylozydy, izokumaryny (hydrangina, hydrangenol), glikozydy fenolowe, kumaryny, alkaloidy, flawonoidy oraz olejek eteryczny.
Warto skupić się przede wszystkim na alkaloidach, które odpowiedzialne są za spowalnianie stanów zapalnych, występujących w przypadku szeregu chorób autoimmunologicznych.
Istotne są także kumaryny, które wspomagają pracę nerek i zmniejszają stany zapalne układu moczowego. Nie można pominąć izokumaryn, które zapobiegają rozwojowi grzybów i bakterii w układzie moczowym oraz pokarmowym. Hortensja to roślina mająca działanie rozkurczowe, moczopędne oraz antybakteryjne.
Hortensja może mieć ona pozytywny wpływ na nasze zdrowie. Hortensja przede wszystkim wybierana jest przez osoby, które zmagają się z chorobami układu moczowego. Jej regularne spożywanie wspomaga walkę z infekcjami pęcherza moczowego, cewki moczowej, a także kamieni nerkowych. Sprawdzi się ona przy kłopotach z pęcherzykiem żółciowym, ponieważ ma działanie rozkurczające.
Hortensje wybierać winni sportowcy, ponieważ jej korzeń pomaga pozbyć się nadmiaru wody z organizmu, co skutkuje lepszą separacją mięśni. Przeglądając składy różnorodnych suplementów diety, mających za zadanie wspomaganie spalania tkanki tłuszczowej, z pewnością uda nam się znaleźć hortensje. Zdaniem szeregu osób hortensja nadaje się do poprawy samopoczucia, albowiem działa pobudzająco i euforyzująco.
Napar z hortensji może zadziałać przeciwdepresyjnie. Hortensje można wykorzystać także do walki z różnorodnymi alergiami. Sprawdzi się szczególnie w przypadku zatkanego nosa, albowiem substancje w niej zawarte pomogą go udrożnić. Hortensja nie jest obca także kosmetyce, gdzie znajduje się dla niej szereg zastosowań.
Jedną z grup, która już dzisiaj zainteresować powinna się tym produktem są mężczyźni zmagający się z nadmiernym wypadaniem włosów. Ponadto sprawdzi się ona także w przypadku pań, których problemem jest wysuszona skóra – hortensja rewelacyjnie nawilża ciało. Sięgając po preparaty mające w swoim składzie hortensje, możemy liczyć na ich działanie ujędrniające oraz hamujące pojawianie się zmarszczek.
Z uwagi na działanie antygrzybiczne produkt ten powinien znaleźć się w kosmetyczce każdego nastolatka, ponieważ pomaga uporać się z problemami skóry, takimi jak trądzik i wypryski, a także innymi chorobami skóry. Warto nadmienić, iż hortensja ma zdolność do hamowania procesów starzenia organizmu.
Hortensja w Japonii wykorzystywana jest w kuchni – od lat mieszkańcy tego kraju słodzą nią herbatę, jak również dodają ją do przygotowywanych sosów i zup. Ponadto dla niektórych przekąską są gotowane liście hortensji.
Mimo że przez większość osób hortensja wybierana jest do ogrodu, to należy zdawać sobie sprawę z tego, że można wykorzystać ją również w celach leczniczych. Do tego najlepiej sprawdzą się liście, bądź korzeń z hortensji. Niezależnie od tego, którą częścią rośliny dysponujemy to przygotowanie naparu będzie wyglądało identycznie.
W tym celu trzeba przygotować 3 g produktu (1-2 łyżeczki) oraz 500 ml wrzątku. Po zalaniu hortensji wodą należy napar zostawić do zaparzenia na około 10 min (najlepiej pod przykryciem), po tym czasie można zacząć się delektować smakiem hortensji. Zaleca się jego spożywanie dwa razy dziennie.
Regularne stosowanie hortensji może pozytywnie oddziaływać na nasze zdrowie, jak i samopoczucie. Do spożycia należy stosować hortensję pochodzącą z certyfikowanych, ekologicznych upraw.
Kasztany jadalne można jeść zarówno na surowo, jak i w wersji ugotowanej, bądź upieczonej. Cieszą się one coraz większą popularnością w naszych kuchniach, gdyż nie tylko zadziwiają swoim niepowtarzalnym smakiem, ale także cennymi wartościami odżywczymi. Znajdziemy w nich lecytynę, kwas jabłkowy i cytrynowy, sacharozę, witaminy z grupy B, zdrowe tłuszcze nienasycone i potas. Dania przygotowane na ich bazie są niezwykle pożywne i zdrowe. Medycyna naturalna od dawna wykorzystuje kasztany jadalne ze względu na ich liczne właściwości lecznicze. Zawarte w nich substancje wzmacniają zarówno układ nerwowy, jak i odpornościowy, a ponadto obniżają ciśnienie.
Już w starożytnej Grecji i starożytnym Rzymie doceniano kasztany jadalne za wartości odżywcze w nich ukryte. W Średniowieczu natomiast koncentrowano się na ich walorach leczniczych. W obecnych czasach większą uwagę przywiązuje się do zastosowania kulinarnego kasztanów jadalnych, niż do ich właściwości leczących.
Kasztany jadalne zawierają spore ilości witaminy C, tiaminę, ryboflawinę, niacynę, witaminę B6, kwas foliowy i witaminę A. Ponadto nie brakuje w nich minerałów: wapnia, żelaza, magnezu, fosforu, potasu, sodu, cynku.
W 100 gramach surowych kasztanów jadalnych jest 213 kcal. W ich składzie znajdziemy 2,42 g białka, 2,26 g tłuszczu, 45,54 g węglowodanów i 8,1 g błonnika.
W stugramowej porcji kasztanów jadalnych znajduje się 245 kcal. Białka jest tutaj 3,17 g, tłuszczu 3,17 g, węglowodanów 52,96 oraz błonnika 5,1 g. Warto wiedzieć, że pod wpływem obróbki cieplnej zwiększa się zawartość niektórych witamin i minerałów. Chodzi tutaj m. in. o ryboflawinę, niacynę, witaminę B6, kwas foliowy, wapń, magnez, potas, fosfor, cynk.
W porcji 10 g (1 łyżka) mąki kasztanowej znajduje się 35,50 kcal, 0,64 g białka, 7,1 g węglowodanów i 0,37 g tłuszczu.
Kasztany jadalne już przez Rzymian były uznawane za pożywienie wpływające korzystnie na kondycję fizyczną. Dzięki sporej zawartości potasu kasztany usprawniają funkcjonowanie naszego organizmu, a w tym regulują przemianę materii.
Regularne ich spożywanie pozwala dostarczyć witamin z grupy B, a także witamin A i C, dzięki czemu możliwe jest wzmocnienie organizmu i zabezpieczenie się przed szkodliwym wpływem patogenów. Ze względu na właściwości lecznicze kasztanów jadalnych warto więc po nie sięgać jesienią i zimą, kiedy to nasz organizm jest najbardziej narażony na infekcje i wirusy. W kasztanach jadalnych znajdziemy też lecytynę poprawiającą pamięć i kondycję psychiczną oraz escytynę łagodzącą obrzęki.
Jako, że kasztany nie zawierają glutenu, to mogą je śmiało jeść osoby chorujące na celiakię i mające alergię na gluten. Kasztany zaleca się także osobom borykającym się z dolegliwościami trzustki.
Kasztany jadalne można jeść na surowo, bądź poddać je obróbce termicznej i podawać w wersji uprażonej, ugotowanej lub usmażonej. Mąka kasztanowa idealnie nadaje się do tworzenia rozmaitych potraw i słodkich smakołyków. Jest to świetna alternatywa dla mąk zbożowych, które zawierają problematyczny dla wielu z nas gluten.
Najlepsze kasztany jadalne są owoce lśniące z twardą łupiną. W nadpsutych kasztanach można łatwo wyczuć wolną przestrzeń pod łupiną podczas delikatnego uciskania owocu.
Kasztany można gotować przez kwadrans w wodzie, prażyć przez dziesięć minut na patelni pod przykryciem, czy też piec w piekarniku nagrzanym do 200 st. C. Bardzo ważne jest, aby przed obróbką termiczną naciąć skórkę owoców, gdyż w przeciwnym razie kasztany mogą wybuchnąć w piekarniku, czy garnku. Po przestygnięciu owoców należy pozbawić je łupiny i błony. Kasztany jadalne można dodawać do zup, sosów i deserów, którym nadadzą słodkawy smak. Mogą być też ciekawą przystawką.
Daktylowiec (Phoenix dactylifera L.) jest ważną rośliną uprawną, należy do rodziny Arecaceae. Owoce palmy daktylowej istnieją od czasów prehistorycznych i uważa się, że uprawiano je już 8000 lat temu. Pochodzą z Bliskiego Wschodu, istnieje ponad 100 różnych odmian palm daktylowych. Daktyle rosną w dużych skupiskach na wysokich palmach.
Ich nazwa pochodzi od greckiego słowa „daktulos”, co oznacza palce. Zbiory daktyli odbywają się jesienią i wczesną zimą, więc zazwyczaj o tej porze roku smakują najlepiej. Jednak wiele osób je suszone daktyle, które mogą być długo przechowywane w zamkniętym pojemniku.
Codzienne spożywanie daktyli jest głęboko zakorzenioną tradycją w wielu krajach, w tym w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. W Omanie dzienne spożycie na mieszkańca szacuje się na 55-164 gramów, a zatem stanowią istotny element codziennej diety.
Daktyle są bardzo zdrowym wyborem żywieniowym. Stanowią dobre źródło błonnika pokarmowego, składników odżywczych i przeciwutleniaczy. Zawierają spore ilości witamin i składników mineralnych w porównaniu do innych popularnych owoców. Ponadto są jednym z najwyżej sklasyfikowanych źródeł potasu.
Z dwóch popularnych gatunków, Medjool i Halawi, sugeruje się, że mniejsze i słodsze daktyle Halawi są zdrowsze.
Daktyle suszone mają kilka razy więcej kilokalorii niż świeże owoce, a ich słodycz staje się bardziej intensywna w miarę wysychania i utraty wilgoci. Daktyle mają wysokie stężenie polifenoli. Chociaż 80% zawartości daktyle to cukry, świeże daktyle mają niski indeks glikemiczny i charakteryzuje je szereg korzyści zdrowotnych.
W porównaniu do podobnych rodzajów owoców, takich jak figi i suszone śliwki, daktyle mają najwyższą zawartość przeciwutleniaczy. Zawierają flawonoidy, karotenoidy i kwas fenolowy. W zależności od różnorodności i stopnia dojrzewania, stosunek zarówno wolnych i związanych kwasów fenolowych różni się.
Owoc palmy daktylowej jest stosowany według wiedzy ludowej do leczenia różnych chorób zakaźnych, nowotworów – regularne spożywanie zwiększa ochronę przed rakiem okrężnicy, prostaty, piersi, endometrium, płuc i trzustki. Daktyle mają właściwości przeczyszczające, zapobiegają zaparciom. Odwar z dojrzałych daktyli rekomendowane jest przy leczeniu astmy, bólu gardła, kataru. Uważa się, że odwar ten ma także właściwości wykrztuśne.
Ich konsumpcja wspomaga także obniżanie poziomu glukozy we krwi i poprawę profilu lipidowego (poprzez obniżenie poziomu cholesterolu). Dzięki zawartości antyoksydantów mogą wspomagać także reakcje obronne. Jak sugerują dane literaturowe daktyle sprawdzają się także jako wsparcie w leczeniu kataru i kaszlu. Mają w swoim składzie naturalnie występujące salicylany, które działają podobnie jak aspiryna – przeciwzakrzepowo, przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Spożycie daktyli może obniżyć ryzyko występowania udaru.
Daktyle są bogate w cukry proste, które nie wymagają trawienia, lecz od razu zostają wchłonięte przez organizm; w związku z tym są dobrym źródłem energii dla sportowców przed i po treningu. Uzupełniają także niedobory glikogenu w mięśniach. Zawierają duże ilości potasu, dlatego ich spożycie jest wskazane po ciężkich wysiłkach oraz przy intensywnym poceniu się.
Jak wykazano w jednym z badań (Essa i wsp., 2016) owoce palmy daktylowej zapewniają możliwą ochronę przed stanem zapalnym i stresem oksydacyjnym w mózgu. Mechanizmy ochrony mogą być związane potencjałem antyoksydacyjnym składników fenolowych, co wyraźnie wskazuje na wartości odżywcze i lecznicze daktyli. Można stwierdzić, że owoce te mają obiecujący potencjał terapeutyczny przeciwko chorobie Alzheimera. Badania te wymagają jednak kontynuacji.
Jak wykazało jedno z badań (Rosenblat i wsp. 2015) pół szklanki soku z granatów i daktyli chroni przed występowaniem chorób układu sercowo-naczyniowego (m.in. chroni przed miażdżycą).
Ekstrakt z daktyli może mieć również korzystny wpływ na układ nerwowy. W badaniu przeprowadzonym na szczurach [10] zwiększał szybkość przewodzenia nerwów.
Przegląd badań dotyczący spożywania daktyli w okresie okołoporodowym wykazał, że mogą skrócić czas trwania ciąży i porodu, zwiększyć spontaniczność porodu, poprawić rozszerzenie szyjki macicy i obniżyć potrzebę indukcji porodu. Ponadto, spożycie daktyli po porodzie zwiększa ilość mleka matki i zmniejsza krwawienie poporodowe.
Syrop daktylowy – gęsty, słodki płyn pochodzący z daktyli, który jest powszechnie spożywany na Bliskim Wschodzie – wykazuje działanie przeciwbakteryjne przeciwko wielu bakteriom wywołującym choroby, w tym Staphylococcus Aureus i Escherichia Coli (Taleb i wsp. 2015). Wyniki in vitro wykazały, że syrop daktylowy wytwarzany tradycyjnie w Basrze w południowym Iraku ma działanie przeciwbakteryjne porównywalne z miodem manuka.
Wyniki ujawniły, że po zmieszaniu syropu z szeregiem bakterii chorobotwórczych – w tym Staphylococcus Aureus, Escherichia Coli, Enterococcus spp. i Pseudomonas Aeruginosa – syrop hamował ich wzrost. Syrop daktylowy był skuteczny w podobnych ilościach jak miód manuka, ale działał szybciej, hamując rozwój bakterii po sześciu godzinach leczenia.
Daktyle są bardzo słodkie i mają subtelny karmelowy smak. Stanowią dobry zamiennik białego cukru w przepisach ze względu na zawarte w nich składniki odżywcze, błonnik pokarmowy i przeciwutleniacze. Są również bardzo lepkie, co czyni je przydatnymi do wypieków, takich jak ciastka i batony. Można również łączyć je z orzechami i nasionami, aby tworzyć zdrowe przekąski jak np. batony.
W krajach arabskich produkuje się miód daktylowy, który używa się do słodzenia potraw. W Polskiej kuchni daktyle używa się do przygotowania tzw. zdrowych słodyczy, jako drobne przekąski lub dodatki do ciast.
Cukier daktylowy powstaje przez sproszkowanie całych daktyli. Jest bogaty w błonnik pokarmowy i działa jak zagęstnik podczas obróbki termicznej.
Daktyle można jeść świeże lub suszone, podobnie jak rodzynki. Można również dodawać je do różnych słodkich lub pikantnych potraw. Przykłady potraw, przy których stosuje się daktyle:
daktyle
Faszerowane daktyle: migdałami, orzechami pekan, twarogiem lub pistacjami.
Sałatki: krojone lub całe daktyle są doskonałym dodatkiem do sałatek.
Koktajle: blendowanie daktyli z bananami, aby otrzymać koktajl naturalnie słodki i bogaty w wartości odżywcze.
Gulasze: daktyle świetnie smakują w marokańskich gulaszach lub potrawach tagine.
Kulki mocy: daktyle połączone z orzechami, żurawiną, płatkami owsianymi, płatkami kokosowymi.
Dostępny jest również syrop z daktyli, który można wykorzystać do wypieków lub koktajli.
Kupując daktyle, powinniśmy wybierać takie, które są w całości i lśniące. Nie powinno się jeść daktyli o kwaśnym zapachu, bardzo twardych lub z widoczną krystalizacją cukru na powierzchni. Te znaki mogą wskazywać, że daktyle się zepsuły. Daktyle powinny wydawać się pulchne, błyszczące i wilgotne.
Suszone, zapakowane, które pasteryzuje się w celu zahamowania wzrostu pleśni, można przechowywać w temperaturze pokojowej w szczelnym pojemniku w chłodnym, suchym miejscu przez około sześć miesięcy lub w lodówce przez okres do jednego roku, a nawet kilka lat w przypadku zamrożenia.
Wartość odżywcze dla daktyli odmiany Medjool na 100 g pokarmu:
Zawartość wody: 21,32 g
Wartość energetyczna: 277 kcal
Białko: 1,81 g
Tłuszcze: 0,15 g
Węglowodany ogółem: 74,97 g
Błonnik pokarmowy: 6,7 g
Cukry: 66,47 g
Żelazo: 0,9 mg
Magnez: 54 mg
Potas: 696 mg
Witamina B6: 0,249 mg
Podsumowanie
Daktyle są:
Bogate w polifenole. Polifenole to związki przeciwutleniające , które mogą chronić organizm przed stanami zapalnymi.
Alternatywą dla słodyczy. Daktyle mogą zaspokoić apetyt na słodkie, zapewniając jednocześnie niezbędne składniki odżywcze, takie jak witamina B6 i żelazo. Są też częstym składnikiem tzw. „fit słodyczy”.
Bogate w błonnik pokarmowy. Zaledwie ¼ filiżanki stanowi 12% dziennego zapotrzebowania na błonnik.
Bogate w potas. 100 g zawiera 696 mg lub 16% zalecanych dziennych poziomów tego składnika mineralnego. Potas jest ważnym składnikiem komórek i płynów ustrojowych, które pomagają regulować tętno i ciśnienie krwi.
Knieć błotna – Caltha palustris L. (Ranunculaceae), zwana popularnie kaczeńcem lub kaczyńcem występuje w całej Polsce w pobliżu zbiorników i cieków wodnych. Lubi podłoża podmokłe. Kwitnie od kwietnia do maja. Kwiaty żółte. Listków okwiatu 5. Liście ciemnozielone, błyszczące, przyziemne sercowate, ogonkowe, brzegiem karbowane. Liście górne, wyżej położone mają kształt nerkowaty. Owocem jest mieszek. Dorasta do 40 cm wyd.
Surowcem zielarskim jest świeże i suche ziele – Herba Calthae palustris, zbierane w okresie kwitnienia i suszone w temperaturze pokojowej. Ziele knieci jest skuteczne w leczeniu chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego, za sprawą obecności w surowcu alkaloidów izochinolinowych (berberyna). Aktywne są również inne składniki kaczeńca: alkaloidy aporfinowe (magnofloryna), laktony ( hemiterpenowy – protoanemonina, trójterpenowy – kaltolid = caltholid) i saponinowy glikozyd nasercowy (helleboryna), flawonoidy (kwercetyna), karotenoidy, witamina C (około 270 mg/100 g ziela).
Świeże ziele pogniecone, utarte w maści, sok z ziela oraz wyciąg wodny ze świeżego i suchego ziela stosowany do leczenia trudno gojących się (okłady). W użyciu była też zasypka na rany sporządzana ze sproszkowanego suchego ziela. Magnofloryna, laktony i berberyna działają antybakteryjnie, przeciwwirusowo i antygrzybiczo. Magnofloryna hamuje rozwój wirusa HIV. Berberyna działa żółciotwórczo, żółciopędnie i rozkurczowo. Wodne wyciągi z suchego ziela wzmagają diurezę i mogą przyśpieszać ustępowanie obrzęków powstałych na tle niewydolności krążenia. W większych dawkach ziele kaczeńca może rozwalniać. Kaczeniec posiada też właściwości rozkurczowe.
Zastosowanie: kamica żółciowa, dyskinezy dróg żółciowych, wirusowe zapalenie wątroby, żółtaczka, obrzęki na tle niewydolności krążenia. Zewnętrznie: trudno gojące się rany, wypryski, owrzodzenia troficzne, opryszczka (szczególnie z dermatolem).
Jarząb pospolity to nieduże drzewo dorastające do 15 m wysokości. Ze względu na swoje niewielkie wymagania występuje powszechnie na terenie całej Europy, a także w Azji Mniejszej i na Kaukazie. Charakteryzuje się srebrzystoszarą korą, białymi kwiatami oraz małymi, kulistymi, czerwonymi owocami. Kwitnie w maju i w czerwcu, a jego kwiaty wydzielają dość charakterystyczny zapach gorzkich migdałów. Owoce pojawiają się w okresie od lipca do października, często utrzymując się dłużej od liści. Te natomiast jesienią przyjmują różne odcienie żółci i czerwieni. Pięknej barwy liście oraz ciekawe owoce sprawiają, że roślina ta jest chętnie sadzona w celach ozdobnych w parkach, alejkach czy ogrodach.
Jarzębina zawiera wiele dobroczynnych składników – nic więc dziwnego, że jej lecznicze właściwości znane są od starożytności i do dziś doceniane przez zielarzy. I choć powszechnie wykorzystywane są owoce oraz kwiaty jarzębiny, to współczesne badania wykazują również prozdrowotne właściwości jej liści, łodyg oraz kory.
Owoce jarzębiny
Owoce jarzębiny są cennym źródłem witaminy C, K, B oraz β-karotenu, a także wapnia, magnezu, cynku, manganu, miedzi i żelaza. Stwierdzono w nich również obecność kwasów organicznych, garbników oraz pektyn. Bogactwo witamin sprawia, że jako składnik diety pomagają zapobiegać awitaminozie. Dzięki wysokiej zawartości witaminy C jarzębina wpływa korzystnie na naczynia krwionośne – uszczelniając je i wzmacniając, a tym samym zapobiegając powstawaniu siniaków i krwotoków.
Owoce jarzębiny wykazują także działanie moczopędne, delikatnie wstrzymujące oraz przeciwzapalne, dzięki czemu wykorzystuje się je w leczeniu stanów zapalnych nerek, błon śluzowych przewodu pokarmowego oraz dróg moczowych.
Kwiaty jarzębiny zawierają kwasy organiczne, karotenoidy oraz flawonoidy cenione za swoje właściwości przeciwutleniające. Działają moczopędnie oraz rozwalniająco – są dosyć łagodne, dzięki czemu mogą być wykorzystywane w walce z zaparciami nawet u dzieci.
Jarzębinę należy spożywać po jej przemrożeniu lub zagotowaniu.
Dobroczynne właściwości jarzębiny są również chętnie wykorzystywane w kosmetykach. Dużym powodzeniem cieszy się olej jarzębinowy pozyskiwany z jej nasion. Ma on wiele zastosowań – jest źródłem β-karotenu, wykazuje również działanie przeciwzapalne i przeciwłupieżowe. Działa zmiękczająco na skórę, a także wzmacniająco na włosy, paznokcie oraz naczynia krwionośne.
Hibiskus (Hibiscus sabdariffa) to piękny kwiat malwy sudańskiej, zwany też karkade i ketmią szczawiową. W naturalnym środowisku występuje przede wszystkim w miejscach nasłonecznionych, a zarazem wilgotnych (m.in. w niektórych rejonach Chin, Tajwanu, Indii, Malezji oraz północnej Afryce). Liczne gatunki tej rośliny mogą różnić się między sobą, ale ich wyróżniającą się częścią są kwiaty. Te najbardziej typowe są w kolorze czerwono-purpurowym, ale są też odmiany, w których płatki występują w odcieniach niebieskiego, fioletu, żółci lub bieli.
Hibiskus ma bardzo ciekawe kwiaty o ciemnoczerwonej barwie, które kształtem przypominają pucharki. Wyróżnia je dosyć słaby zapach oraz wyraźnie kwaśny smak. Kwiaty hibiskusa często wykorzystuje się w branży spożywczej do produkcji napojów, dżemów, galaretek. Stanową one także składnik mieszanek ziołowych stosowanych w celach leczniczych.
To właśnie przede wszystkim ekstrakt z kwiatów hibiskusa wykorzystuje się w leczeniu różnych dolegliwości ze względu na bogactwo składników prozdrowotnych. Hibiskus zawiera m.in.:
witaminę C,
kwasy organiczne,
flawonoidy wykazujące działanie przeciwzapalne,
polifenole uważane za silne przeciwutleniacze,
antocyjany zapobiegające np. schorzeniom wątroby,
polisacharydy odpowiedzialne za wzmacnianie układu odpornościowego.
Hibiskus wykorzystywany był od dawna w medycynie ludowej, przede wszystkim w oczyszczaniu organizmu z toksyn, bo pobudza przemianę materii, wykazujące delikatne działanie przeczyszczające i moczopędne, zapobiegając zastojom wody w organizmie.
Napar z rośliny:
obniża ciśnienie krwi,
wpływa na prawidłowy poziom cholesterolu,
działa przeciwmiażdżycowo,
reguluje pracę wątroby.
Dzięki dużej zawartości witaminy C i innych składników wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, dlatego sprawdza się w przypadku przeziębień, infekcji, również tych przebiegających z gorączką. Jednocześnie usprawnia działanie układu immunologicznego, warto więc pić ją zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym.
Ta roślina wykazuje moc właściwości prozdrowotnych, które pozytywnie odbijają się na zdrowiu. Ze względu na zawartość antocyjanów napary i ekstrakty z kwiatów i liści hibiskusa stosuje się w leczeniu hiperlipidemii i nadciśnienia tętniczego. Ich spożywanie nie wywołuje działań niepożądanych i skutków ubocznych.
Napary i ekstrakty na bazie hibiskusa mają niski poziom toksyczności, więc można je uznać za bezpieczne dla zdrowia człowieka. Nie mają też negatywnego wpływu na pracę wątroby i nerek.
Herbatka z hibiskusa dobra jest na odchudzanie. Przyśpiesza trawienie, a jednocześnie zmniejsza poziom tkanki tłuszczowej. Zawarta w hibiskusie fazeolamina hamuje wydzielanie enzymu, który odpowiada za wchłanianie węglowodanów.
Hibiskus słynie nie tylko ze swoich prozdrowotnych właściwości, jest również bogatym źródłem składników, które mają korzystny wpływ na urodę. Okazuje się, że ekstrakt z kwiatów oraz olej z nasion wykorzystuje się zwłaszcza w kosmetykach przeciwstarzeniowych.
Składniki zawarte w hibiskusie zwiększają elastyczność skóry, zmiękczają ją, ujędrniają, wygładzają drobne zmarszczki. Dodatkowo dzięki właściwościom nawilżającym i odżywiającym spowalniają procesy starzenia się skóry. Świetnie wyrównują też jej koloryt oraz łagodzą wszelkie podrażnienia.
Hibiskus, m.in. dzięki zawartości kwasów organicznych i witaminy C wzmacnia również włosy oraz przywraca im blask, oczyszcza skórę głowy, nawilża włosy i odbudowuje ich strukturę, dzięki czemu stają się one lśniące i puszyste.
Hibiskus pije się najczęściej w postaci herbaty lub naparu. Kilka płatków suszonego kwiatu hibiskusa należy zalać wodą o temperaturze ok. 96-97 stopni C, a następnie przykryć na ok. 10 minut.
Ponieważ hibiskus ma lekko kwaskowaty smak świetnie nadaje się na letnie, upalne dni. Przygotowanie jest bardzo proste – należy przestudzić napar, a następnie dodać do niego listki mięty, 2 lub 3 kostki lodu i opcjonalnie cukier do smaku. Tak przygotowany napój jest bardzo orzeźwiający.
Wrotycz pospolity jest rośliną, która od wieków fascynuje swoimi właściwościami leczniczymi cennymi w nowoczesnej fitoterapii.
Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare) to bylina osiągająca nawet do metra wysokości, łatwo rozpoznawalna dzięki charakterystycznym, ciemnozielonym, pierzastym liściom. Kwiaty wrotyczu, które pojawiają się w okresie letnim, są małe i zebrane w płaskie, żółte koszyczki. Te urokliwe kwiaty nie tylko dodają uroku ogrodom, ale również są cenne ze względu na swoje właściwości. Zawierają one olejki eteryczne, flawonoidy oraz inne związki aktywne, zaś ich intensywny, charakterystyczny zapach sprawia, że nie sposób przeoczyć tej rośliny. Wrotycz można spotkać na terenach całej Europy, w tym w Polsce, gdzie rośnie dziko na nieużytkach, przy polnych drogach i w przydrożnych rowach, a także jest uprawiany w ogrodach jako roślina ozdobna i lecznicza.
Historia wrotyczu sięga czasów starożytnych, gdzie był on ceniony za swoje właściwości lecznicze przez Rzymian i Greków. W średniowieczu roślina ta była popularna w klasztornych ogrodach, gdzie mnisi wykorzystywali ją do przygotowywania lekarstw. W Polsce wrotycz zyskał na znaczeniu w medycynie ludowej, gdzie był używany jako uniwersalny środek leczniczy na wiele dolegliwości. Ceniono go za działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz przeciwpasożytnicze, a także wykorzystywano w celach rytualnych i ochronnych, wierząc w jego moc odstraszania złych duchów i szkodników.
Zanim zagłębimy się w świat właściwości i zastosowań ziela wrotyczu, warto rozróżnić dwie popularne rośliny, które często mylone są ze sobą: wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare) i wrotycz maruna (Chrysanthemum parthenium). Chociaż obie należą do tej samej rodziny astrowatych i mają podobne zastosowania w lecznictwie, różnią się kilkoma kluczowymi cechami.
Wrotycz pospolity jest rośliną o intensywnym, charakterystycznym zapachu i pierzastych, ciemnozielonych liściach. Jego drobne, żółte kwiaty tworzą płaskie koszyczki. Natomiast maruna ma drobniejsze, owalne liście i białe kwiaty przypominające stokrotki. W przeciwieństwie do wrotyczu pospolitego, maruna jest częściej wykorzystywany w leczeniu migren i bólów głowy.
Wrotycz pospolity jest ceniony przede wszystkim za swoje właściwości przeciwpasożytnicze. Substancje zawarte we wrotyczu (tanacetyna) efektywnie pomagają w eliminacji robaków jelitowych, takich jak glisty czy owsiki. Ponadto, wrotycz wykazuje działanie żółciopędne i trawienne, wspomagając procesy trawienia i przyczyniając się do lepszego samopoczucia osób zmagających się z problemami żołądkowymi.
Jego działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe sprawia, że jest chętnie wykorzystywany w łagodzeniu różnorodnych dolegliwości, w tym bólów miesiączkowych i mięśniowych. Wrotycz posiada również właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, co czyni
Wrotycz pospolity, ze względu na swoje wszechstronne właściwości, od dawna ceniony jest w medycynie ludowej i ziołolecznictwie. Jego zastosowania są rozległe:
Wspomaganie trawienia - wrotycz, dzięki swoim właściwościom żółciopędnym i trawiennym, jest pomocny w łagodzeniu dolegliwości żołądkowych. Stymuluje wydzielanie soków trawiennych, co przyczynia się do lepszego trawienia i może przynieść ulgę osobom cierpiącym na niestrawność czy wzdęcia.
Działanie przeciwpasożytnicze - tradycyjnie wykorzystywany jako naturalny środek przeciwpasożytniczy, wrotycz skutecznie wspomaga organizm w walce z robakami jelitowymi. Napar z ziela wrotyczu wykazuje działanie odrobaczające.
Łagodzenie dolegliwości skórnych - zewnętrzne stosowanie wrotyczu w postaci okładów lub dodatków do kąpieli może pomóc w łagodzeniu problemów skórnych, takich jak wysypki, egzema czy swędzenie.
Zastosowanie w aromaterapii - ze względu na swój intensywny zapach, wrotycz często stosowany jest w aromaterapii. Uważa się, że jego zapach ma właściwości uspokajające i może przyczyniać się do redukcji stresu.
Wykorzystanie w ogrodnictwie - w ogrodzie wrotycz pospolity jest również popularny jako naturalny środek odstraszający szkodniki. Jego intensywny zapach skutecznie odstrasza owady i może chronić inne rośliny przed szkodnikami.
Suszony wrotycz można wykorzystywać na różne sposoby, zależnie od potrzeb i preferencji. Aby wykorzystać suszony wrotycz, należy go najpierw odpowiednio przygotować - susz najlepiej przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, w suchym i ciemnym miejscu, aby zachować jego właściwości. Przy stosowaniu suszonego wrotyczu zazwyczaj stosuje się około 1-2 łyżeczek suszu na szklankę wody.
Napar z wrotyczu może być stosowany w celu wspomagania trawienia, jako środek przeciwzapalny lub w leczeniu dolegliwości skórnych. Można go pić 2-3 razy dziennie po posiłkach. Napar z wrotyczu możne służyć do stosowania zewnętrznego, na przykład do płukania skóry w przypadku wysypek czy podrażnień. Ma on właściwości łagodzące i przeciwbakteryjne
Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare) jest tradycyjnie używany jako środek przeciw pasożytom, szczególnie w przypadku robaków jelitowych. Zawiera on związki aktywne, takie jak tanacetyna, które wykazują działanie odrobaczające. Napary i odwary z ziela wrotyczu są stosowane w celu eliminacji pasożytów, takich jak glisty, owsiki czy tasiemce.
Nawłoć pospolita, czyli złota rózga, złotnik, urasz porasta tereny Ameryki Północnej, Azji i Europy. W Polsce można ją znaleźć głównie na nizinach – polach, rowach, zaroślach i nieużytkach. Roślina osiąga nawet do metra wysokości i zwraca uwagę żółtymi kwiatostanami. Pierwsze wzmianki na temat ziela pochodzą z XVI wieku. Żołnierze wykorzystywali je w celu przyspieszenia gojenia ran bitewnych.
Surowcem wykorzystywanym w celach farmaceutycznych są nadziemne części nawłoci. Ziele zbiera się w porze kwitnienia, a następnie suszy w odpowiednich warunkach. Nawłoć jest składnikiem leków, suplementów diety i kosmetyków.
Nawłoć pospolita, przez wielu nadal uznawana za chwast, jest zaliczana do roślin o działaniu prozdrowotnym.
W skład nawłoci pospolitej wchodzą m.in. flawonoidy, saponiny, garbniki i antocyjany. Substancje aktywne wykazują wielotorowe działanie, w tym moczopędnie, przeciwzapalne, antyoksydacyjne, spazmolityczne, przeciwzakrzepowe, bakteriobójcze, antygrzybiczne i ściągające.
Napary i preparaty na bazie ziela nawłoci stosuje się u osób z infekcjami układu moczowego, w tym z zapaleniem pęcherza. Zioło jest skuteczne również jako wsparcie procesu odchudzania i detoksykacji organizmu. W postaci okładów zewnętrznych przyspiesza regenerację naskórka.
W skład nawłoci pospolitej wchodzą:
flawonoidy (rutozyd, kwercetyna, kemperol) – rozszerzają naczynia krwionośne, rozluźniają mięśnie gładkie tętnic, działają moczopędnie, przez co zapobiegają obrzękom i neutralizują szkodliwość wolnych rodników;
saponiny trójterpenowe – wykazują właściwości bakteriobójcze i antygrzybiczne, działają również moczopędnie i wykrztuśnie;
alkaloidy – rozkurczają mięśnie gładkie, rozszerzają źrenice, działają moczopędnie, a w postaci żelów mogą powodować miejscowe zniesienie bólu;
karotenoidy – działają przeciwutleniająco;
witamina C;
garbniki – łagodzą objawy zatrucia i biegunek, działają antybakteryjnie i ściągająco, zmniejszają podrażnienia skóry spowodowane odmrożeniami i oparzeniami;
olejek eteryczny.
Substancje aktywne biologicznie obecne w nawłoci wykazują działanie: moczopędne, odtruwające, antybakteryjne, antygrzybicze, przeciwbólowe, przeciwzapalne, ściągające, obniżające ciśnienie tętnicze krwi, uszczelniające naczynia krwionośne i przyspieszające gojenie się ran.
Składniki nawłoci działają na wielu poziomach organizmu. Zwiększają wydalanie chlorków sodu, mają właściwości moczopędne i zapobiegają tworzeniu się obrzęków. Nawłoci przypisuje się również działanie spazmolityczne, co oznacza, że ziele przyczynia się do rozkurczania mięśni gładkich. Jedną z ważniejszych funkcji rośliny jest rozszerzanie naczyń krwionośnych. Co więcej, ekstrakty z nawłoci działają antyoksydacyjnie, przeciwzapalnie i żółciopędnie.
Wskazaniem do stosowania nawłoci są:
stany zapalne;
trudno gojące się rany;
choroby dróg moczowych;
przerost gruczołu krokowego;
schorzenia nerek, np. kamica nerkowa;
problemy z przemianą materii.
Okłady z nawłoci można stosować zewnętrznie w celu łagodzenia różnego rodzaju wykwitów skórnych, np. trądziku, a także świądu.
W postaci naparów i odwarów nawłoć jest często stosowana jako remedium na uciążliwe objawy schorzeń układu moczowego. Wchodzące w skład ziela saponiny wyściełają błony śluzowe dróg moczowych i tworzą na nich swoisty biofilm, co chroni przed kolonizacją bakterii i grzybów. Doustne przyjmowanie nawłoci pomaga pozbyć się z organizmu toksyn i szkodliwych składników przemiany materii. Co więcej, działanie moczopędne zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych i obrzęków.
Aby przygotować napar z nawłoci, 1 łyżkę ziela należy zalać 200 ml wrzątku i parzyć pod przykryciem przez ok. 10-15 minut. Ciepłą, ziołową herbatkę warto pić od 2 do 3 razy na dobę. Nie należy przekraczać dziennej dawki 12 g nawłoci.
Glistnik jaskółcze ziele wykazuje wiele właściwości korzystnie wpływających na organizm człowieka. Sok z glistnika ma działanie bakterio - oraz wirusobójcze - w medycynie ludowej chętnie wykorzystywało się go przy leczeniu kurzajek i brodawek. W swoim składzie glistnik zawiera alkaloidy izochinoline:
berberynę,
koptyzynę,
sangwinarynę,
stylopinę,
chelidoninę,
chelerytrynę,
które wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe oraz przeciwnowotworowe. Ponadto w zielu glistnika zidentyfikowano liczne kwasy organiczne (m.in. jabłkowy, cytrynowy, chelidonowy), związki karotenoidowe oraz związki flawonoidowe z grupy flawonoli (pochodne kwercytyny i kemferolu).
Glistnik jaskółcze ziele (łac. Chelidonium majus L.) jest byliną z rodziny makowatych (łac. Papaveraceae), występującą w wielu rejonach Europy, a także w Azji i Ameryce Południowej. W Polsce ziele glistnika licznie porasta skraje lasów, łąk oraz brzegi akwenów wodnych. Roślina osiąga wysokość do 0,5 metra, jest silnie gałęziasta o jasnozielonych pierzastosiecznych liściach. Glistnik kwitnie od maja do września, a jego kwiaty charakteryzują się intensywnie żółtą barwą.
Surowcami farmaceutycznymi są ziele glistnika (łac. Chelidonii herba) oraz korzeń glistnika (łac. Chelidonii radis). Ziele zbiera się w okresie kwitnienia (od maja do września), korzeń z kolei pozyskuje się jesienią. Następnie, suszy się je w piekarniku lub tradycyjnie w ciepłym, suchym pomieszczeniu. Można również kupić już gotowe, ususzone zioło w sklepach zielarskich lub aptekach. Występuje ono w postaci herbatki do zaparzania.
Jeśli przełamiemy łodygę glistnika jaskółcze ziele lub jego liście, roślina zacznie wydzielać sok mleczny o żółtopomarańczowej barwie, czyli tak zwany lateks. Świeży lateks od wieków stosowało się na rozmaite dolegliwości skórne, w tym brodawki, owrzodzenia, zmiany grzybicze, opryszczkę czy odciski.
Glistnik polecany jest osobom borykającym się z problemem bezsenności — ziele to działa silnie uspokajająco, nasennie oraz odprężająco (hamuje skurcze mięśni). Posiada również działanie:
obniżające ciśnienie krwi;
ułatwiające oddychanie;
przeciwbólowe i znieczulające;
moczopędne;
przeciwobrzękowe;
regulujące wypróżnianie;
detoksykujące.
Napar z liści jaskółczego ziela reguluje pracę układu pokarmowego poprzez pobudzenie produkcji żółci. Wykazuje również działanie przeciwalergiczne. Dzięki właściwościom grzybobójczym okazuje się skuteczny w leczeniu zakażeń skóry wywołanych grzybami Candida albicans.
Kurzajki wywołane wirusem brodawczaka ludzkiego HPV można skutecznie leczyć, stosując sok z przełamanej łodygi glistnika. Już kilkudniowa fitoterapia przynosi zaskakujące efekty. W bardzo krótkim czasie można pozbyć się tego nieestetycznego oraz niejednokrotnie bolesnego problemu.
Glistnik poprzez swoje właściwości rozkurczowe łagodzi uporczywe bóle brzucha, dolegliwości podczas kolek, jest również często stosowany podczas problemów z wypróżnianiem – przyspiesza perystaltykę jelit, przez co zapobiega zastojom mas kałowych.
Zawarte w glistniku alkaloidy w badaniach in vitro (na komórkach zwierzęcych) wykazują działanie przeciwnowotworowe.
Napar z glistnika
Do przygotowania naparu potrzebujemy czubatą łyżkę jaskółczego ziela, którą zalewamy 2 szklankami wrzącej wody. Po 30 minutach zaparzania pijemy 3-4 razy dziennie po 100 ml herbaty z glistnika.
Wywar z glistnika
Do przygotowania wywaru potrzebujemy 1 łyżkę jaskółczego ziela, które zalać należy 2 szklankami wrzątku. Tak przygotowaną mieszankę należy gotować przez 5 minut na małym ogniu. Następnie odstawiamy do przestygnięcia i po przecedzeniu pijemy 3-4 razy na dobę po 100 ml.
Dziewanna wielokwiatowa (Verbascum Thapisforme Scharad) czyli dziewanna lekarska, dziewina, szabla, gorzygrot, knotnica polna lub leśna, kędzierzawica, królewska świeca to miododajna roślina dwuletnia o prostej łodydze dorastająca do 2 metrów, pokryta żółtawym kutnerem. Liście wrębne lub karbowane odziomkowe z ogonkami prawie dwukrotnie dłuższymi od blaszki. Kwiaty żółte zebrane w długie grono przypominające kłos. Owocem jest torebka kwitnie od lipca do września. Roślina preferuje gleby piaszczyste lub kamieniste. Spotykana prawie w całej Europie, płn. Afryce i Ameryce. Z powodzeniem można ją uprawiać nawet w wyjałowionych, przydomowych ogródkach.
Wydziela przyjemny miodowy zapach, który przyciąga pszczoły. W Polsce występuje pospolicie na stanowiskach ruderalnych, suchych pastwiskach, nasłonecznionych zboczach, wzgórzach oraz przy drogach.
Surowiec leczniczy stanowi żółta korona, którą łatwo wyjąć z kielicha kwiatowego. Należy zbierać je w dni suche, najlepiej o poranku, wysuszony łatwo chłonie wilgoć, ciemnieje i traci właściwości lecznicze, dlatego trzeba go przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach.
Składniki aktywne dziewanny:
saponiny
związki flawonoidowe i śluzowe
żółte barwniki
olejek lotny i węglowodany, związki tłuszczowe, kwas jabłkowy
sole mineralne
Właściwości lecznicze dziewanny:
znieczulające
antyseptyczne
oczyszczające krew
moczopędne
zmiękczające
wykrztuśne
chłodzące
W XVI wieku, Marcin Siennik, jeden z pierwszych polskich herbarzy napisał: „Kwiecie tych roślin chroni przed czarami i złe duchy odpędza”. Syreniusz zalecał proszek z korzenia na płuca i przy biegunce, przy bólu zęba miało pomagać trzymanie korzenia dziewanny w ustach, na brodawki sok z rośliny, a na stany zapalne oczu wywar.
Do użytku wewnętrznego stosuje się napar z kwiatów w leczeniu astmy, grypy, kataru, zapalenia oskrzeli i tchawicy, kaszlu, chrypki i ogólnie chorób płucnych.
Do użytku zewnętrznego kataplazmy z liści można stosować na odmrożenia, hemoroidy i czyraki oraz do obmywania swędzących miejsc. Napar z kwiatów na oparzenia i ukąszenia owadów.
Z kwiatów dziewanny przepowiadano niegdyś przebieg nadchodzącej zimy. Jeżeli kwiatów było dużo i pokrywały całą łodygę zima miała być mroźna z dużymi opadami śniegu. Grecy nazywali dziewannę Polmos, a jej liści służyły jako knot do świecy.
Współcześnie zastosowanie lecznicze znalazły przede wszystkim gatunki:
Verbasum thapsus L. – dziewanna drobnokwiatowa,
Verbasum densiflorum Bertol. – dziewanna wielkokwiatowa,
Verbascum pholomoides L. – dziewanna kutnerowata.
Kwiatostan dziewanny (o delikatnie słodkim smaku i zapachu) dostępny jest w formie zasuszonych, rozdrobionych kwiatów.
Działanie surowca opiera się na synergistycznej aktywności związków, takich jak:
polisacharydy (śluz),
saponiny (werbaskosaponina),
flawodnoidy (diosmina, rutyna),
irydoidy (aukubina, katalpol, ksylopiranozylokatalpol, speciozyd, harpagid),
karotenoidy,
garbniki,
glikozydy fenyloetanoidowe (werbaskozyd).
Dziewanna dzięki swoim właściwościom jest stosowana w łagodzeniu objawów towarzyszących infekcjom górnych dróg oddechowych, zapalenia zatok, a także w przebiegu przeziębienia i grypy. Ma działanie:
wykrztuśne – ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny (dzięki zawartości saponin),
mukolityczne – rozrzedza zalegającą wydzielinę,
powlekające (osłaniające) błony śluzowe,
łagodzące ból gardła,
przeciwzapalne (dzięki zawartości irydoidów).
Dziewanna stosowana zewnętrznie (np. w postaci okładów) ma działanie przyspieszające gojenie niewielkich, niezakażonych ran i otarć oraz odmrożeń i oparzeń. Działa regenerująco na naskórek i łagodzi podrażnienia. Wykazuje aktywność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą. Dziewanna znalazła zastosowanie również w kosmetykach do pielęgnacji skóry wrażliwej i podrażnionej.
Dziewanna w medycynie tradycyjnej
Dziewanna w medycynie ludowej ma szersze zastosowanie, przypisuje się jej właściwości:
przeciwrobacze (udowodniono aktywność przeciw tasiemcowi i gliście ludzkiej),
przeciwskurczowe,
przeciwgruźlicze,
przeciwastmatyczne,
przeciwbiegunkowe,
ściągające,
przeciwreumatyczne,
przeciwzapalne,
ochronne na wątrobę,
moczopędne.
Dziewanna do dziś jest lekiem wykorzystywanym w tradycyjnej medycynie bliskowschodniej (szczególnie w Turcji).
Malwa (Alcea) jest rodzajem roślin z rodziny ślazowatych, do której należy 80 gatunków. Występująca w Polsce malwa pomarszczona znana jest z szeregu prozdrowotnych właściwości. W ziołolecznictwie stosowane są również odmiany czarna, różowa, czerwona i blada. Napar z malwy stosowany jest jako środek na przeziębienie i stan zapalny jamy ustnej. Wykazuje również właściwości przeciwzapalne, moczopędne i przeciwgorączkowe.
Malwa od lat uprawiana jest w przydomowych ogrodach jako roślina ozdobna. Jej kwiaty i korzenie stosowane są jednak przede wszystkim w ziołolecznictwie. Składniki, które odpowiadają za cenne właściwości malwy:
substancje śluzowe,
flawonoidy,
garbniki,
antocyjany,
fitosterole,
fenolokwasy i pektyny,
antocyjany.
Malwa drzewiasta, malwa czarna i inne gatunki wykazują silne działanie przeciwzapalne. Za właściwości lecznicze rośliny odpowiadają w głównej mierze substancje śluzowe. Wysoka zawartość flawonoidów przeciwdziała utlenianiu się pierwiastków i działa antyoksydacyjnie. Kwiat malwy stosowany jest również jako środek:
przeciwgorączkowy,
moczopędny,
wykrztuśny.
Malwa jest naturalnym remedium na infekcje sezonowe. Malwa ogranicza obecne podrażnienia i stany zapalne w organizmie. Z tego względu roślina stosowana jest na przeziębienie, grypę i nieżyt nosa. Śluz zawarty w kwiatach malwy wykazuje silne działanie wykrztuśne i nawilżające. Z tego względu zioło pomaga w nawilżeniu błon śluzowych dróg oddechowych i przewodu pokarmowego. Napar z malwy łagodzi kaszel, ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny.
Malwa stosowana jest nie tylko jako środek o działaniu wewnętrznym. Preparaty z wysoką zawartością związków aktywnych są szeroko wykorzystywane w kosmetyce naturalnej. Napar z kwiatów malwy może być nakładany na skórę suchą i zmęczoną w formie toniku. Przeciwzapalne właściwości antocyjanów i flawonoidów łagodzą podrażnioną cerę trądzikową. Śluzowy napar odpowiada z kolei za głębokie nawilżenie skóry. Malwa pozostawia warstwę chroniącą przed nadmiernym wysuszeniem, przywracając cerze pierwotny blask.
Malwa wykazuje właściwości antyoksydacyjne. Z tego względu preparaty ziołowe przyczyniają się do neutralizacji wolnych rodników i zmniejszenia ilości plam i zmarszczek na skórze. Napar z kwiatów malwy może być również stosowany w leczeniu podrażnień oczu. Chłodne kompresy zostaną docenione szczególnie przez osoby pracujące przy komputerze. Malwa stosowana jest również na stany zapalny naczyniówki i spojówek oczu.
Malwa sprzedawana jest najczęściej w formie suszonych liści. Popularną formą stosowania rośliny jest napar przygotowywany z łyżki surowca zalanej wrzątkiem (około 250 ml).
Z kwiatów malwy można przyrządzać odwar do płukania jamy ustnej bądź regulacji miesiączki. W tym celu należy zalać 1 łyżkę suszu szklanką wrzątku, przykryć i odstawić na 20-30 minut. Po tym czasie całość powinna być gotowana przez 3 minuty i odstawiona na kolejne 10 minut. Wtedy odwar jest gotowy.
Agrest posiada właściwości odżywcze szczególnie cenne na zmęczone oczy, będąc skarbnicą luteiny, która wspomaga pracę narządu wzroku.
Agrest to krzew o kolczastych pędach i drobnych jadalnych owocach, który należy do rodziny agrestowatych – tej samej co porzeczki. Jego właściwości i wartości odżywcze jako pierwsi przekonali się mieszkańcy południowej i środkowej Europy, Kaukazu, północnej Afryki i Ameryki Północnej, ponieważ stamtąd pochodzi.
Winorośl Północy, bo tak dawniej był nazywany agrest, zawiera liczne witaminy, z których największy udział ma witamina A, oraz składniki mineralne. Poza tym agrest wyróżnia się sporą zawartością luteiny, pektyn (rodzaj błonnika) i kwasów organicznych.
Agrest jest jednym z owoców o najwyższej zawartości luteiny. Do tej grupy owoców zalicza się także nektarynki, jeżyny, awokado, kiwi, maliny i czarne porzeczki. Luteina należy do karotenoidów - silnych przeciwutleniaczy i barwników.
Najwięcej karotenoidów można znaleźć w czerwonej odmianie agrestu, trochę mniej w zielonej, a najmniej - w odmianie białej. Luteina może zapobiegać chorobom przewlekłym, głównie chorobom układu krążenia, nowotworom i chorobom oczu (zwłaszcza zwyrodnieniu plamki żółtej).
Luteina jest polecana osobom nadmiernie eksploatującym wzrok, np. długą pracą przy komputerze czy oglądaniem telewizji. Poza tym związek ten działa jak naturalny filtr chroniący oko przed promieniowaniem UVA i UVB. Luteina koncentruje się najczęściej w skórce i w miąższu owoców i warzyw.
Kalorie, wartości odżywcze (w 100 g) według USDA National Nutrient Database for Standard Reference:
Wartość energetyczna - 44 kcal
Białko ogółem - 0.88 g
Tłuszcz - 0.58 g
Węglowodany - 10.18 g
Błonnik - 4.3 g
Witamina C - 27.7 mg
Tiamina - 0.040 mg
Ryboflawina - 0.030 mg
Niacyna - 0.300 mg
Witamina B6 - 0.080 mg
Kwas foliowy - 6 µg
Witamina A - 290 IU
Witamina E - 0.37 mg
MinerałyWapń - 25 mg
Żelazo - 0.31 mg
Magnez - 10 mg
Fosfor - 27 mg
Potas - 198 mg
Sód - 1 mg
Cynk - 0.12 mg
Krzewy agrestu są dość powszechne w południowej i środkowej części Europy, na Kaukazie oraz w północnej Ameryce i Afryce. Osiągają wysokość 1,5 m. W Polsce są rośliną uprawianą w przydomowych ogródkach oraz na działkach. Ich owoce są uważane za jedne z najzdrowszych. Mogą być zielone, żółte lub czerwone. Mają szerokie zastosowanie w kuchni oraz przemyśle kosmetycznym.
Owoc agrestu zawiera wiele witamin, m.in. witaminę C (prawie 28 mg w 100 g owoców), witaminę B6 (6 g), witaminę A (290 IU) oraz witamina E (0,37 mg), a także kwas foliowy (6 g), niacynę (0,3 mg), tiaminę (0,04 mg), ryboflawinę (0,03 mg). Jest bogaty również w składniki mineralne, takie jak: potas (198 mg w 100 g agrestu), fosfor (27 mg), wapń (25 mg), magnez (10 mg), sód (1 mg), żelazo (0,31 mg). Poza tym agrest zawiera również luteinę, pektyny, kwasy organiczne, tłuszcze, białko, węglowodany.
Wspomaga pracę oczu, owoce agrestu zawierają bowiem spore ilości luteiny, która skoncentrowana jest głównie w skórce i miąższu. Działa ona jak naturalny filtr chroniący oczy p,rzed promieniowaniem UVA oraz UVB, zapobiega ona również wielu chorobom oczu, m.in. zwyrodnieniu plamki żółtej.
Wspomaga pracę serca. gdyż zawarte w agreście karotenoidy (luteina do nich należy) to przeciwutleniacze, które pomagają zapobiegać chorobom układu krążenia, chronią serce i naczynia krwionośne. Zawarty w owocach potas pomaga zmniejszyć ciśnienie krwi. Pektyny pomagają w walce z wysokim cholesterolem (usuwają z krwi zły cholesterol), poza tym pomagają pozbyć się soli metali ciężkich. Agrest ma też sporo rutyny substancji, która uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne.
Wspomaga stawy, wszak owoce agrestu zawierają substancje, które mają właściwości przeciwzapalne i tym samym pomagają w łagodzeniu objawów zwyrodnienia stawów. Poza tym, ekstrakt z agrestu co zostało udowodnione w dużym badaniu pomaga zapobiegać osteoporozie oraz przyspiesza rekonwalescencję po złamaniach. Jest to możliwe dzięki zawartości wapnia i magnezu. Agrest ma też działanie moczopędne, pomaga usuwać nadmiar kwasu moczowego z organizmu i tym samym zapobiega występowaniu silnych bólów przy dnie moczanowej.
Wspomaga trawienie, ponieważ owoce agrestu (zarówno w postaci surowej, jak i kompotu z suszonych owoców) polecane są jako naturalny środek zapobiegający zaparciom i wzdęciom, bo mają delikatne działanie przeczyszczające. Poza tym, mają działanie moczopędne i żółciopędne, łagodzą stany zapalne żołądka i jelit. Wpływają korzystnie na przemianę materii i co istotne są niskokaloryczne, dlatego są polecane osobom na diecie oraz chorym na cukrzycę. Zawarte w owocach agrestu kwasy jabłkowy i cytrynowy wspomagają trawienie, poprawiają apetyt.
Wspomaga pamięć i koncentrację, bowiem owoce agrestu zawierają spore ilości magnezu oraz witamin z grupy B, które mają bardzo pozytywny wpływ na układ nerwowy, koją i uspokajają, zmniejszają napięcie związane ze stresem. Poza tym korzystnie wpływają na pamięć i poprawę koncentracji.
Agrest zapobiega zakwaszeniu organizmu, zawierając substancje o działaniu alkalizującym i dzięki temu pomaga zachować równowagę kwasowo-zasadową w organizmie, minimalizując objawy zakwaszenia organizmu, takie jak senność, problemy ze skórą, osłabienie, podatność na infekcje.
Agrest wspomaga odporność dzięki bogatej zawartości witamin, zwłaszcza kwasu askorbinowego (czyli witaminy C), oraz minerałów, korzystanie wpływa na układ odpornościowy. Soki z agrestu poleca się osobom, mającym problem ze stanami zapalnymi gardła, przewlekłym kaszlem, a także zapadającymi na częste infekcje.
Owoce agrestu poprawiają wygląd skóry, zawierając bardzo dużo przeciwutleniaczy i tym samym opóźniają procesy starzenia skóry, poprawiają jej wygląd, koloryt i kondycję. Poza tym, mogą być naturalnym peelingiem dla skóry, pozbawiając ją złuszczającego się naskórka. Wystarczy rozgnieść owoce agrestu i peeling gotowy.
Historia owoców czereśni sięga starożytności, kiedy doceniano właściwości tych owoców oraz ich walory smakowe. Czereśnie to doskonałe i bogate źródło cennych witamin i minerałów.
Czereśnie są źródłem wielu witamin i minerałów, które są niezwykle ważne z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania organizmu. W owocach znajdują się witaminy A, C, E, K i B6, a także tiamina, ryboflawina, niacyna i kwas foliowy. Czereśnie są też bogatym źródłem cennych minerałów, takich jak cynk, fosfor, magnez, potas, wapń i żelazo.
Rekomenduje się wybieranie czereśni jako składnika diety wielu pacjentom, którzy zmagają się z różnego rodzaju chorobami. Owoce zaleca się przy dnie moczanowej i artretyzmie, złym stanie nerek i stawów oraz z problemami z układem krążenia.
Czereśnie są także naturalnym źródłem melatoniny, dlatego mogą one odpowiadać za regulowanie i kontrolowanie wewnętrznego zegara organizmu, odpowiedzialnego za prawidłową higienę snu.
Czereśnie posiadają wiele właściwości prozdrowotnych, które pozytywnie wpływają na funkcjonowanie całego organizm. Czereśnie:
wspomagają leczenie chorób serca,
wspomagają leczenie chorób wątroby,
wspomagają leczenie chorób związanych z drogami moczowymi i żółciowymi,
wspomagają leczenie artretyzmu,
wspomagają leczenie chorób związanych ze zwyrodnieniami stawów,
zapobiegają powstawaniu powyższych chorób,
zmniejszają ryzyko wystąpienia raka jelita grubego,
poprawiają krążenie,
redukują ilość kwasu moczowego we krwi,
wyrównują gospodarkę kwasowo-zasadową,
regulują pracę żołądka,
regulują poziom płynów,
usuwają zalegające w organizmie toksyny,
usprawniają perystaltykę jelit,
przyspieszają trawienie,
regulują proces przemiany materii.
Systematyczne i regularne spożywanie czereśni przyczynia się do tego, iż skóra jest bardziej napięta i młodsza. Dzięki obecności flawonaidów, owoce te zalicza się do grupy przeciwutleniaczy. Oznacza to, że zwalczają one wolne rodniki i neutralizują ich działanie. Wszystko to sprawia, że proces starzenia się skóry znacznie się opóźnia.
Czereśnie mogą być również cennym składnikiem w trakcie odchudzania, są bowiem bogatym źródłem błonnika, który jest niezwykle istotny w procesie odchudzania, ponieważ jest on odpowiedzialny za regulowanie trawienia. Czereśnie są sycące i można nimi zastąpić nawet jeden cały posiłek w ciągu dnia.
Z uwagi na to, iż czereśnie są bogatym źródłem jodu, wspomagają one produkcję hormonów tarczycy, które są też odpowiedzialne za regulowanie przemiany materii. A jak wiadomo, prawidłowa przemiana jest niezwykle istotna w celu zachowania odpowiedniej wagi. Czereśnie wspomagają proces oczyszczania organizmu z toksyn i innych szkodliwych produktów powstałych w wyniku przemiany materii. Witaminy zawarte w tych owocach działają też odtruwająco i odżywiająco. Dzięki nim można nabrać wystarczającą ilość odpowiedniej energii, która będzie można spożytkować podczas treningów.
Czereśnie to dość słodkie owoce, aczkolwiek nie zawierają one dużej ilości cukru, jak to zwykle bywa w przypadku słodyczy dostępnych na sklepowych półkach. Indeks glikemiczny czereśni nie jest wysoki, dlatego w wyniku ich spożycia nie dochodzi do nagłego skoku cukru we krwi. Można je zatem stosować w codziennym menu zarówno u osób będących na diecie ubogokalorycznej, jak i w przypadku osób zmagających się z cukrzycą typu 2. Jeśli chodzi o kaloryczność czereśni, to wartości odżywcze w 100 gramach tego owocu kształtują się następująco:
Wartość energetyczna – 63 kcal
Zawartość białka – 1.06 g
Zawartość tłuszczu – 0.20 g
Zawartość węglowodanów – 16.01 g (w tym cukrów prostych - 12.82 g)
Zawartość błonnika – 2.1 g
Klon należy do bardzo popularnych drzew rozpoznawanych w każdym zakątku świata. To właśnie dzięki niemu można uzyskać słodki i bardzo popularny syrop do naleśników. Klon wykazuje się również cennymi właściwościami medycznymi, które warto poznać.
Klon (Acer) jest drzewem pochodzącym z rodziny mydleńcowatych. Te drzewa bardzo często w największym zróżnicowaniu można spotkać w Azji. Oprócz tego klon jest drzewem występującym w północnej Afryce, Europie, Środkowej i Północnej Ameryce.
Najbardziej popularnym gatunkiem jest klon jawor – Acer pseudoplatanus. Warto wspomnieć, że do rodzaju należy około 100 gatunków drzewiastych i krzewiastych.
Drzewa klonu potrafią osiągać nawet do 50 m. Aczkolwiek najczęściej można spotkać niższe drzewa i krzewy. Liście klonu mają najczęściej po 5 klapek, chociaż nie jest to regułą. Czasem można spotkać aż 11 klapek na liściach. Wszystko zależne jest od dokładnego gatunku drzewa. Owocem klonu są orzechy, które rozpadają się zaraz po dojrzeniu. Kwiaty mogą być zebrane w grona, baldachogrona lub wiązki.
Ciekawym gatunkiem jest klon wieczniezielony, który nie gubi liści w zimie, w przeciwieństwie do innych swoich braci z rodziny klonowatych.
Bardzo cenionym gatunkiem drzewa jest klon cukrowy (Acer saccharum), który służy do pozyskania słodkiego syropu.
Klon – właściwości i skład
Cenne właściwości lecznicze wykazują liście, kora, a nawet korzenie klonu. Przede wszystkim do sporządzenia różnych preparatów wykorzystywany jest sok z klonu będący źródłem najcenniejszych witamin, minerałów.
W skład klonu wchodzą:
saponiny
garbniki
minerały
witaminy
lipidy
alkaloidy
kwasy organiczne.
To Indianie z Ameryki odpowiedzialni są za to, że odkryte zostały właściwości lecznicze tego drzewa. Kora i korzeń klonu były wykorzystywane do leczenia czyraków, owrzodzeń, a przede wszystkim do trudno gojących się ran. Bardzo często w tamtych czasach sok z klonu używany był do oczyszczania organizmu z toksyn.Wywar z klonu wykorzystywany był również jako środek znieczulający.
Obecnie wywar z klonu również cieszy się dużą popularnością. Bardzo często wykorzystywany jest w przypadku zakażeń grzybiczych ze względu na swoje właściwości antyseptyczne.
Wywar można przyrządzić z 1 łyżki dobrze rozdrobnionej kory zalanej dwoma szklankami wody. Całość należy gotować przez ok. 15 minut. Przestudzony, letni wywar można bezpośrednio stosować na skórę.
Wywar z klonu można również przygotować z jego liści. Świetnie będzie się spisywał na trudno gojące się rany. 2 łyżki rozdrobnionych liści klonu zalewamy pół litra wody. Całość doprowadzamy do wrzenia i gotujemy ok. 15 minut. Taki zimny wywar przykładamy do rany na maksymalnie kwadrans.
Preparaty sporządzone na bazie tego drzewa wykazują się właściwościami:
tonizującymi
moczopędnymi
antyseptycznymi
bakteriobójczymi
przeciwzapalnymi.
W samym soku z klonu znaleźć można:
antyoksydanty, które spowalniają proces starzenia, poprzez zwalczanie wolnych rodników w naszym organizmie
magnez
żelazo
cynk
wapń
mangan
potas
Sok z klonu wpływa na nasz układ immunologiczny oraz reguluje poziom cukru we krwi usprawniając tym samym pracę trzustki. Do tego wykazuje właściwości moczopędne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne.
Pieprz czarny to bogactwo właściwości leczniczych.
Pieprz czarny otrzymywany jest z niedojrzałych owoców gatunku Piper nigrum L. Do głównych składników aktywnych surowca należy olejek eteryczny oraz popularna od dłuższego już czasu piperyna – składnik wierzchniej warstwy skórki surowca, odpowiadający za ostry, intensywny smak naturalnego pieprzu. Piperyna to alkaloid wykazujący niezwykle silne właściwości przeciwutleniające. Jak wiadomo organizm każdego z nas, zarówno naturalnie, jak i w odpowiedzi na czynniki środowiskowe, wytwarza wolne rodniki, które mogą uszkadzać komórki. Nadmiar uszkodzeń spowodowanych przez wolne rodniki może z kolei prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym chorób zapalnych, chorób serca i niektórych nowotworów. Badania wykazały, że diety bogate w przeciwutleniacze, np. sok z granatu, sok z buraka czy też orzechy włoskie są w stanie znacząco zmniejszać uszkodzenia powodowane przez wolne rodniki.
Podobnie jest z piperyną, której zawartość w ziarnach pieprzu czarnego wynosi od ok. 3 do 8 g/100 g. Jej obecność warunkuje niezwykle szerokie działanie tego surowca, co wykorzystywane jest w leczeniu i profilaktyce różnych schorzeń.
Poza tym, że pieprz jest silnym antyoksydantem wykazuje działanie:
Przeciwbólowe;
Przeciwzapalne;
Przeciwastmatyczne;
Przeciwwymiotne;
Przeciwreumatyczne;
Przeciwgorączkowe;
Przeciwbakteryjne;
Przeciwgrzybicze;
Przeciwskurczowe;
Przeciwdepresyjne;
Hepatoochronne.
Olejek eteryczny obecny w owocach pieprzu czarnego prezentuje silne działanie antyseptyczne i wykazuje aktywność przeciwdrobnoustrojową względem wielu szczepów chorobotwórczych, m.in.: Bacillus subtilis, Pseudomonas aeruginosa, Candida albicans, Trichoderma spp, Aspergillus niger, Pencillium spp. i Saccharomyces cerevisiae. Natomiast olej z pieprzu czarnego działa zabójczo na niektóre organizmy pasożytnicze.
Zawarte w pieprzu czarnym związki zwiększają ponadto produkcję soków trawiennych, dzięki czemu usprawniają procesy trawienia, a także wykazują działanie rozkurczające, może być skuteczny w zapobieganiu biegunkom oraz odruchom wymiotnym.
Wykazano, że dzięki aktywności przeciwzapalnej i przeciwbólowej, zawarta w pieprzu czarnym piperyna może być wykorzystywana wspomagająco w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, zwłaszcza w połączeniu z kurkuminą.
Poza tym właściwości pieprzu analizowano także pod kątem jego wpływu na układ nerwowy. Co ciekawe, udowodniono, że piperyna działa neuroprotekcyjnie i może mieć wpływ na hamowanie procesów neurodegeneracyjnych, prowadzących m.in. do choroby Alzheimera.
Dane literaturowe zawierają też sporo doniesień na temat potencjalnych właściwości antynowotworowych zawartej w pieprzu piperyny. Z dotychczas przeprowadzonych doświadczeń, szczególnie interesujące wydają się doniesienia dotyczące uzdrawiającego wpływu piperyny na raka prostaty, jednego z najczęstszych nowotworów złośliwych wśród mężczyzn, oraz niektórych nowotworów przewodu pokarmowego.
Poza piperyną pieprz zawiera np. błonnik, białko czy skrobię. To także źródło potasu, wapnia, manganu, żelaza oraz witaminy K i C. Pieprz jest zdrowy i warto włączyć go do codziennej diety, nie tylko ze względu na walory smakowe.
Piperyna zawarta w pieprzu potęguję proces termogenezy, innymi słowy, wytwarzania ciepła, w trakcie którego spalane są kalorie. Wpływa to na lipolizę, czyli wzmożone „niszczenie” tkanki tłuszczowej. Poza tym piperyna przyspiesza procesy trawienia i zwiększa wchłanianie niektórych składników odżywczych oraz witamin, a także hamuje tworzenie nowych komórek tłuszczowych i obniża ilość tłuszczu krążącego w krwiobiegu. Stąd pieprz czarny na odchudzanie wykorzystywany jest stosunkowo często, podobnie jak berberyna czy kurkuma.
Tradycyjne zastosowanie pieprzu w lecznictwie obejmuje przede wszystkim dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak niestrawność, wzdęcia, uczucie pełności. Dzięki silnym właściwościom odkażającym wykorzystuje się go także pomocniczo w leczeniu infekcji bakteryjnych, np. zapaleniu gardła oraz kaszlu.
Olejek pieprzowy może być ponadto wykorzystywany zewnętrznie do wcierania (po uprzednim rozcieńczeniu w oleju nośnym) jako środek o działaniu rozgrzewającym, przeciwbólowym, łagodzącym objawy migreny i przeziębienia. Znalazł on także zastosowanie w kosmetyce, jako składnik preparatów o działaniu przeciwstarzeniowym, zwalczającym wolne rodniki.
Pieprz czarny posiada również niezwykle szerokie zastosowanie w kulinariach, posiadając miano „króla przypraw”. Dodaje się go do większości potraw.
Łuskane pestki słonecznika posiadają wiele wartości odżywczych, spośród których uwagę zwraca zawartość witaminy E - są jednym z bogatszych źródeł tej witaminy. Nasiona słonecznika są także skarbnicą fitosteroli, które obniżają poziom cholesterolu we krwi oraz chronią przed chorobami serca i rakiem.
Nasiona słonecznika skutecznie obniżają poziom cholesterolu. Z tego powodu znalazły zastosowanie w walce z miażdżycą. Poza tym są skarbnicą witaminy E, która przedłuża młodość.
Ziarna słonecznika należą do grupy produktów o największej zawartości fitosteroli (322 mg/100 g) - substancji, które obniżają poziom "złego" cholesterolu LDL w surowicy krwi, a tym samym zapobiegają rozwojowi zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Należy jednak pamiętać, że fitosterole mają pozytywny wpływ na zdrowie, gdy są spożywane w ilości nie większej niż 3 g dziennie.
Wartości odżywcze ziaren słonecznika (w 100 g)
Wartość energetyczna - 584 kcal
Białko ogółem - 20.78 g
Tłuszcz - 51.46 g
Węglowodany - 20.00 g (w tym cukry proste 2.62 g)Błonnik - 8.6 g
Witaminy
Witamina C - 1.4 mg
Tiamina – 1.480 mg
Ryboflawina – 0.355 mg
Niacyna - 8.335 mg
Witamina B6 - 1.345 mg
Kwas foliowy - 227 µg
Witamina A – 50 IU
Witamina E – 35.17 mg
Minerały
Wapń – 78 mg
Żelazo - 5.25 mg
Magnez - 325 mg
Fosfor - 660 mg Potas - 645 mg
Sód – 9 mg Cynk - 5 mg
Kwasy tłuszczowe
nasycone - 4.455 g
jednonienasycone - 18.528 g
wielonienasycone - 23.137 g
Pestki słonecznika mogą zapobiec rozwojowi nowotworów
Zawarte w nasionach słonecznika fitosterole mogą nie tylko zapobiec miażdżycy, lecz także uchronić przed rakiem prostaty. W ziarnach słonecznika znajduje się jeszcze inna potencjalnie przeciwnowotworowa substancja - kwas linolowy. Może on hamować powstawanie raka oraz zmniejsza ryzyko powstawania przerzutów nowotworowych. Największą skuteczność kwas linolowy wykazuje w prewencji nowotworu sutka, płuc, czerniaka oraz raka jelita grubego.
Ziarna słonecznika są jednym z najbogatszych źródeł witaminy Ei, niezbędnej dla zachowania prawidłowego funkcjonowania narządów rozrodczych. Witamina E jest potrzebna w ciąży, gdyż jest współodpowiedzialna za jej utrzymanie i prawidłowy rozwój płodu.
Już trzy garście słonecznika wystarczą, aby pokryć dziennie zapotrzebowanie na witaminę E u osoby dorosłej.
Zawarta w pestkach słonecznika witamina E jest także witaminą młodości. Jako silny przeciwutleniacz neutralizuje wolne rodniki, odpowiedzialne za powstawanie zmarszczek, a co za tym idzie - opóźnia proces starzenia się skóry.
Pestki słonecznika na zaparcia
Ziarna słonecznika zawierają sporo błonnika (8.6 g), dzięki czemu regulują pracę układu pokarmowego. Powinny po nie sięgnąć zwłaszcza osoby, które zmagają się z zaparciami.
Ziarna słonecznika są dość kaloryczne - 100 g dostarcza aż 584 kcal. Jedna garść (ok. 10 g) to średnio 60 kcal. Poza tym ponad połowę ich masy stanowi tłuszcz (51.46 g/100 g).
Nasiona słonecznika w smaku są łagodnie orzechowe. Można je jeść łuskane lub dodać do sałatek, granoli i płatków śniadaniowych, domowego chleba. Pestki słonecznika można także uprażyć na suchej patelni. Wystarczy rozgrzać patelnię, wrzucić na nią ziarna i prażyć kilka minut na niezbyt dużym ogniu, często mieszając.
Nasiona słonecznika nie podnoszą poziomu cukru we krwi, ich indeks glikemiczny wynosi 35. Sto gramów nasion słonecznika to ponad 40 g tłuszczu. Optymalna codziennie do zjedzenia porcja nasion słonecznika to 30 g. Warto też poczekać na tegoroczne, świeże pestki. Są one bogatsze w składniki odżywcze od ziaren suszonych.
Aby obrać ziarna z łupin, można wsypać je do miski i na przemian włączając i wyłączając mikser elektryczny, doprowadzić do tego, by łupiny odpadły od nasion.
Ziarna słonecznika zawierają wysokie stężenie tłuszczu, w związku z tym najlepiej przechowywać je w lodówce (w dolnej szufladzie). W przeciwnym razie mogą zjełczeć.
Kocimiętka (Nepeta L.) działa pozytywnie w zaburzeniach przewodu pokarmowego i układu oddechowego, a także skutecznie łagodzi bóle różnego pochodzenia.
Kocimiętka jest krzewem tworzącym gęste kępy, które osiągają wysokość 40 cm lub więcej. Na świecie występują setki różnych gatunków kocimiętki, z których najlepiej znana i najczęściej wykorzystywana jest kocimiętka właściwa.
W tej odmianie rośliny zawartych jest wiele cennych składników aktywnych, które mają korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Na szczególną uwagę zasługują wykazujące potencjał antyoksydacyjny garbniki (tianiny), działające przeciwdrobnoustrojowo olejki eteryczne oraz pobudzające wydzielanie soku żołądkowego gorycze.
Za sprawą bogatego składu kocimiętce przypisuje się właściwości:
przeciwbakteryjne;
przeciwgrzybicze;
przeciwpasożytnicze;
przeciwutleniające (antyoksydacyjne);
przeciwzapalne;
przeciwcukrzycowe;
przeciwdepresyjne;
uspokajające;
wykrztuśne;
hepatoprotekcyjne;
owadobójcze;
przeciwnowotworowe.
Wymienione właściwości nadają kocimiętce lecznicze działanie, dlatego też jest ona wykorzystywana w terapii różnych przypadłości.
Kocimiętka:
stymuluje pracę nerek i zwiększa wydzielanie potu, usprawniając proces detoksykacji organizmu;
łagodzi dolegliwości bólowe różnego pochodzenia;
wspomaga leczenie nerwicy;
zmniejsza stężenie glukozy we krwi;
działa ochronnie na wątrobę;
zapobiega depresji;
rozkurcza i zmniejsza napięcie mięśni gładkich;
zmniejsza powikłania cukrzycy;
wspomaga proces trawienia;
reguluje cykl menstruacyjny;
poprawia stan skóry;
łagodzi podrażnienia i świąd;
wycisza i uspokaja;
odstrasza insekty i szkodniki.
Wskazania do stosowania kocimiętki to m.in. bóle głowy, bezsenność, problemy żołądkowe (kolki jelitowe, biegunki, zaburzenia trawienia) oraz nieregularne miesiączki.
Jedną z najlepiej znanych i najczęściej wykorzystywanych właściwości kocimiętki jest odstraszanie owadów. Ze względu na mocny zapach roślina ta odstrasza muchy i komary, a także kleszcze. Preparatem z kocimiętki warto więc popsikać się przed wyjściem do lasu lub na łono natury; można też posmarować się olejkiem z kocimiętki w newralgicznych miejscach.
Ogólne zalecenia dotyczące stosowania kocimiętki wyglądają następująco:
napar – 1 łyżeczka suszu na 200 ml wrzącej wody, od 1 szklanki do 3 szklanek świeżo sporządzonego naparu na dobę;
olejek – rozdrobniony surowiec zalewamy w słoiku olejem bazowym (np. oliwą z oliwek) – nie ma ograniczeń dotyczących stosowania.
Roślina jest powszechnie dostępna w formie suszu do przygotowywania naparów. Dużą popularnością cieszy się olejek eteryczny z kocimiętki, który jest wykorzystywany w aromaterapii oraz do zastosowań zewnętrznych. Kocimiętka stanowi też dodatek do sprayów odstraszających komary, muchy i inne uciążliwe insekty.
Kocimiętka:
Usprawnia usuwanie z organizmu toksyn i nadmiaru wody.
Skutecznie odstrasza owady takie jak muchy i komary, a także kleszcze.
Zmniejsza nasilenie bólu o różnorakim podłożu.
Może być stosowana zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie.
Na głóg należy zwrócić uwagę wiosną kiedy kwitnie, oraz jesienią kiedy owocuje. Zarówno kwiaty i owoce głogu są tak piękne, że podczas spaceru nie sposób minąć ten krzew obojętnie. Dzięki niemu wzmocnimy serce i okiełznamy rozstrojone nerwy.
Głóg to długowieczna roślina z rodziny różowatych, występująca na terenie Europy, Azji i Ameryki Północnej. Jest rozłożystym krzewem o wielu odmianach. W Polsce spotykamy się najczęściej z głogiem jednoszyjkowym i dwuszyjkowym. Obydwa rosną w lasach, zaroślach, przy miedzach, na zboczach, a także są stałym elementem zieleni miejskiej. Często sadzi się je w parkach, ogrodach i na skwerach w centrach miast, bo wykazują dużą odporność na zanieczyszczenia i nie mają zbyt wygórowanych wymagań co do gleby. No i prezentują się naprawdę wyjątkowo. Wydają piękne kwiaty zebrane w gęste, uniesione podbaldachy. A ich nieduże owoce o jabłkowatym kształcie mają intrygującą szkarłatnoczerwoną barwę, czym wspaniale wzbogacają jesienny krajobraz.
Głóg jednoszyjkowy i dwuszyjkowy najłatwiej rozróżnić po kolorze kwiatów. Ten pierwszy wydaje białokremowe, drugi ciemnoróżowe. Różnią się one także ilością szyjek na słupkach kwiatowych, stąd nazwa. Poza tym głóg jednoszyjkowy jest nawet o kilka metrów niższy i owocuje nieco wcześniej. Jego listki od spodu są niebieskawozielone.
Głóg możemy posadzić również w swoim ogrodzie. Potrzebuje słonecznego lub zacienionego stanowiska i piaszczysto-gliniastej, przepuszczalnej gleby. Jest stosunkowo odporny na szkodniki, choroby i mrozy, niemniej czasem może okazać się konieczne zabezpieczenie go na zimę. Krzew głogu ma niebywałe walory estetyczne, ale jeśli będziemy dysponowali już własnym egzemplarzem, pokuśmy się o wykorzystanie jego kwiatów, liści i owoców do celów kulinarnych, a tym samym leczniczych. Kwiaty głogu zbieramy w maju, na początku kwitnienia i suszymy je w suszarniach lub miejscach przewiewnych i zacienionych. Owoce zaś zrywamy w pełni dojrzałe. Nadają się do jedzenia na surowo, ale równie dobrze możemy je ususzyć. Służą najczęściej jako surowiec do domowych przetworów.
Wszystkie części rośliny – liście, kwiaty, łodygi, a nawet kora – są od dawna używane w ziołolecznictwie, m. in. przy dolegliwościach z trawieniem, problemach z nerkami i przy stanach lękowych.
W średniowieczu głóg był stosowany w leczeniu puchliny, stanu, który obecnie nazywa się zastoinową niewydolnością serca. Pierwsze badanie dotyczące głogu, opublikowane w 1896 roku, dotyczyło 43 pacjentów cierpiących na różne formy chorób serca, którzy byli leczeni głogiem. Wyniki analizy były bardzo obiecujące. W dzisiejszych czasach to starożytne zioło, które jest powszechnie dostępne w wielu formach, jest nadal popularne ze względu na jego wpływ na zdrowie serca, ale nie tylko.
Wszystkie własności głogu zawdzięczamy obecnym w nim związkom bioaktywnym. Znajdują się w nim glikozydy – substancje, które mobilizują serce do wydajniejszej pracy. Liście, kwiaty i jagody głogu zawierają mnóstwo oligomerycznych procyjanidyn i flawonoidów, które uważa się za odpowiedzialne za jego działanie farmakologiczne. Choć mięsień sercowy staje się dzięki nim mocniejszy, możliwe jest jednoczesne zmniejszenie częstotliwości jego skurczów. Dlatego właśnie głóg powinni docenić nadciśnieniowcy.
W kwiatach głogu zawartych jest szczególnie dużo flawonoidów, w tym kwercetyna. Głóg obfituje w błonnik, kwasy fenolowe, garbniki oraz olejki eteryczne. Roślina ta zawiera witaminy – witamina A, witaminy z grupy B (m in. witamina B3) i witamina C i E oraz sole mineralne – kobalt, krzem, mangan, potas, wapń i żelazo. Pamiętajmy jednak, aby głogiem wspomagać się regularnie. Doraźne stosowanie nie przyniesie zbyt spektakularnych efektów, ponieważ to roślina o skutecznym, lecz łagodnym działaniu.
Kwiaty, owoce, a nawet liście głogu zasłynęły jako remedia na dolegliwości układu sercowo-naczyniowego. W pierwszej kolejności warto wykorzystywać je w celach profilaktycznych, a w razie pojawienia się choroby jako wsparcie dla podstawowego leczenia. Domowe preparaty na bazie głogu są bezpieczne i na pewno nam nie zaszkodzą. Ponadto działanie lecznicze tej rośliny zostało potwierdzone badaniami naukowymi. Stwierdzono, między innymi, że głóg normalizuje ciśnienie krwi i wzmacnia mięsień sercowy.
Uszkodzenie mięśnia sercowego podczas niedokrwienia może być związane z działaniem wolnych rodników i uwalnianiem ludzkiej elastazy neutrofilowej z neutrofili. Procyjanidyny oligomeryczne (OPC) w liściach i kwiatach głogu hamują ludzką elastazę neutrofilową i działają jako wymiatacz wolnych rodników, co może łagodzić uszkodzenia mięśnia sercowego.
Dzięki bardziej wydajnej pracy układu krwionośnego, narządy wewnętrzne są lepiej ukrwione. Substancje zawarte w głogu rozkurczają ponadto mięśnie gładkie.
Głóg jest więc szczególnie polecany osobom z nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą i chorobą wieńcową. Pomaga wyregulować pracę serca także chorym na nadczynność tarczycy. Jak dotąd badania sugerują, że głóg może być skuteczny w leczeniu zastoinowej niewydolności serca, ale nie przeprowadzono wystarczających analiz dotyczących innych zastosowań związanych z sercem, aby wiedzieć, czy rzeczywiście jest tak skuteczny.
Będzie pomocy również przy kołataniu serca wynikającym z nadmiernego napięcia nerwowego. Jego właściwości uspokajające są cenione przez zwolenników medycyny naturalnej. Jest pomocny przy nerwobólach i bezsenności.
Niektóre badania wskazują, że ekstrakt z głogu może poprawić profil lipidowy we krwi. Cholesterol i trójglicerydy to dwa rodzaje tłuszczów, które są zawsze obecne we krwi. Na normalnym poziomie są całkowicie zdrowe i odgrywają bardzo ważną rolę w produkcji hormonów i transporcie składników odżywczych w organizmie. Jednak niezrównoważony poziom tłuszczu we krwi, szczególnie wysoki poziom trójglicerydów i niski poziom cholesterolu HDL (dobrego), może przyczyniać się do miażdżycy lub gromadzeniu się płytek w naczyniach krwionośnych. Jeśli blaszki miażdżycowe nadal będą się gromadzić, mogą całkowicie zablokować naczynia krwionośne, prowadząc do zawału serca lub udaru mózgu.
Korzyści zdrowotne głogu
Jagody i ekstrakt z głogu od wieków są używane w leczeniu problemów trawiennych, zwłaszcza niestrawności i bólu brzucha. Jagody zawierają błonnik, który wspomaga trawienie, zmniejszając zaparcia i działając jako prebiotyk. Jedno badanie (Jan de Vries, Anne Birkett, Toine Hulshof, Kristin Verbeke, Kernon Gibes 2016) obserwacyjne u osób z powolnym trawieniem wykazało, że każdy dodatkowy gram spożytego błonnika zmniejsza czas między wypróżnieniami o około 30 minut. Dodatkowo badanie (Xinrui Wang i in., 2018) na szczurach wykazało, że ekstrakt z głogu radykalnie skrócił czas transportu pokarmu w układzie pokarmowym.
Liście, pąki kwiatowe i kwiaty są zdrowym dodatkiem do sałatek wczesną wiosną. Zawsze zbieraj świeże, nowe liście. Młode liście będą dobrze się prezentowały w towarzystwie dressingu zmieszane z startymi korzeniami buraka, marchewki i imbiru. Owoce głogu można wysuszyć, posiekać i dodać do mieszanki śniadaniowej z musli. Świeże, można konserwować jako ketchup, dżemy lub galaretki, dodawać do chutneyów i innych sosów.
Wspomagająco na pracę serca i układ nerwowy zadziała też regularne picie herbaty z głogu. Po łyżce owoców, kwiatów i liści zalewamy wrzącą wodą i odstawiamy na dwadzieścia minut.
Ekstrakt leczniczy z głogu od dawna jest ulubionym lekiem ziołowym w Europie. Przede wszystkim ze względu na zawartość przeciwutleniaczy, głóg działa dobrze na serce, może poprawiać ciśnienie krwi i obniżać poziom złego cholesterolu. Ponadto może zmniejszać stany zapalne, stymulować wzrost włosów i wspomagać trawienie.
Kalina koralowa (Viburnum opulus) to krzew z rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae). Występuje w Europie i środkowo-zachodniej Azji. W Polsce jest pospolita na terenie całego kraju (z wyjątkiem Tatr).
Roślinę można spotkać w wilgotnych lasach i zaroślach, często w łęgach wzdłuż rzek, strumieni i nad brzegami jezior. Kalina koralowa uprawiana jest również jako roślina ozdobna. Rośnie głównie w parkach, można ją znaleźć w ogrodach.
Kalina koralowa jest krzewem, który dorasta nawet do 4 metrów, osiąga szerokość 2 m. Rośnie szybko. Roczne przyrosty długości pędów wynoszą 30-40 cm. Jest rośliną ozdobną cenioną ze względu na efektowne kwiatostany, długo utrzymujące się owoce oraz intensywne przebarwianie jesienne liści.
Na początku wiosny na krzewie pojawiają się białe, drobne kwiaty, które tworzą baldachowate kwiatostany, a pod koniec lata i wczesną jesienią zdobią go czerwone, okrągłe i lśniące owoce; liście zmieniają kolor na czerwony. Kalina kwitnie od maja do lipca.
Kalina koralowa jest doceniana nie tylko z uwagi na walory estetyczne, ale i właściwości zdrowotne. To także roślina jadalna. Jej przemrożone owoce służą do syropów i konfitur (częściej jednak wykorzystywane są jako domowy lek łagodzący kaszel niż produkt spożywczy).
Owoce kaliny koralowej, za sprawą dużej ilości pektyn, bywają stosowane w przemyśle winiarskim i gorzelnianym. Sokiem barwi się również produkty spożywcze i wełnę. Drewno kaliny nie ma większego znaczenia użytkowego.
Kalina najlepiej rośnie w ziemi świeżej i wilgotnej, również mokrej. Preferuje gleby żyzne, choć znosi też gleby słabsze, piaszczyste. Nie powinna być przycinana, co najwyżej przerzedzana co kilka lat. Ma to związek z tym, że na końcach pędów znajdują się pąki kwiatowe.
Odmiany ozdobne krzewu rozmnaża się z sadzonek zielnych lub zdrewniałych oraz przez odkłady i szczepienie, także wegetatywnie lub przez siew.
Kalinie koralowej przypisuje się właściwości rozkurczowe i uspokajające. Wzmacnia serce i poprawia jego czynność, przez co wykorzystywana jest w leczeniu nadciśnienia tętniczego, a także terapii skurczy naczyń i nerwic.
Kalina koralowa zwiększa ilość wydalanego moczu w przypadku obrzęków i infekcji dróg moczowych.
Kalina koralowa (Viburnum opulus L.) zawiera duże ilości substancji biologicznie czynnych odpowiadających za jej lecznicze działanie. Do związków aktywnych występujących w surowcach z kaliny zalicza się głównie flawonoidy, takie jak kwercetyna, astragalina, amantaflavon i kemferol. Roślina obfituje w garbniki, kumaryny, triterpeny i substancje gorzkie. W zielu kaliny znajdują się też kwasy organiczne i olejek eteryczny.
Bogaty skład chemiczny nadaje kalinie koralowej właściwości:
przeciwbólowe,
przeciwzapalne,
przeciwutleniające (antyoksydacyjne),
przeciwdrobnoustrojowe,
moczopędne,
przeciwskurczowe,
przeciwkrwotoczne,
żółciopędne,
wykrztuśne,
uspokajające,
ściągające,
wzmacniające.
Za sprawą wskazanych właściwości kalina koralowa i preparaty z niej wyprodukowane znajdują zastosowanie w terapii różnych przypadłości.
Kalina koralowa:
jako środek rozkurczowy łagodzi napięcie przedmiesiączkowe (PMS) i ból w czasie miesiączki,
reguluje cykl miesiączkowy,
działa moczopędnie w przypadku obrzęków i zakażeń dróg moczowych,
zmniejsza napięcie mięśni gładkich,
obniża ciśnienie tętnicze krwi,
usprawnia proces trawienia,
uszczelnia ściany naczyń krwionośnych,
działa wzmacniająco na układ odpornościowy,
łagodzi problemy gastryczne,
ułatwia zasypianie.
Wskazania do stosowania kaliny koralowej to m.in. przeziębienia, skurcze naczyń, nadciśnienie tętnicze, nerwice oraz dolegliwości ze strony układu pokarmowego (np. biegunka).
Przetwory z kaliny koralowej i preparaty zawierające ją w składzie polecane są kobietom cierpiącym z powodu bolesnych i obfitych miesiączek. Skutecznie łagodzą przykre objawy, a w razie zaburzeń cyklu nadają mu prawidłowy rytm.
Kalina sprawdza się też na zapalenia błony śluzowej macicy. Roślina może ponadto sprawdzić się na bóle pleców i podbrzusza charakterystyczne dla zespołu napięcia przedmiesiączkowego.
Kalina wykazuje działanie uszczelniające na ściany naczyń krwionośnych i wspomagające pracę całego układu naczyniowego. W ten sposób pozytywnie wpływa na pracę serca, a w dodatku zapobiega chorobom naczyniowo-sercowym, tachykardii i miażdżycy.
Jako surowiec leczniczy najcenniejsze są owoce i kora kaliny koralowej, choć przetwarzane są także kwiaty i korzenie. Owoce kaliny koralowej należy jeść po wcześniejszej obróbce termicznej lub uprzednim przemrożeniu.
Kalina koralowa hamuje wymioty oraz łagodzi kurcze nóg.
Kalina koralowa:
Łagodzi dolegliwości miesiączkowe i reguluje cykl menstruacyjny.
Dobrze wpływa na pracę serca i zapobiega chorobom z nim związanym.
Zwiększa ilość wydalanego moczu w przypadku obrzęków i infekcji dróg moczowych.
Jest powszechnie dostępna, zwłaszcza jako susz do przygotowywania naparów i odwarów.
Kalina koralowa jest wykorzystywana w medycynie ludowej. Na uwagę zasługują jej owoce i kora, rzadziej korzenie i kwiaty. Ma to związek z zawartością takich wielu różnych związków aktywnych. Surowiec zielarski i owoce do celów spożywczych pozyskuje się głównie z roślin dziko rosnących.
Owoce kaliny zawierają węglowodany, garbniki, saponiny, pektyny, kwasy organiczne (m.in. kwas octowy), karotenoidy, witamina C, P, E i kwas foliowy (witamina B9). Z substancji mineralnych w owocach stwierdzono: Na, K, Ca, Mg, P, Fe. Owoce mają słodko-cierpko-gorzki smak. Goryczka zanika po przemrożeniu i pod wpływem wysokiej temperatury.
Kora kaliny koralowej zawiera fitosterole (systosterol), irydoidy, garbnik, żywicę, pochodne kumaryny (skopoletynę i eskuletynę), flawonoidy (astragalinę, kempferol, kwercetynę), triterpeny, kwasy organiczne (izowalerianowy, octowy, masłowy, kapronowy, mrówkowy, linolowy, cerotynowy, palmitynowy), fenolokwasy, olejek eteryczny, witaminę K. Kora kaliny zawiera także związek o słabym działaniu cytotoksycznym o nazwie p-ksylilenodwucyjanid.
Ponadto w różnych częściach rośliny występuje glikozyd o gorzkim smaku zwany wiburniną. Za specyficzny zapach owoców odpowiada zawarty w nich w niewielkich ilościach kwas walerianowy i jego pochodne.
Dzięki właściwościom rośliny ekstrakty z kaliny koralowej mają właściwości rozkurczające mięśnie gładkie, przeciwkrwotoczne, przeciwzapalne, hipotensyjne i moczopędne. Kalina ma również działanie przeciwbólowe.
Wskazania do stosowania kaliny koralowej:
bolesne miesiączkowanie (środek rozkurczowy),
obrzęki (działanie moczopędne),
krwawienie z nosa, żylaków czy hemoroidów (uelastycznia naczynia krwionośne, ma działanie przeciwkrwotoczne),
zakażenia dróg moczowych,
wysokie ciśnienie krwi,
problemy z trawieniem,
bezsenność,
osłabienie w czasie infekcji.
Magnolia lekarska (łac. Magnolia officinalis, ang. Houpu magnolia) jest drzewem średniej wysokości, pochodzącym z rodziny magnoliowatych – Magnoliaceae. W stanie naturalnym magnolię można obecnie spotkać w Ameryce Północnej oraz w kilku chińskich prowincjach. W Azji występuje jako roślina uprawna. Rodzaj Magnolia pojawił się 95 milionów lat temu.
W stanie dzikim magnolia lekarska rośnie między innymi w chińskich puszczach leżących na wysokości 2000 m n.p.m. Magnolia lekarska kwitnie wczesną wiosną, zwykle pierwsze kwiaty pojawiają się na początku kwietnia. Nazwa Magnolia pochodzi od nazwiska francuskiego botanika Pierre'a Magnola i została nadana tej pięknej roślinie przez Charlesa Plumiera.
Magnolia jest drzewem osiągającym wysokość około 12 m, chociaż spotykano osobniki, które mierzyły ponad 20 m. Drzewo ma stosunkowo gęstą koronę. Eliptyczne lub odwrotnie jajowate liście magnolii są duże (do 40 cm), jasnozielone i błyszczące. Opadają na zimę. Okazałe kwiaty, barwy białej, różowej lub lekko żółtej, mają kształt spodka i pojawiają się zwykle w kwietniu lub na początku maja. Zapylane są przez chrząszcze. Nie wytwarzają nektaru, lecz substancję nektaropodobną. Owoc magnolii wyglądem przypomina mięsistą szyszkę.
Surowcem zielarskim jest kora magnolii – Magnoliae cortex. W tradycyjnej medycynie chińskiej można również spotkać się z wykorzystaniem pąków kwiatowych – Magnoliae flos.
Różne gatunki magnolii są w Polsce wykorzystywane jako rośliny ozdobne. Z magnolią często można spotkać się w parkach oraz ogrodach, gdzie tworzy malownicze, kolorowe alejki.
W tradycyjnej medycynie Wschodu kwiaty magnolii są od dawna wykorzystywane jako środki pomocnicze w leczeniu cukrzycy, depresji, zaburzeń snu oraz jako leki roślinne o działaniu przeciwlękowym i przeciwbólowym. Niektóre źródła wspominają również o przeciwalergicznym wykorzystaniu wyciągów z kwiatów magnolii. Szczególnie chętnie stosowany jest w tym celu olejek z kwiatów. Współczesne badania potwierdzają, że wyciągi z magnolii mogą ograniczać objawy alergicznego nieżytu nosa.
Współcześnie magnolia jest składnikiem suplementów diety ograniczających wpływ stresu na organizm i poprawiających nastrój. Obecnie trwają badania nad wykorzystaniem honokiolu z magnolii w terapii bólu, podczas niektórych schorzeń o charakterze zapalnym, a także w leczeniu łuszczycy. Posiada właściwości honokiolu. Wykazano, że magnolia hamuje działanie metaloproteinaz – enzymów, które pośrednio aktywują krętki borelii. Daje to nadzieję na wykorzystanie rośliny w leczeniu boreliozy.
Wyciągi z kwiatów lub kory wchodzą również w skład niektórych kosmetyków, przeznaczonych do skóry suchej i skłonnej do podrażnień, a ze względu na właściwości przeciwbakteryjne znalazły zastosowanie w kremach przeciwtrądzikowych.
Magnolia zaistniała w baśniach i legendach. Imię popularnej postaci Disney’a – Mulan – oznacza dokładnie kwiat magnolii. Hua Mulan jest postacią z legend, których powstanie oznaczono na IV-VI wiek naszej ery. Legenda opowiada o historii dziewczyny, która w miejsce chorego ojca pełniła obowiązkową służbę wojskową i, pokonując przeciwności losu, została jednym z wyższych stopniem oficerów.
Ekstrakty z kwiatów magnolii lekarskiej są źródłem substancji zaliczanych do grupy polifenoli. Substancje charakteryzujące się największym stężeniem to lignany – magnolol i honokiol. Ponadto w wyciągach występują również alkaloidy, glikozydy oraz olejek eteryczny zawierający monoterpeny. W składzie wyciągów zidentyfikowano również substancje takie jak magnolozyd oraz metylohonokiol.
Współczesne badania potwierdzają niektóre właściwości kwiatów wykorzystywane już wcześniej przez tradycyjną medycynę chińską. Szczególnie warte wspomnienia wydają się być właściwości przeciwlękowe oraz przeciwdepresyjne. Ekstrakty podczas długotrwałego stosowania mogą ograniczać spadki nastroju oraz zmniejszać występowanie epizodów lęku. Mechanizm działania przeciwdepresyjnego jest prawdopodobnie związany ze zwiększeniem stężenia neuroprzekaźnika – kwasu gamma-aminomasłowego (GABA), którego syntezę nasilają związki obecne w wyciągach. Innym możliwym mechanizmem działania jest bezpośrednia aktywacja receptorów GABA-ergicznych przez substancje zawarte w wyciągach.
Jedna z substancji obecnych w ekstraktach, a konkretnie honokiol, może wykazywać właściwości neuroprotekcyjne – jest silnym przeciwutleniaczem, bierze udział w procesie zmiatania wolnych rodników, które mogą być odpowiedzialne za uszkodzenia neuronów. Ponadto honokiol dobrze przenika przez barierę krew-mózg, dzięki czemu wywiera bezpośredni wpływ na komórki nerwowe i hamuje rozwój procesów zapalnych w ośrodkowym układzie nerwowym.
Mechanizm przeciwzakrzepowego działania honokiolu polega prawdopodobnie na ograniczeniu syntezy tromboksanu – substancji niezbędnej do powstania skrzepliny i prawidłowej agregacji płytek krwi. Substancja czynna może również modulować wewnątrzkomórkowe uwalnianie jonów wapnia, które również biorą udział w procesie krzepnięcia.
Innym kierunkiem badań nad honokiolem było oznaczenie jego aktywności przeciwbakteryjnej oraz przeciwgrzybiczej. Wyciągi z kwiatów magnolii hamowały rozwój Helicobacter pylori, czyli czynnika sprawczego choroby wrzodowej, oraz Propionibacterium acnes, który jest ważnym czynnikiem w patogenezie trądziku. Dodatkowe działanie przeciwzapalne oraz efekt przeciwbakteryjny powodują, że honokiol może ograniczać powstawanie zmian trądzikowych.
Magnolia może być skuteczna w ograniczaniu objawów alergicznego nieżytu nosa. Olejek z kwiatów magnolii zmniejszał obrzęk błony śluzowej i zaczerwienienie nosa, dzięki czemu ograniczał ilość kichnięć oraz napływ wydzieliny utrudniającej oddychanie.
Wyciągi z kory i kwiatów wykazują również działanie przeciwzapalne. Efekt przeciwzapalny jest związany z zahamowaniem produkcji prostaglandyny PGE2 oraz substancji P, które biorą udział w przewodzeniu i powstawaniu sygnalizacji bólu. Podawanie ekstraktów zawierających honokiol jest odpowiedzialne za lżejszy przebieg stanów zapalnych.
Jednym z najbardziej obiecujących kierunków działania wyciągów z magnolii lekarskiej jest jej działanie przeciwnowotworowe. Ekstrakty zawierające honokiol mogą być odpowiedzialne za wywołanie apoptozy, czyli zjawiska programowanej śmierci komórek. W przypadku komórek nowotworowych zapobiega to rozwojowi nowotworu.
Z kwiatów lub kory magnolii lekarskiej można przygotować napar. W tym celu niewielką ilość surowca roślinnego należy zalać gorącą wodą i pozostawić pod przykryciem przez kilkanaście minut. Po tym czasie odcedzony napar można pić kilka razy dziennie, najlepiej w towarzystwie posiłków.
Jadłospis na dziś
Właściwości morwy białej (Morus alba L.) są iście imponujące – od zwalczania wolnych rodników po poprawę funkcji poznawczych. Prozdrowotne działania wykazują zarówno jej liście, owoce jak i kora.
Morwa biała to drzewo pochodzące w Azji. Daje owoce w kolorze od białego, przez czerwony po czarny. Nazwa morwy bywa myląca, bo pochodzi od białego koloru kory, a nie jak się powszechnie sądzi od koloru owoców. Owoce morwy są lekko kwaskowate, ale wraz z dojrzewaniem stają się coraz słodsze. Smakiem zbliżone są do jeżyny. Morwa dojrzewa w lipcu, ale przez cały rok można jeść także owoce suszone czy pić napary z jej liści i kory.
Ekstrakt z liści morwy białej wykazują różne działania biologiczne. Zawierają flawonoidy, które mogą mieć działanie:
przeciwutleniające,
przeciwdrobnoustrojowe,
wybielające skórę,
cytotoksyczne (zaburzające funkcjonowanie komórek),
przeciwcukrzycowe,
hamujące glukozydazę (enzym rozbijający węglowodany złożone w jelitach), co pomaga normalizować poziom glukozy we krwi,
przeciwhiperlipidemiczne (obniżające poziom lipidów we krwi),
przeciwmiażdżycowe,
przeciw otyłości,
kardioprotekcyjne (działają ochronnie na serce),
poprawiające funkcje poznawcze.
Owoce morwy białej są za to bogate w antocyjany i alkaloidy, dzięki czemu mogą działać w następujący sposób:
antyoksydacyjnie (przeciwutleniająco),
przeciwcukrzycowo,
przeciw miażdżycy (obniżający poziom cholesterolu),
ułatwiające kontrolowanie masy ciała; morwa na odchudzanie też może być skuteczna,
ochronnie na wątrobę.
Kora korzenia morwy, zawierająca flawonoidy, alkaloidy i stylbenoidy, wykazuje z kolei właściwości:
antybakteryjne,
wybielające skórę,
cytotoksyczne,
przeciwzapalne,
przeciwhiperlipidemiczne.
Morwie białej przypisuje się też działanie przeciwpłytkowe, przeciwlękowe, przeciwastmatyczne, przeciwrobacze, przeciwdepresyjne i immunomodulujące.
Czy można uznać, że morwa biała faktycznie tak działa? Naukowcy powiedzieliby by raczej tak: to roślina wielofunkcyjna o obiecujących właściwościach leczniczych.
Owoce morwy białej są niskokaloryczne (dostarczają tylko 43 kcal w 100 g) i bogate w witaminę C. Garść owoców wystarczy, by pokryć 60% zapotrzebowania na tę witaminę. Morwa jest także dobrym źródłem żelaza, które w obecności witaminy C znacznie lepiej się przyswaja.
Owoce tej rośliny dostarczają także:
witaminy K,
błonnika pokarmowego,
witaminy B2,
magnezu,
potasu.
100 g owoców morwy białej to:
wartość energetyczna (kaloryczność): 43 kcal
węglowodany: 9,8 g
w tym cukry: 8,1 g
tłuszcz: 0,39 g
w tym kwasy nasycone: 0,027 g
białko: 1,44 g
błonnik: 1,7 g
Morwa biała dostarcza polifenoli, w tym przede wszystkim tych z grupy flawonoidów, które są silnymi przeciwutleniaczami. Związki te zapobiegają mutacjom DNA w komórkach, przez co chronią przed nowotworami i opóźniają procesy starzenia.
Z kolei związek DNJ pozyskiwany z liści morwy białej hamuje działanie enzymów rozkładających węglowodany złożone do cukrów prostych w jelicie cienkim. Dzięki zmniejszeniu aktywności tych enzymów cukier do krwi wchłania się wolniej, co stabilizuje stężenie glukozy we krwi. Z tego powodu produkty i suplementy z morwy są zalecane osobom z cukrzycą typu II. Ten sam mechanizm sprawia, ze ekstrakt z liści morwy może być środkiem wspomagającym odchudzanie. Im mniej węglowodanów zostanie przyswojonych z diety, tym mniejsza jej kaloryczność.
Kwercetyna zawarta w morwie obniża stężenie cholesterolu LDL (potocznie zwany „złym cholesterolem”). Wpływa także korzystnie na utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi. Wyciąg z morwy ma działanie ochronne na śródbłonek mózgu, dlatego ma znaczenie w profilaktyce choroby Alzheimera.
Poza tym napar z liści morwy białej działa:
przeciwbakteryjnie,
przeciwwirusowo,
przeciwgrzybiczo,
napotnie.
Może być także wykorzystywany do płukania jamy ustnej w stanach zapalnych gardła (zobacz też: Domowe sposoby na ból gardła). Mora biała stymuluje także układ odpornościowy, dzięki czemu łagodzi objawy alergii.
Naukowcy zaobserwowali, że ekstrakt z morwy chroni komórki wysp trzustkowych przed dysfunkcją i śmiercią w cukrzycy typu 2. To oznacza, że morwa może chronić trzustkę na dwa sposoby:
działać na nią oszczędzająco, redukując ilość wchłanianych węglowodanów i obniżając poziom cukru we krwi,
działać ochronnie na jej komórki i wydłużając jej sprawność u osób chorujących na cukrzycę.
Morwa biała a tarczyca
Osoby z chorobą Hashimoto czy niedoczynnością tarczycy mogą przyjmować preparaty z morwy białej. Co ciekawe, naukowcy odkryli, że substancje zawarte w tej roślinie być może kiedyś staną się składnikami leków na guzy tarczycy – zaobserwowano, że pod wpływem wyciągu z morwy komórki guzów obumierają.
Przepis na herbatkę z morwy: 2 g wysuszonych liści zalej 200 ml wody i parz przez około 5 minut.
Persymona (kaki) jest doskonałym źródłem witaminy A, zawiera też witaminę C. Nie bez znaczenia jest także bogactwo związków fitochemicznych, wykazujących działanie przeciwutleniające. Persymona zawiera więcej rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego błonnika, fenoli i niektórych minerałów niż jabłko.
Persymona (kaki) posiada liczne właściwości i wartości odżywcze. Jest doskonałym źródłem witaminy A, zawiera też witaminę C
Persymona (kaki) to owoc, którego właściwości odżywcze i lecznicze pierwsi docenili mieszkańcy Chin i Japonii, skąd pochodzi. Persymona, która kształtem przypomina pomidory, jest żółto-czerwoną, stożkowatą lub spłaszczoną jagodą. Po spodniej stronie owoc posiada cztery listki.
Owoce gatunku Diospyros L. występują pod wieloma nazwami, głównie persymona, czasami hurma wschodnia, hebanowiec wschodni, chińska śliwka, ale w Polsce najpowszechniej używana jest nazwa kaki. Persymona, dzieli się na odmiany, których owoce są bardzo cierpkie, zanim w pełni dojrzeją, oraz odmiany niewykazujące podobnych właściwości.
Owoce mogą występować w różnych wariantach kolorystycznych - od jasnego, żółtopomarańczowego po ciemny, pomarańczowoczerwony.
Persymona (kaki) ceniona jest za związki biologicznie aktywne, w tym: kwas askorbinowy (czyli witaminę C), karotenoidy, polifenole, błonnik pokarmowy i składniki mineralne. Produkty spożywcze bogate w polifenole są cenne dla zdrowia człowieka z uwagi na właściwości przeciwutleniające. Szczególnie dużo polifenoli i karotenoidów występuje w skórce persymony, co w dużym stopniu przyczynia się do intensywnej, pomarańczowej barwy dojrzałych owoców.
W medycynie chińskiej od wieków owoce kaki stosowane są do leczenia miejsc po ukąszeniu przez węże i na podrażnioną skórę. Liście persymony również zawierają liczne składniki zdrowotne, dlatego stosowane są w chińskiej medycynie do leczenia rozmaitych schorzeń. Napój z gotowanych liści służy do obniżania ciśnienia, zmniejszenia krzepliwości krwi oraz leczenia nowotworów.
Owoc kaki (persymona) - wartości odżywcze
Wartość energetyczna persymony - 70 kcal
Białko ogółem - 0.58 g
Tłuszcz - 0.19 g
Węglowodany - 18.59 g (w tym cukry proste - 12.53 g)
Błonnik - 3.6 g
Witaminy
Witamina C – 7.5 mg
Tiamina – 0.030 mg
Ryboflawina – 0.020 mg
Niacyna - 0.100 mg
Witamina B6 - 0.100 mg
Kwas foliowy - 8 µg
Witamina A – 1627 IU
Witamina E – 0.73 mg
Witamina K - 2.6 µg
Minerały
Wapń – 8 mg
Żelazo - 0.15 mg
Magnez - 9 mg
Fosfor - 17 mg
Potas - 161 mg
Sód – 1 mg
Cynk - 0.11 mg
Badania wskazują, że wyciąg z persymony ma potencjalne właściwości antynowotworowe. Może silnie hamować rozwój komórek białaczki i wywoływać ich apoptozę (zaprogramowaną śmierć komórkową).
Jak wynika z badań naukowców z Mie University z Japonii, wyciąg z persymony oraz inne związki z grupy polifenoli (m.in. galusan epigallokatechiny - EGCG) silnie hamowały wzrost komórek nowotworowych MOLT-4 (czyli komórek nowotworowych białaczki limfoblastycznej T) w sposób zależny od dawki.
Zaobserwowano znaczne zmniejszenie poziomu ogólnego cholesterolu, cholesterolu LDL, trójglicerydów i nadtlenków lipidowych u osób, których dieta została wzbogacona o persymonę w porównaniu z tymi, które nie spożywały owocu kaki.
Zwarte w persymonie karotenoidy zapewniają prawidłowe funkcjonowanie wzroku, zwłaszcza o zmierzchu. Jednym z nich beta-karoten (prowitamina A), jest składnikiem barwnika wzrokowego występującego w siatkówce oka, pozwalającego widzieć w półmroku.
Ponadto beta-karoten zmniejsza ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej, która jest główną przyczyną utraty wzroku w starszym wieku. Udowodniono również, że może zapobiegać uszkodzeniu soczewki i powstaniu zaćmy.
Karambola czyli oskomian pospolity to egzotyczny owoc o cennych wartościach odżywczych. Ze względu na wygląd nazywany jest gwieździstym owocem. Smak karamboli zależy od odmiany, może być kwaśny lub słodki. To tropikalne drzewo z rodziny szczawikowatych naturalnie występuje w Indonezji, Indiach, Filipinach i Malezji, uprawia się go w Afryce, Ameryce Południowej i Północnej. Drzewo karamboli osiąga wysokość do 10 m. Liście rośliny mają do 30 cm długości i składają się z 6–12 listków. Reagują one na dotyk i „zasypiają” na noc.
Owoce karamboli kształtem podobne są do pięcioramiennej gwiazdy o wydłużonym kształcie, stąd karambola nazywana jest gwiaździstym owocem (starfruit). Owoce osiągają 6–14 cm długości. Mają cienką jak papier, woskową, przezroczystą skórkę o barwie od zielonej i żółtej, po pomarańczową. Soczysty miąższ (bez włókien) ma słodko-kwaśny smak i aromatyczny zapach.
Uprawa karamboli jest możliwa również w domu, w miejscu ciepłym, bez przeciągów. Roślina uprawiana jest nie tylko ze względu na owoce, ale też pachnące kwiaty. Mają one kolor od różowego do lawendowego.
Karambola zawiera małe ilości węglowodanów, białka roślinnego, a także śladowe ilości tłuszczu. Owoc karamboli jest niskokaloryczny – zawiera około 31 kcal/100 g. Gwiaździsty owoc ma niski indeks glikemiczny, IG = 36.
Jest źródłem witaminy A i C oraz minerałów: potasu, magnezu, wapnia i żelaza. Ponadto zawiera kwas szczawiowy (50–96 mg/kg owocu).
Karambola, dzięki obecności przeciwutleniaczy, m.in. kwasu galusowego, katechin, kwercetyny działa:
przeciwgrzybiczo,
przeciwbakteryjnie,
antywirusowo,
przeciwzapalnie,
antyalergicznie.
Włączenie owocu do codziennego jadłospisu korzystnie wpływa na gospodarkę lipidową – obniża poziom „złego” cholesterolu LDL. Substancje czynne w karamboli zmniejszają ryzyko zachorowań na choroby sercowo-naczyniowe. Obniżają także stężenie glukozy we krwi, dzięki czemu zapobiegają rozwojowi cukrzycy.
Oskomian pospolity to doskonałe źródło witaminy C. Spożywanie karamboli wzmacnia układ immunologiczny, zapobiega stanom zapalnym. Witamina C niweluje działanie wolnych rodników, przez co zapobiega starzeniu się organizmu. Kwas askorbinowy jest również niezbędnym składnikiem w procesie tworzenia się kolagenu, który jest budulcem skóry, stawów i kości oraz naczyń krwionośnych.
Po owoc w kształcie gwiazdy mogą sięgać osoby na diecie redukcyjnej, gdyż kaloryczność karamboli jest niska. Spożywanie owocu hamuje apetyt, ponieważ błonnik (2,8 g/100 g) daje uczucie sytości na dłużej. Ponadto korzystnie wpływa na pracę jelit i redukuje ryzyko zachorowania na choroby nowotworowe układu pokarmowego.
Zastosowanie karamboli w tradycyjnej medycynie chińskiej znane jest od dawna. Owoce te zalecano jako środek przeciwgorączkowy i lek na hemoroidy oraz biegunkę.
Gwieździsty owoc można jeść bez obierania. Dojrzała karambola (ze skórką) najlepiej smakuje na surowo. Wystarczy tylko odciąć końcówki ramion gwiazdy, po czym pokroić owoc na plasterki.
Karambola to doskonały dodatek do sałatek, koktajli, deserów. Owoc może być również ozdobą wielu potraw. Karambola występuje w dwóch odmianach. Mniejsze owoce są bardzo kwaśne i aromatyczne, zaś większe – słodkie i delikatne. Karambolę można dusić z goździkami, same lub w z jabłkami. Sok z karamboli to doskonały napój chłodzący. Na Hawajach przygotowuje się sorbet z owoców: sok z kwaśnych owoców z dodatkiem soku z cytryny i wrzącej wody.
Te egzotyczne owoce można także suszyć lub kandyzować. Owoce karamboli można przechowywać przez kilka tygodni w lodówce.
Karambola jest bardzo niskokaloryczna, 100 g owocu dostarcza tylko 31 kcal. Ponadto karambola jest bogata w przeciwutleniacze, takie jak związki polifenolowe (kwercetyna i kwas galusowy). W karamboli znajdują się także znaczne pokłady błonnika pokarmowego i witaminy C.
🥭dzięki niewielkiej ilości kalorii karambola świetnie sprawdzi się w diecie osób odchudzających się, dodatkowo wysoka zawartość błonnika zwiększy uczucie sytości
🥭związki polifenolowe zawarte w karamboli, głównie kwas galusowy i kwercetyna, pozytywnie wpływają na skórę - poprawiają poziom nawilżenia oraz zmniejszają ryzyko pojawienia się zmarszczek
🥭dzięki wysokiej zawartości w karamboli witaminy C, karambola zwiększa odporność organizmu
🥭błonnik zawarty w karamboli może zmniejszyć ryzyko nowotworów jelita grubego
🥭wspomaga trawienie: łagodzi zaparcia, wzdęcia i biegunki dzięki zawartości błonnika pokarmowego
🥭pomaga w utrzymaniu poziomu glukozy we krwi na stałym poziomie, co zapobiega wystąpieniu cukrzycy, zespołu metabolicznego
🥭zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, miażdżycy, udaru mózgu
🥭obniża ciśnienie krwi
🥭ma właściwości moczopędne, dzięki czemu przyczynia się do obniżenia stężenia toksyn w organizmie
🥭ma działanie przeciwzapalne, może być stosowana w infekcjach dróg oddechowych, stanach zapalnych gardła
🥭poprawa jakości snu
Wartość odżywcza karamboli (w 100 g)
Wartość kaloryczna karamboli - 31 kcal
Białko - 1,04 g
Tłuszcze - 0,33 g
kwasy tłuszczowe nasycone - 0,019 g
kwasy tłuszczowe jednonienasycone - 0,03 g
kwasy tłuszczowe wielonienasycone - 0,184 g
Węglowodany - 6,73 g
Błonnik - 2,8 g
Minerały (% dziennego zalecanego spożycia dla osoby dorosłej)
Fosfor - 12,0 mg (2%)
Potas - 133,0 mg (3%)
Sód - 2,0 mg (0,1%)
Wapń - 3,0 mg (0,3%)
Żelazo - 0,08 mg (0,8%)
Magnez - 10,0 mg (2%)
Cynk - 0,12 mg (1%)
Miedź - 0,14 mg (16%)
Selen - 0,6 µg (1%)
Witaminy
Witamina B1 - 0,014 mg (1%)
Witamina B2 - 0,016 mg (1%)
Niacyna - 0,367 mg (2%)
Witamina B6 - 0,017 mg (1%)
Witamina B12 - 0,0 µg (0%)
Witamina E - 0,15 mg (2%)
Witamina C - 34,4 mg (38%)
Witamina A - 3,0 µg (0,3%)
Karambola nadaje się zarówno jako dodatek do potraw słodkich jaki i wytrawnych. Wykorzystuje się ją do przygotowywania deserów i dżemów. Jest wiele przepisów na słodkie przekąski z karambolą. Świetnie sprawdzi się także w wersji marynowanej, suszonej, jako świeży owoc do zjedzenia na surowo lub dodatek do sałatek owocowych. Ponadto karambolę można wykorzystać do przygotowania koktajli.
Liczi zwane chińską śliwką (Litchi chinensis) jest owocem tropikalnym z rodziny mydleńcowatych (Sapindaceae). Wśród największych światowych producentów liczi wymienia się obecnie Chiny, Indie, Tajlandię oraz Wietnam.
Rosnąca liczba doniesień naukowych sugeruje, że liczi zawiera liczne substancje bioaktywne, które wykazują właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwdrobnoustrojowe oraz immunomodulujące. Prozdrowotne działanie liczi wynika głównie z obecności polifenoli, karotenoidów i witaminy C.
Liczi jest uprawiane w Chinach od ponad 2 tysięcy lat. Pierwszym Europejczykiem, który opisał liczi był Michał Boym - polski misjonarz w Chinach, który propagował medycynę chińską w Europie. W tradycyjnej medycynie chińskiej, liczi od wieków jest używane w leczeniu choroby wrzodowej żołądka, cukrzycy, kaszlu, biegunki i niestrawności, a także w celu niszczenia chorobotwórczych mikroorganizmów w jelitach.
Owoce liczi są kuliste, mają czerwono-różową skórkę i wyglądem przypominają maliny bądź truskawki. Część jadalna liczi ma kremowe zabarwienie i znajduje się pod cienką, stwardniałą oraz łamliwą skórką. Miąższ liczi jest delikatny, słodki i aromatyczny. Liczi jest spożywane zarówno na surowo, jak również w postaci suszonej oraz gotowanej (np. na kompot).
Liczi składa się w 82% z wody oraz w 17% z węglowodanów, w pozostałym procencie z białek, tłuszczów i innych składników.
Wartości odżywcze w przeliczeniu na 1 garść liczi (60 g):
1 garść liczi po usunięciu części niejadalnych waży 60 g i dostarcza tylko 40 kcal, dlatego może być ono regularnie włączane do diety osób z nadwagą i otyłością, które chcą schudnąć.
Indeks glikemiczny liczi wynosi 48 (IG = 48), zaś ładnek glikemiczny 7,6 (ŁG = 7,6). Liczi może być elementem zdrowej diety osób z takimi zaburzenimi, jak cukrzyca i insulinooporność.
Liczi jest dobrym źrodłem niektórych witamin i soli mineralnych, zwłaszcza witaminy C, miedzi oraz potasu.
1 garść liczi (60 g) zawiera 42,9 mg witaminy C, co pozwala pokryć dzienne zapotrzebowanie na ten składnik aż w 53,6%.
Witamina C ma udokumentowane działanie:
Zawartość witamin w 1 garści liczi (60 g):
1 garść liczi (60 g) dostarcza 0,09 mg miedzi, co pozwala pokryć 8,9% dziennego zapotrzebowania na ten pierwiastek, a także dostarcza 102,6 mg potasu, co z kolei stanowi 5,1% dobowego zapotrzebowania na ten składnik.
Miedź odgrywa ważną rolę w:
Potas odpowiada za:
Zawartość składników mineralnych w 1 garści (60 g) liczi:
Liczi jest dobrym źrodłem karotenoidów (zwłaszcza beta-karotenu), polifenoli (m.in.: kwercetyny, epikatechiny, procyjanidyny A2, B2 i B4), kwasów fenolowych (np. kwasu galusowego i chlorogenowego), saponin oraz glutationu.
Liczi zawiera wiele bioaktywnych związków o właściwościach antyoksydacyjnych, takich jak choćby beta-karoten, kwercetyna, rutyna, katechina, epikatechina, epigallokatechina, kemferol, proantocyjanidyna A2, B2 i B4, kwas galusowy, kwas chlorogenowy, kwas cytrynowy, kwas kawowy oraz witamina C. Ze względu na obecność wielu antyoksydantów, regularne spożywanie liczi może chronić komórki organizmu przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu.
Sugeruje się, że zawarte w liczi różne substancje bioaktywne mają działanie przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe i przeciwutleniające. Wiele cennych dla zdrowia człowieka bioaktywnych związków znajduje się zarówno w skórce owoców liczi, jak również w miąższu.
Liczi ze względu na zawartość karotenoidów, polifenoli, kwasów fenolowych, glutationu i witaminy C, ma dobrze udokumentowane właściwości antyoksydacyjne. Antyoksydanty naturalnie obecne w owocach liczi wychwytują i neutralizują wolne rodniki tlenowe, dzięki czemu mogą zmniejszać ryzyko rozwoju wielu chorób cywilizacyjnych.
Obecnie dobrze wiadomo, że chroniczny stres oksydacyjny jest ważnym czynnikiem wpływającym na powstawanie wielu schorzeń przewlekłych, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, neurodegeneracyjne, nowotworowe, cukrzyca typu 2 oraz choroby narządu wzroku.
Liczi jest zasobne w witaminę C, glutation, karotenoidy, flawonoidy oraz kwasy fenolowe, dzięki czemu charakteryzuje się wysokim potencjałem antyoksydacyjnym zmiatającym wolne rodniki tlenowe.
Spożywanie ekstraktu z liczi zawierającego niskocząsteczkowe polifnole o dużej aktywności przeciwutleniającej, może pomóc w utracie tkanki tłuszczowej.
W jednym z randomizowanych, kontrolowanych badań z udziałem kobiet i mężczyzn z obwodem pasa powyżej 85 cm wykazano, iż bogaty w polifenole ekstrakt z liczi przyczynił się do zmniejszenia masy ciała, obwodu brzucha i tłuszczu trzewnego, w porównaniu z placebo. W grupie otrzymującej ekstrakt z liczi odnotowano również zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę oraz wzrost poziomu adiponektyny we krwi, a więc hormonu o właściwościach przeciwzapalnych, przeciwcukrzycowych i przeciwmiażdżycowych.
W kilku innych badaniach wykazano, że bogaty w polifenole ekstrakt z liczi może również łagodzić stan zapalny oraz poprawiać wydolność fizyczną organizmu .
Ograniczone dowody sugerują, że stosowanie ekstraktu z liczi bogatego w niskocząsteczkowe polifenole może zmniejszać masę ciała, obwód brzucha i poprawiać wrażliwość insulinową u pacjentów z nadmierną masą ciała, niemniej jednak te obiecujące wyniki wymagają dalszego potwierdzenia w kolejnych badaniach klinicznych.
Liczi ma działanie przeciwnowotworowe ze względu na wysoką zawartość antyoksydantów, w szczególności witaminy C, polifenoli, karotenoidów i kwasów fenolowych. Liczi zawiera również pewne ilości błonnika pokarmowego, który zapobiega rozwojowi raka jelita grubego.
Zaobserwowano, że ekstrakt z owoców liczi ogranicza namnażanie się komórek nowotworowych oraz inicjuje proces zaprogramowanej śmierci komórki (apoptozy).
Regularne spożywanie liczi może odgrywać ważną rolę w prewencji chorób nowotworowych, zwłaszcza raka wątroby oraz raka piersi, aczkolwiek potrzebne są dalsze badania potwierdzające dotychczasowe doniesienia.
Jadlospis_od_8_do_12_kwietnia_2024_roku.pdf
Pitaja to barwny przybysz z tropikalnych obszarów Ameryki Południowej i Środkowej. Nazwę „smoczy owoc” zawdzięcza mięsistej skórce, której struktura przypomina właśnie smocze łuski. Pitaja to owoc kaktusa. Obecnie bez problemu spotkamy ją również w krajach Azji Południowo-Wschodniej – szeroko uprawiana jest w Wietnamie, Tajlandii czy Malezji. Różowa bulwa skrywa w sobie biały, wodnisty miąższ o drobnych, czarnych pestkach. Nieco słodsza (i według wielu najsmaczniejsza) odmiana nazywana jest żółtym smokiem ze względu na intensywny żółty odcień skórki.
Delikatnie naciskając owoc opuszkami palców, można sprawdzić, czy pitaja jest dojrzała. Jeżeli skórka jest miękka, ale nie odkształca się pod naciskiem palców, owoc nadaje się do spożycia.
Zawartość antyoksydantów plasuje pitaję wysoko na liście produktów o prozdrowotnych właściwościach. Pitaja to doskonałe źródło polifenoli, betalain oraz kwasu askorbinowego – związków powstrzymujących negatywne skutki działania wolnych rodników, takich jak przedwczesne starzenie się czy choroby układu krążenia.
Wspomaga również procesy regulujące poziom cholesterolu oraz ciśnienia tętniczego.
Tym, co szczególnie wyróżnia owoc na tle innych, jest jego niskokaloryczność (ok. 60 kcal na 100 g). W porównaniu z ilością składników odżywczych, jakie dostarcza, będzie idealną przekąską dla osób dbających o linię (zawiera mniej cukru od innych tropikalnych owoców). Świeży owoc możesz zastąpić jego suszoną wersją. To świetna, zdrowa przekąska między posiłkami.
O prozdrowotnych właściwościach pitai wiedzieli już starożytni Majowie. Stosowali oni owoc jako środek moczopędny i obniżający poziom cukru we krwi.
Owoc dragon, czyli pitaja, jest bardzo wartościowy pod względem wartości odżywczych. To prawdziwa bomba witamin i minerałów! Zawiera w dużych ilościach witaminę C oraz A, witaminy z grupy B, wapń, fosfor i żelazo.
Spożywanie smoczego owocu zapobiega rozwojowi cukrzycy typu 2 oraz stłuszczeniu wątroby.
Nasiona pitai są cennym źródłem kwasów omega 3 i 6, które obniżają poziom "złego" cholesterolu we krwi i wpływają pozytywnie na pracę serca. Pitaja zapobiega rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego.
Warto zwrócić uwagę na zawartość barwników betalainowych w smoczym owocu. Mają one doskonałe właściwości antyoksydacyjne, co pozwala hamować w pewnym stopniu i zapobiegać rozwojowi nowotworów. Zawartość antyoksydantów w pitai powinna zainteresować również osoby, które funkcjonują w ciągłym stresie. Antyoksydanty wpływają bowiem korzystnie na procesy metaboliczne w tkankach i komórkach, spowalniając proces starzenia się i degradacji komórek pod wpływem stresu i wyczerpania organizmu.
Dzięki zawartości błonnika, pitaja pozytywnie wpływa na pracę układu pokarmowego oraz na funkcje trawienne organizmu. Dużą zaletą pitai jest fakt, że można ją spożywać bez ryzyka reakcji alergicznej.
Właściwości odżywcze na 100 g jadalnej porcji owocu są następujące:
Energia (kcal) 60
Białko (g) 1,18
Węglowodany (g) 12,94
Błonnik (g) 2,9
Cukry łącznie (g) 7,65
Wapń (mg) 18
Żelazo (mg) 0,74
Magnez (mg) 40
Witamina C (mg) 2,5
Ryboflawina (mg) 0,1
Niacyna (mg) 0,353
Witamina A (IU) 59
Smoczy owoc składa się w 85% z wody.
Gurmar wykazuje wiele korzyści zdrowotnych, szczególnie cenna jest dla osób cierpiących na cukrzycę. Ponadto badania sugerują, że gurmar może pomóc w utracie nadmiernych kilogramów poprzez obniżanie poziomu cukru we krwi.
Gurmar to pnącze, które rośnie przez wiele lat, charakteryzujące się eliptycznymi liśćmi i małymi żółtymi kwiatami. W Indiach nazywany jest "niszczycielem cukru" i używa się go od około dwóch tysięcy lat do leczenia różnych dolegliwości, takich jak problemy trawienne, zaparcia, a także cukrzyca. W medycynie ajurwedyjskiej gurmar był również stosowany do pozbycia się pasożytów z organizmu, a także ceniono go za silne właściwości przeciwzapalne i moczopędne.
Spożycie liści tej rośliny może zahamować apetyt na słodkie potrawy, co jest związane z obecnością tzw. kwasów gymnemowych, które wiążą się z receptorami smaku na języku.
Badania wykazały, że te kwasy mają działanie przeciwcukrzycowe. Zmniejszają one wchłanianie cukru z jelit i zwiększają poziom insuliny we krwi.
Poprzez zmniejszanie ochoty na słodycze i poprawę metabolizmu węglowodanów, gurmar może być nie tylko wsparciem dla osób chorych na cukrzycę, ale także dla tych, którzy walczą z nadwagą. W ich przypadku kolejną cenną właściwością tej egzotycznej rośliny jest to, że gurmar blokuje także wchłanianie lipidów, obniżając poziom "złego" cholesterolu.
Gurmar to skarbnica nie tylko kwasów gymnemowych, ale również: flawonoidów, kwasu cynamonowego, kwasu foliowego i witaminy C, kwasu mrówkowego i kwasu masłowego.
Najcenniejszą częścią rośliny są właśnie liście, z których produkuje się susz do zaparzania.
Gurmar pomaga w ograniczeniu cukru w diecie, sprawia, że nie masz takiej ochoty na słodkie przekąski. Jest polecany diabetykom i tym, którzy powinni ograniczać cukier. Liście gurmaru blokują wyrazistość słodkiego smaku, wspomagają proces pozbywania się nadmiarowych kilogramów i przyczyniają się do utrzymania pożądanej wagi.
Jest idealnym wspomagaczem dla osób odchudzających się, będących na dietach, dla diabetyków i osób z podwyższonym poziomem cukru.
Gurmar to roślina pochodząca z terenów południowych Indii. Rośnie w warunkach wysokich temperatur i dużej wilgotności.
Gymnema sylvestre (gurmar) wyglądem przypomina winorośl, a jej pnącza mogą sięgać nawet kilkaset metrów.
Liście gurmaru są pozbawione zapachu, mają charakterystyczny lekko gorzkawy smak, ale po zaparzeniu smakują jak typowa herbatka ziołowa.
Tradycyjna nazwa Gurmaru wywodząca się z języka Hindu jest tłumaczona jako „niszczyciel cukru”.
W medycynie ajurwedyjskiej (skupiającej się na odnalezieniu źródła problemu, które leży w złych nawykach żywieniowych, nieodpowiednim stylu życia, bądź negatywnym postrzeganiu świata, a wprowadzenie zmian w określonych obszarach może przynieść dobre zmiany) gurmar stosowany był w dolegliwościach związanych z nieprawidłowym metabolizmem cukrów, problemach gastrycznych, trzustkowych.
Wiele współczesnych badań dowiodło, że gurmar jest niezwykle skutecznym środkiem pomocnym w walce z cukrzycą, a także wspiera odchudzanie i metabolizm.
Liść gurmaru zawiera polipeptyd gurmarynę, który ma zdolność blokowania receptorów słodkiego i gorzkiego smaku, dlatego też jest polecany osobom, które muszą ograniczyć spożycie cukru, a także osobom, które chcą wyeliminować cukier z diety.
Gurmar to swego rodzaju regulator poziomu insuliny w organizmie, poprawia regenerację komórek odpowiedzialnych za jej wydzielanie.
Liście gurmaru blokują wyrazistość słodkiego smaku, a co za tym idzie - łaknienie słodkiego. Gurmar pomaga w ograniczeniu cukru w diecie, sprawia, że nie masz takiej ochoty na słodkie przekąski. Dzieje się tak za sprawą kwasów gymnemowych, w które gurmar jest bogaty. To one hamują wchłanianie glukozy w organizmie. Właśnie dlatego Gurmar to potocznie "niszczyciel cukru”.
Gurmar dzięki swoim wyjątkowym właściwościom pomaga zredukować ochotę na słodycze, głównie na tzw. cukry proste.
naturalne rozwiązania, które hamują łaknienie cukru.
Gurmar hamuje ochotę na słodycze, a co za tym idzie wspomaga proces pozbywania się nadmiarowych kilogramów i utrzymania pożądanej wagi.
Jest idealnym wspomagaczem dla osób odchudzających się, będących na dietach, dla diabetyków i osób z podwyższonym poziomem cukru.
Gurmar w najpopularniejszej formie zaparza się jako herbatkę ziołową, z tym, że należy pamiętać, by suchych liści gurmaru nie zalewać wrzątkiem - najlepsza będzie temperatura pomiędzy 92-85st. C. Należy pozostawić napar na pół godziny, by naciągnął. Aby efekty kuracji były skuteczne należy pić napar regularnie, trzy razy dziennie, najlepiej przed posiłkami.
Przyjmuje się, że przy cukrzycy efektywna dzienna dawka sproszkowanego liścia gurmaru to od 8 do 12 g, efekt wspomagający odchudzanie uzyskuje się już przy dawce 2-4 g na dobę.
Jeśli samodzielnie gurmar jest dla Ciebie ciężki do przełknięcia polecamy zaparzyć go z drugim pogromcą cukru - suszonymi owocami morwy białej - doda ona delikatnej słodyczy i złagodzi cierpki smak herbatki. Do tego morwa również jest polecana diabetykom, dlatego ta mieszanka z pewnością spełni swoje zadanie.
Tatarak jest byliną, która rośnie nad brzegami jezior i stawów, a także wolno płynących rzek. Występuje w całej Europie, w Azji i Ameryce Północnej. Jest rośliną leczniczą.
Tatarak zwyczajny (Acorus calamus L.) to wieloletnia bylina z rodziny tatarakowatych (Acoraceae), znana także jako ajer, szuwar, kalmus czy tatarskie ziele. Pochodzi z Azji Środkowej, rośnie również w Europie, Ameryce Północnej i Azji. Do Europy sprowadzili go prawdopodobnie Tatarzy w połowie XVI wieku. W Polsce ten gatunek jest pospolity na całym terenie z wyjątkiem Karpat. Porasta brzegi rzek, jezior i stawów, szuwary i moczary, a także wilgotne łąki i rowy. Tatarak można tez uprawiać, sadząc go na podmokłym terenie.
Tatarak ma grube, rozgałęzione i pełzające kłącza oraz długie, szablowate liście oraz drobne, zielonkawożółte kwiaty. Wyróżnia się wysoką, dorastającą do metra trójboczną łodygą. Na jej końcu znajduje się gruby i kolbowaty kwiatostan. Tatarskie ziele kwitnie w maju i czerwcu. Kłącze jest bardzo aromatyczne. Po przełamaniu wydziela zapach cynamonowo-kamforowy.
Ajer to roślina jadalna, olejkodajna, lecznicza i kosmetyczna, dlatego znajduje szerokie zastosowanie. Ziele stosuje się zarówno zewnętrznie, jak również wewnętrznie. Surowcem zielarskim jest kłącze tataraku z korą (Calami rhizona crudum) oraz kłącze okorowane (Calami rhizona mundatum).
Kłącze tataraku można kupić w sklepach zielarskich i aptekach lub pozyskać je samodzielnie. Wystarczy wydobyć je wiosną, następnie odciąć części naziemne i korzonki. Kłącze trzeba umyć, pociąć nieduże kawałki i wysuszyć w przewiewnym i zacienionym miejscu. Wysuszony tatarak trzeba przechować w szczelnym pojemniku.
Kłącze tataraku zawiera do 5,5 % olejku eterycznego, w którym znajduje się wiele substancji. To garbniki, kadinen, kalamen, akoron, β-iα-azaron, kariofilen, akoryna, cholina, witamina C, kwasy organiczne, sole mineralne, kwasy tłuszczowe (palmitynowy, linolenowy, arachidonowy, stearynowy), a także śluzy, skrobia i cukry (fruktoza, maltoza, glukoza). To im zawdzięcza swoje cenne właściwości.
Tatarak ma działanie antyseptyczne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i antybakteryjne. Działa też rozkurczowo na mięśnie gładkie układu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych. To dlatego napary i odwary z tatarskiego ziela zalecane są przy stanach zapalnych pęcherza i w kamicy nerkowej.
Kłącze tataraku może być lekiem na dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak wzdęcia, biegunki, bóle brzucha, bezkwaśność, brak łaknienia, kolka jelitowa czy dolegliwości jelitowe. Jest polecany na poprawę trawienia, ponieważ pobudza wydzielanie soku żołądkowego. Pokrywa również błonę śluzową żołądka warstwą ochronną. Wskazaniem do stosowania byliny są przewlekłe zaburzenia trawienne i zaburzenia przepływu żółci do dwunastnicy, a także choroba wrzodowa.
Niegdyś tatarskie ziele uznawano za środek przeciw pasożytom, które wspiera oczyszczanie organizmu oraz go wzmacnia. Ale to nie wszystko. Zawarte w tataraku związki czynne pobudzają szpik kostny do produkcji krwinek czerwonych. Ponadto roślina wykazuje działanie uspokajające i wyciszające. Stosuje się go w stanach wyczerpania nerwowego, niepokoju i trudnościach w zasypianiu.
Kłącze pomaga na zapalenie jamy ustnej i gardła, niektóre dermatozy, łupież, wypadanie włosów. Olejek sprawdza się w nerwobólach, rwie kulszowej i bólach gośćcowych. Z kolei płukanki wykorzystuje się przy nieżytach jamy ustnej i gardła. Kąpiele działają zaś uspokajająco, a także przeciwzapalnie, bakteriobójczo oraz przeciwświądowo w chorobach skóry.
Korzystne działanie ma także herbatka z tataraku. Aby przygotować napar, wystarczy łyżkę suszonego korzenia zalać szklanką letniej wody, przykryć i odstawić na noc.
Tatarskie ziele może być stosowane także w kuchni czy kosmetyce. Odnajduje się jako przyprawa, którą dodaje się do napojów, ciast i cukierków. Wchodzi nawet w skład mieszanek ziołowych typu curry.
Tatarak znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym. Świetnie działa na włosy. Znajduje się między innymi w szamponach i mieszankach ziołowych. Można go również wykorzystywać w celu odstraszenia różnych insektów, takich jak komary, kleszcze czy muchy (przydaje się zarówno wywar, jak i liście oraz korzeń tataraku).
Pierwsze wzmianki o stosowaniu tataraku w formie leczniczej pochodzą z Indii. W tamtejszym obszarze wykorzystywany był w tzw. medycynie ajurwedyjskiej. Substancje, które odpowiadają za właściwości lecznicze tataraku:
olejek eteryczny,
garbniki,
cholina,
akoryna,
skrobia,
witamina C i kwasy organiczne,
sole mineralne,
kwasy tłuszczowe i cukry.
Ze względu na wysoką zawartość substancji goryczkowych kłącze tataraku pobudza wydzielanie soku trawiennego i żółci. Roślinę wyróżnia działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie, przez co stosowana jest ona na szereg schorzeń układu pokarmowego. Tatarak zwyczajny stosowany jest nie tylko na dolegliwości fizyczne. Kłącza rośliny znane są z pozytywnego wpływu na stan emocjonalny i kondycję psychiczną. Acorus calamus wykazuje również właściwości:
moczopędne,
przeciwzapalne,
przeciwbólowe,
krwiotwórcze,
napotne.
Roślina zalecana jest przede wszystkim na dolegliwości układu pokarmowego. Tatarak reguluje pracę jelit i żołądka, pobudza trawienie i działa rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Przywraca on również prawidłowe ruchy perystaltyczne, przeciwdziałając wzdęciom i zaleganiu pokarmu. Tatarak zwiększa wydzielanie mukopolisacharydów, powlekających błonę śluzową żołądka warstwą ochronną.
Wskazaniem do stosowania tataraku zwyczajnego jest podwyższony poziom cholesterolu, kamica nerkowa, pasożyty i stany zapalne pęcherza. Żucie kłączy rośliny może również pomóc osobom palącym w pozbyciu się nałogu.
Tatarak zwyczajny znajduje szerokie zastosowanie w kosmetyce. Wyciągi z kłącza są częstym składnikiem kosmetyków do pielęgnacji włosów i skóry głowy. Związki aktywne rośliny nadają włosom pożądaną miękkość i puszystość. Olejek tatarakowy nakładany na skórę wykazuje przeciwgrzybicze i antybakteryjne właściwości. Z tego względu preparat zalecany jest szczególnie w przypadku cery trądzikowej.
Napar z kłącza tataraku przygotowywany jest z 0,5 łyżeczki rozdrobnionych kłączy zalanych wrzątkiem (ok. 250 ml). Całość należy zaparzać przez 1 godzinę, odcedzić, a następnie spożywać 2-3 razy dziennie w ilości 1/4-1/3 szklanki. Napar stosowany przed posiłkiem ułatwi trawienie i zadziała uspokajająco.
W kosmetyce i ziołolecznictwie stosowany jest również olejek tatarakowy o słodkim, ziemisto-korzennym aromacie. Preparat można stosować w formie kąpieli, masażu, płukanki bądź inhalacji. Olejek stanowi również częsty dodatek do kremów i szamponów.
Tatarak charakteryzuje kolba w kształcie stożka, którą tworzą ją małe, żółte kwiatki. Roślina ta pochodzi z Azji wraz z tatarską inwazją, co tłumaczy jej nazwę. Charakteryzuje się wysoką odpornością na mróz. Każda część rośliny wydaje charakterystyczny zapach. Warto pamiętać o licznych funkcjach leczniczych i pielęgnacyjnych. Z tataraku otrzymać można wiele rodzajów olejków, przydatnych przy zmaganiu się z wieloma dolegliwościami przejściowymi oraz poważnymi chorobami. Wszystkie preparaty otrzymuje się z kłączy. Po zebraniu trzeba je dokładnie oczyścić i wysuszyć. Z racji tego, że zapachy z olejków z tataraku oraz innych preparatów na jego bazie szybko wietrzeją, warto wszystkie specjały pielęgnacyjne przechowywać w zamkniętych opakowaniach.
Tatarak do swojego rozwoju nie potrzebuje zbyt wiele, poza dużą ilością wody. Kłącza rozmnażają się poprzez podział. Wszystkim, którzy chcieliby rzucić palenie, lekarze polecają żucie wysuszonych kawałków tataraku. Są gorzkie, ale bardzo skuteczne. Żucie tataraku suszonego wpływa także dodatnio na zwiększenie apetytu.
Z pomocą wyciągu z tataraku można także w łatwy sposób poradzić sobie z chorobami skóry i łupieżem.
Tatarak jest nośnikiem wielu ważnych dla ciała ludzkiego substancji. Znajduje się w nim ponad 5% olejku eterycznego.
Tatarak pozwala przedłużyć życie oraz witalność całego organizmu. Wzmacnia cały organizm. Intensywnie wpływa na produkcję krwi, eliminowanie toksyn z organizmu, pobudza pracę żołądka, łagodzi ból menstruacyjny. Z pomocą tataraku z łatwością można:
uspokoić się
załagodzić dowolny ból
zwalczyć gorączkę
zagoić wrzody
pozbyć się pasożytów
zwiększyć produkcję śliny
zwiększyć wytwarzanie soków żołądkowych
wspomagać działania rozkurczowe dróg moczowych
pokonać stany zapalne skóry
płukać jamę ustną w celu pozbycia się bakterii oraz chorób przez nie powodowanych
załagodzić wypadanie włosów
wspomóc trawienie
załagodzić bóle reumatyczne
Tatarak można stosować w postaci.:
naparu
substancji proszkowej, wysuszonej i zmielonej
olejku do kąpieli lub smarowania w chore miejsca
mieszanek
Napar z kłącza tataraku – zalane wodą suszone kłącza tataraku, naparzane w termosie przez około godzinę można pić trzy razy dziennie, po niecałej szklance za każdym razem. Jest to wyśmienity sposób na pobudzenie trawienia, wyciszenia, zrelaksowania.
Wywar leczący wrzody na żołądku oraz dwunastnicy to gotowany tatarak, rumianek oraz żywokost. Mieszankę gotuje się przez trzy minuty. Po 10 minutach wywar gotowy jest do zastosowania. Kuracja czterotygodniowa pozwala na to, by powoli odczuć poprawę stanu zdrowia, a regularne stosowanie przynosi imponujące efekty.
Ziołowa kąpiel – klasyczna kąpiel w ciepłej wodzie z dodatkiem kłączy tataraku, ziela przywrotnika, liści pokrzywy oraz kwiatu lipy. Podgrzany i przecedzony napar dolewany jest do kąpieli. Należy kąpać się przez około pół godziny. To doskonały sposób na odprężenie.
Tatarak jest byliną, która rośnie nad brzegami jezior i stawów, a także wolno płynących rzek. Występuje w całej Europie, w Azji i Ameryce Północnej. Jest rośliną leczniczą.
Tatarak zwyczajny (Acorus calamus L.) to wieloletnia bylina z rodziny tatarakowatych (Acoraceae), znana także jako ajer, szuwar, kalmus czy tatarskie ziele. Pochodzi z Azji Środkowej, rośnie również w Europie, Ameryce Północnej i Azji. Do Europy sprowadzili go prawdopodobnie Tatarzy w połowie XVI wieku. W Polsce ten gatunek jest pospolity na całym terenie z wyjątkiem Karpat. Porasta brzegi rzek, jezior i stawów, szuwary i moczary, a także wilgotne łąki i rowy. Tatarak można tez uprawiać, sadząc go na podmokłym terenie.
Tatarak ma grube, rozgałęzione i pełzające kłącza oraz długie, szablowate liście oraz drobne, zielonkawożółte kwiaty. Wyróżnia się wysoką, dorastającą do metra trójboczną łodygą. Na jej końcu znajduje się gruby i kolbowaty kwiatostan. Tatarskie ziele kwitnie w maju i czerwcu. Kłącze jest bardzo aromatyczne. Po przełamaniu wydziela zapach cynamonowo-kamforowy.
Ajer to roślina jadalna, olejkodajna, lecznicza i kosmetyczna, dlatego znajduje szerokie zastosowanie. Ziele stosuje się zarówno zewnętrznie, jak również wewnętrznie. Surowcem zielarskim jest kłącze tataraku z korą (Calami rhizona crudum) oraz kłącze okorowane (Calami rhizona mundatum).
Kłącze tataraku można kupić w sklepach zielarskich i aptekach lub pozyskać je samodzielnie. Wystarczy wydobyć je wiosną, następnie odciąć części naziemne i korzonki. Kłącze trzeba umyć, pociąć nieduże kawałki i wysuszyć w przewiewnym i zacienionym miejscu. Wysuszony tatarak trzeba przechować w szczelnym pojemniku.
Kłącze tataraku zawiera do 5,5 % olejku eterycznego, w którym znajduje się wiele substancji. To garbniki, kadinen, kalamen, akoron, β-iα-azaron, kariofilen, akoryna, cholina, witamina C, kwasy organiczne, sole mineralne, kwasy tłuszczowe (palmitynowy, linolenowy, arachidonowy, stearynowy), a także śluzy, skrobia i cukry (fruktoza, maltoza, glukoza). To im zawdzięcza swoje cenne właściwości.
Tatarak ma działanie antyseptyczne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze i antybakteryjne. Działa też rozkurczowo na mięśnie gładkie układu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowych. To dlatego napary i odwary z tatarskiego ziela zalecane są przy stanach zapalnych pęcherza i w kamicy nerkowej.
Kłącze tataraku może być lekiem na dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak wzdęcia, biegunki, bóle brzucha, bezkwaśność, brak łaknienia, kolka jelitowa czy dolegliwości jelitowe. Jest polecany na poprawę trawienia, ponieważ pobudza wydzielanie soku żołądkowego. Pokrywa również błonę śluzową żołądka warstwą ochronną. Wskazaniem do stosowania byliny są przewlekłe zaburzenia trawienne i zaburzenia przepływu żółci do dwunastnicy, a także choroba wrzodowa.
Niegdyś tatarskie ziele uznawano za środek przeciw pasożytom, które wspiera oczyszczanie organizmu oraz go wzmacnia. Ale to nie wszystko. Zawarte w tataraku związki czynne pobudzają szpik kostny do produkcji krwinek czerwonych. Ponadto roślina wykazuje działanie uspokajające i wyciszające. Stosuje się go w stanach wyczerpania nerwowego, niepokoju i trudnościach w zasypianiu.
Kłącze pomaga na zapalenie jamy ustnej i gardła, niektóre dermatozy, łupież, wypadanie włosów. Olejek sprawdza się w nerwobólach, rwie kulszowej i bólach gośćcowych. Z kolei płukanki wykorzystuje się przy nieżytach jamy ustnej i gardła. Kąpiele działają zaś uspokajająco, a także przeciwzapalnie, bakteriobójczo oraz przeciwświądowo w chorobach skóry.
Korzystne działanie ma także herbatka z tataraku. Aby przygotować napar, wystarczy łyżkę suszonego korzenia zalać szklanką letniej wody, przykryć i odstawić na noc.
Tatarskie ziele może być stosowane także w kuchni czy kosmetyce. Odnajduje się jako przyprawa, którą dodaje się do napojów, ciast i cukierków. Wchodzi nawet w skład mieszanek ziołowych typu curry.
Tatarak znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym. Świetnie działa na włosy. Znajduje się między innymi w szamponach i mieszankach ziołowych. Można go również wykorzystywać w celu odstraszenia różnych insektów, takich jak komary, kleszcze czy muchy (przydaje się zarówno wywar, jak i liście oraz korzeń tataraku).
Pierwsze wzmianki o stosowaniu tataraku w formie leczniczej pochodzą z Indii. W tamtejszym obszarze wykorzystywany był w tzw. medycynie ajurwedyjskiej. Substancje, które odpowiadają za właściwości lecznicze tataraku:
olejek eteryczny,
garbniki,
cholina,
akoryna,
skrobia,
witamina C i kwasy organiczne,
sole mineralne,
kwasy tłuszczowe i cukry.
Ze względu na wysoką zawartość substancji goryczkowych kłącze tataraku pobudza wydzielanie soku trawiennego i żółci. Roślinę wyróżnia działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie, przez co stosowana jest ona na szereg schorzeń układu pokarmowego. Tatarak zwyczajny stosowany jest nie tylko na dolegliwości fizyczne. Kłącza rośliny znane są z pozytywnego wpływu na stan emocjonalny i kondycję psychiczną. Acorus calamus wykazuje również właściwości:
moczopędne,
przeciwzapalne,
przeciwbólowe,
krwiotwórcze,
napotne.
Roślina zalecana jest przede wszystkim na dolegliwości układu pokarmowego. Tatarak reguluje pracę jelit i żołądka, pobudza trawienie i działa rozkurczowo na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Przywraca on również prawidłowe ruchy perystaltyczne, przeciwdziałając wzdęciom i zaleganiu pokarmu. Tatarak zwiększa wydzielanie mukopolisacharydów, powlekających błonę śluzową żołądka warstwą ochronną.
Wskazaniem do stosowania tataraku zwyczajnego jest podwyższony poziom cholesterolu, kamica nerkowa, pasożyty i stany zapalne pęcherza. Żucie kłączy rośliny może również pomóc osobom palącym w pozbyciu się nałogu.
Tatarak zwyczajny znajduje szerokie zastosowanie w kosmetyce. Wyciągi z kłącza są częstym składnikiem kosmetyków do pielęgnacji włosów i skóry głowy. Związki aktywne rośliny nadają włosom pożądaną miękkość i puszystość. Olejek tatarakowy nakładany na skórę wykazuje przeciwgrzybicze i antybakteryjne właściwości. Z tego względu preparat zalecany jest szczególnie w przypadku cery trądzikowej.
Napar z kłącza tataraku przygotowywany jest z 0,5 łyżeczki rozdrobnionych kłączy zalanych wrzątkiem (ok. 250 ml). Całość należy zaparzać przez 1 godzinę, odcedzić, a następnie spożywać 2-3 razy dziennie w ilości 1/4-1/3 szklanki. Napar stosowany przed posiłkiem ułatwi trawienie i zadziała uspokajająco.
W kosmetyce i ziołolecznictwie stosowany jest również olejek tatarakowy o słodkim, ziemisto-korzennym aromacie. Preparat można stosować w formie kąpieli, masażu, płukanki bądź inhalacji. Olejek stanowi również częsty dodatek do kremów i szamponów.
Tatarak charakteryzuje kolba w kształcie stożka, którą tworzą ją małe, żółte kwiatki. Roślina ta pochodzi z Azji wraz z tatarską inwazją, co tłumaczy jej nazwę. Charakteryzuje się wysoką odpornością na mróz. Każda część rośliny wydaje charakterystyczny zapach. Warto pamiętać o licznych funkcjach leczniczych i pielęgnacyjnych. Z tataraku otrzymać można wiele rodzajów olejków, przydatnych przy zmaganiu się z wieloma dolegliwościami przejściowymi oraz poważnymi chorobami. Wszystkie preparaty otrzymuje się z kłączy. Po zebraniu trzeba je dokładnie oczyścić i wysuszyć. Z racji tego, że zapachy z olejków z tataraku oraz innych preparatów na jego bazie szybko wietrzeją, warto wszystkie specjały pielęgnacyjne przechowywać w zamkniętych opakowaniach.
Tatarak do swojego rozwoju nie potrzebuje zbyt wiele, poza dużą ilością wody. Kłącza rozmnażają się poprzez podział. Wszystkim, którzy chcieliby rzucić palenie, lekarze polecają żucie wysuszonych kawałków tataraku. Są gorzkie, ale bardzo skuteczne. Żucie tataraku suszonego wpływa także dodatnio na zwiększenie apetytu.
Z pomocą wyciągu z tataraku można także w łatwy sposób poradzić sobie z chorobami skóry i łupieżem.
Tatarak jest nośnikiem wielu ważnych dla ciała ludzkiego substancji. Znajduje się w nim ponad 5% olejku eterycznego.
Tatarak pozwala przedłużyć życie oraz witalność całego organizmu. Wzmacnia cały organizm. Intensywnie wpływa na produkcję krwi, eliminowanie toksyn z organizmu, pobudza pracę żołądka, łagodzi ból menstruacyjny. Z pomocą tataraku z łatwością można:
uspokoić się
załagodzić dowolny ból
zwalczyć gorączkę
zagoić wrzody
pozbyć się pasożytów
zwiększyć produkcję śliny
zwiększyć wytwarzanie soków żołądkowych
wspomagać działania rozkurczowe dróg moczowych
pokonać stany zapalne skóry
płukać jamę ustną w celu pozbycia się bakterii oraz chorób przez nie powodowanych
załagodzić wypadanie włosów
wspomóc trawienie
załagodzić bóle reumatyczne
Tatarak można stosować w postaci.:
naparu
substancji proszkowej, wysuszonej i zmielonej
olejku do kąpieli lub smarowania w chore miejsca
mieszanek
Napar z kłącza tataraku – zalane wodą suszone kłącza tataraku, naparzane w termosie przez około godzinę można pić trzy razy dziennie, po niecałej szklance za każdym razem. Jest to wyśmienity sposób na pobudzenie trawienia, wyciszenia, zrelaksowania.
Wywar leczący wrzody na żołądku oraz dwunastnicy to gotowany tatarak, rumianek oraz żywokost. Mieszankę gotuje się przez trzy minuty. Po 10 minutach wywar gotowy jest do zastosowania. Kuracja czterotygodniowa pozwala na to, by powoli odczuć poprawę stanu zdrowia, a regularne stosowanie przynosi imponujące efekty.
Ziołowa kąpiel – klasyczna kąpiel w ciepłej wodzie z dodatkiem kłączy tataraku, ziela przywrotnika, liści pokrzywy oraz kwiatu lipy. Podgrzany i przecedzony napar dolewany jest do kąpieli. Należy kąpać się przez około pół godziny. To doskonały sposób na odprężenie.
Lawenda lekarska, znana jako lawenda wąskolistna, bławatka lub czyszczecz posiada intensywny aromat oraz rozliczne właściwości lecznicze. Pierwotnie uprawiana była w krajach basenu Morza Śródziemnego, aktualnie również w Polsce.
Lawenda wyposażona jest w ciemnozielone liście, a także zdrewniałe u podstawy łodygi. W zależności od odmiany, jej kwiatostany mogą przybierać barwę fioletową, niebieską, różową bądź białą.
Kwitnienie przypada na okres od czerwca do sierpnia. W kwiatach lawendy wąskolistnej znaleźć można między innymi:
garbniki,
trójterpeny,
kumarynę,
fitosterole,
antocyjany,
minerały oraz kwasy organiczne.
Najcenniejszą substancją zawartą w roślinie jest eteryczny olejek lawendowy.
Lawenda lekarska słynie ze swoich prozdrowotnych właściwości. Działa antyseptycznie, przeciwbakteryjnie, nawilżająca, regenerująco, tonizująco. Wspomaga gojenie ran oraz podrażnień.
Stosowana w formie wcierki przeciwdziała wypadaniu włosów. Kosmetyki z lawendą wspomagają regenerację naskórka, pomagają pozbyć się problemów skórnych np. trądziku pospolitego.
Napar z lawendy wąskolistnej stanowi doskonałe remedium na problemy układu pokarmowego. Picie tej prozdrowotnej mikstury polecane jest osobom zmagającym się z zaparciami, dolegliwościami bólowymi brzucha, zatwardzeniem.
Substancje występujące w lawendzie hamują aktywność szkodliwych drobnoustrojów, poprawiają funkcjonowanie mikrobioty jelitowej, przeciwdziałają rozwojowi chorób układu pokarmowego. Płukanie gardła naparem z lawendy to również naturalne lekarstwo na problemy dotyczące górnych dróg oddechowych. Lawenda działa przeciwzapalnie, antyseptycznie.
Zwalcza ból gardła i ułatwia oddychanie. Przeciwbólowe działanie napoju można wykorzystać również na:
dolegliwości menstruacyjne,
migrenę,
bóle reumatyczne,
stan zapalny zatok,
katar.
Lawenda to nie tylko piękny zapach. Kwiaty lawendy kryją w sobie wszystkie najbardziej pożądane składniki – jest w nich wyjątkowo duża ilość garbników (aż 12 proc.), a ponadto triterpeny, kumaryny, fitosterole, antocyjany, kwasy organiczne, sole mineralne.
Ale to, co w lawendzie najcenniejsze, to olejek eteryczny o wyjątkowo złożonej budowie. W jego skład wchodzą substancje dość rzadkie w świecie roślinnym, ale o szerokim spektrum działania – linalol, geraniol, furfurol, pinen, cyneol, borneol, a ponadto garbniki, cukry i związki mineralne. Dlatego kwiaty lawendy maja wielorakie zastosowanie.
Lawenda uspokaja i pobudza. Związki aromatyczne, zawarte w olejku lawendowym, wpływają tonująco na układ nerwowy. To oznacza, że zapach tego olejku uspokaja, łagodzi skutki stresu emocjonalnego i napięcia nerwowego, ułatwia zasypianie.
Ususzone kwiaty i liście lawendy można włożyć do płóciennego woreczka i trzymać przy poduszce – pomogą spokojnie przespać noc. Natomiast w przypadku zmęczenia i znużenia, zapach lawendy pobudza aktywność umysłową.
Lawenda wspomaga układ trawienny. Substancje zawarte w kwiatach i liściach lawendy są pomocne przy różnych kłopotach z układem trawiennym – pobudzają wydzielanie soków żołądkowych i żółci, poprawiają apetyt, przyśpieszają trawienie, łagodzą kolki i wzdęcia, przyśpieszają ruchy perystaltyczne jelit. Tym samym pomagają w leczeniu zaparć i dolegliwości powodowanych niestrawnością.
Dobroczynny wpływ na układ pokarmowy ma napar z kwiatów lawendy, ale doskonale sprawdza się także dodawanie do potraw lawendowych listków, o gorzkim i lekko szczypiącym smaku.
Lawenda łagodzi ból. Pijąc napary z kwiatów lawendy, które działają rozluźniająco na mięśnie, można złagodzić np. bóle miesiączkowe i bóle brzucha, spowodowane nagromadzeniem się gazów. Natomiast zapach tej rośliny jest skutecznym środkiem zwalczającym fizyczne objawy wywołane stresem, np. napięciowe bóle głowy czy migrenę. Można więc pomasować skronie kroplą olejku lawendowego albo zapalić kominek aromaterapeutyczny.
Masaże z użyciem olejku lawendowego doskonale złagodzą zaś napięciowe bóle mięśni, a także reumatyczne bóle stawów i mięśni. Podobny skutek dają także okłady bądź kąpiele z użyciem olejku lub naparu – rozszerzając naczynka krwionośne, działają przeciwbólowo.
Lawenda ułatwia leczenie infekcji. Właściwości antyseptyczne i bakteriobójcze olejku lawendowego czynią go bardzo pomocnym w zwalczaniu różnych infekcji. W razie zapalenia gardła, zapalenia zatok, zapalenia oskrzeli czy migdałków doskonale sprawdzają się np. inhalacje z użyciem olejku. Warto również używać go do płukania gardła.
W okresie zwiększonego zagrożenia przeziębieniami i grypą można zaś stosować profilaktycznie nalewkę lawendową, która nie tylko zwalcza drobnoustroje, ale także pobudza układ odpornościowy.
Picie naparu z kwiatów i ziela lawendy jest bardzo pomocne w walce z zapaleniem pęcherza, ponieważ dodatkowo działa moczopędnie.
Lawenda pomaga na problemy skórne. Ze względu na silne właściwości antyseptyczne oraz przeciwgrzybicze, olejek lawendowy stosowany jest w leczeniu trądziku. Ułatwia też gojenie się ran i przyśpiesza regenerację naskórka, dlatego często znajduje się w składzie toników, a także kremów przeznaczonych dla skóry wrażliwej i delikatnej. Jest również pożądanym składnikiem kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji skóry głowy.
Marakuja jest soczysta, posiada wyrazisty, słodko-kwaśny smak oraz liczne właściwości prozdrowotne. Pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie rocznie zbiera się jej aż 920 000 ton, czyli trzykrotnie więcej niż zbiór jabłek w naszym kraju. Marakuja nazywana jest też passiflorą lub męczennicą lekarską. Ten ostatni tytuł został jej nadany przez hiszpańskich misjonarzy, bowiem wizualnie jej kwiaty upodabniają się do cierniowej korony Jezusa. Ten owoc charakteryzuje się nie tylko kształtem i nietuzinkowym smakiem, lecz też wieloma właściwościami prozdrowotnymi, takich jak bogactwo witamin i składników mineralnych, a także działanie przeciwutleniające.
Owoce marakui rosną na pnączach, osiągających kilkanaście metrów wysokości. Biało-fioletowe kwiaty wydzielają intensywny zapach, liście są duże ząbkowane. Owoc jest owalny, o długości 4-10 centymetrów o skórze twardej, grubej i pofałdowanej. Ze względu na odmianę, może być koloru fioletowego lub żółtego. W środku znajduje się gęsty miąższ z pestkami.
Pofałdowana skórka świadczy o dojrzałości owocu. Im bardziej dojrzały, tym bardziej soczysty i wyrazisty w smaku. Owoce zielone są jeszcze niedojrzałe. Wybierając marakuję, należy zwrócić uwagę na to, aby owoc był duży i ciężki.
Passiflorę, po umyciu, należy przekroić wzdłuż i od razu można spożywać miąższ z pestkami. Smak marakui jest orzeźwiający i egzotyczny, słodko-kwaśny. W przypadku odmiany fioletowej bardziej słodki i soczysty.
W niewielkim owocu marakui ważącym około 30 g znajduje się bogactwo witamin i składników mineralnych. Spożywając owoce passiflory, można dostarczyć organizmowi w 100 gramach:
Witaminy
Witamina C – 30 g
Witamina A – 1272 IU
Witamina E – 0,2 mg
Ryboflawina – 0,130 mg
Witamina B6 – 0,100 mg
Kwas foliowy – 0,14 µg
Niacyna – 1,500 mg
Witamina K – 0,7 µg
Składniki mineralne
Potas – 348 mg
Fosfor – 68 mg
Magnez- 29 mg
Sód – 28 mg
Wapń – 12 mg
Żelazo – 1,6 mg
Cynk – 0,1 mg
Dodatkowo marakuja jest bogatym źródłem błonnika pokarmowego- 10,4g/100g.
Kaloryczność marakui jest stosunkowo niewielka i wynosi 97 kcal/100 g. Jeden owoc to zatem około 30 kcal. Marakuja zaliczana jest do owoców o niskim indeksie glikemicznym, który wynosi 30. Uwaga jednak na ładunek glikemiczny. Prawie ¼ (23/100 g) stanowią węglowodany, z których połowa to cukry proste.
Ze względu na wysoką zawartość błonnika, garbników i związków fenolowych, marakuja ma właściwości hipoglikemizujące. Dowodzą tego badania kliniczne, w których badani spożywali mąkę ze skórki marakui, w ilości trzy razy dziennie po 10 g. Stosowali ją jako dodatek do napojów, zup lub innych dań. Zaobserwowano redukcję poziomu glukozy we krwi o 5,2%. Co więcej, u badanych osób stwierdzono także spadek poziomu trójglicerydów, cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL, kolejno o 15; 18,2 i 19%. Ze względu na dużą zawartość potasu, spożywanie marakui pomaga także obniżyć ciśnienie krwi.
Ekstrakt ze skórki fioletowej odmiany marakui łagodzi objawy astmy choroby, która dotyka już przeszło 400 mln ludzi na całym świecie. W podwójnie zaślepionym randomizowanym badaniu klinicznym, pacjenci chorzy na astmę, przez 4 tygodnie otrzymywali doustnie ekstrakt ze skórki marakui (150 mg/d) lub placebo. Wyniki zostały zmierzone za pomocą testów spirometrycznych, a także objawów klinicznych. Okazało się, że wśród pacjentów leczonych ekstraktem, objawy kliniczne takie jak kaszel, duszności czy świszczący oddech, uległy znaczącej poprawie w porównaniu z wartością wyjściową. Takie wyniki odnotowano również w stosunku do grupy, której podawane było placebo. Także w badaniach spirometrycznych w grupie przyjmującej ekstrakt, uzyskano pozytywne rezultaty, nie odnotowując żadnych efektów ubocznych.
Uspokajające działanie marakui wykorzystywane było już w medycynie ludowej przez mieszkańców Ameryki Południowej. Współczesne badania potwierdzają tę właściwość. Sugerują potencjał ziaren marakui jako środka przeciwlękowego, uspokajającego, nasennego czy nawet przeciwdrgawkowego.
Miąższ jada się na surowo. Umyty owoc wystarczy przekroić na pół i wydobyć z niego miąższ wraz z pestkami. Całość jest jadalna, z tym że pestki mogą mieć nieco gorzkawy posmak. Miąższ można również odcedzić od pestek, na przykład na sitku. Jednak z uwagi na właściwości prozdrowotne całego owocu, nie warto rezygnować ze zjedzenia także pestek.
Jeżeli nie zdecydujemy się posmakować delikatnej goryczy z pestek, przez sitko lub gazę możemy wycisnąć sam sok. Z pewnością przyda się kilka sztuk owoców, aby zapełnić nim całą szklankę.
Wiele ze skarbów, jakie daje nam natura, często wykorzystuje się również w innych dziedzinach. Przede wszystkim w kosmetyce. W dbaniu o urodę korzysta się z niezwykłych właściwości olejku z marakui. Jest on bogaty w witaminę C oraz K, dzięki czemu służy przesuszonej cerze i włosom. Co więcej, badania wykazały, że olejek z marakui zawiera duże ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych o wysokiej biodostępności.
Egzotyczne, niecodzienne połączenie smaku słodkiego z kwaśnym i kuszący zapach to tylko początek zalet marakui, która posiada liczne wartości prozdrowotne:
zdolność do obniżania ciśnienia krwi,
poziomu trójglicerydów,
złego cholesterolu LDL,
działanie hipoglikemizujące,
łagodzące objawy astmy,
właściwości uspokajające.
Marakuja, choć mała i nierzucająca się w oczy, jest wielka w swych właściwościach jako bogate źródło witamin, składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego. Badania wykazują prozdrowotne właściwości marakui: hipoglikemizujące, obniżające ciśnienie krwi, poziom złego cholesterolu i trójglicerydów, a także działanie uspokajające.
Owoce marakui rosną na pnączach, mogących osiągać kilkanaście metrów wysokości. Oprócz owoców znajdują się na nich liście o piłkowanych brzegach oraz efektowne biało-fioletowe kwiaty o pięknym zapachu.
Marakuja smakuje wybornie jedzona na surowo, można dodć ją do owsianki na śniadanie, płatków z wegańskim jogurtem czy do deseru.
Dojrzałą marakuję można poznać po tym, że jej skórka jest pofałdowana, ma kolor fioletowy lub żółty. Owoc niedojrzały jest w kolorze zielonym.
Przepis na deser jaglany z marakują i płatkami:
Składniki:
250 ml mleka roślinnego
0,5 szklanki kaszy jaglanej
Pulpa z 6 owoców marakui.
1 łyżka wiórków kokosowych
Sposób przygotowania:
Kaszę jaglaną należy dokładnie wypłukać, a następnie zagotować z mlekiem, mieszając, aż do całkowitego wchłonięcia mleka. Marakuję myjemy, kroimy na pół i wydrążamy łyżeczką miąższ z nasionami. Miksujemy go z ugotowaną kaszą na gładką masę. Całość posypujemy wiórkami kokosowymi. Smacznego i na zdrowie!
Nazwa zioła rozmaryn pochodzi od łacińskiego słowa rosmarinus, co oznacza "rosa od morza" - rozmaryn rośnie bowiem często nad brzegiem morza. Rozmaryn ma mocny, korzenny zapach i delikatnie gorzki smak.
Lecznicze właściwości rozmarynu znalazły pierwotnie zastosowanie w obszarach śródziemnomorskich. Rozmaryn jest najbardziej znany jako przyprawa, znajduje zastosowanie w medycynie naturalnej. Rozmaryn obniża poziom cukru we krwi, łagodzi bóle żołądka i wspomaga pracę wątroby, a olejek rozmarynowy zwalcza bakterie.
Dawniej gałązki rozmarynowe wykorzystywano także, by odpędzić "złe duchy" oraz koszmary nocne - uważano, że gałązka umieszczona pod poduszką przeniesie spokojny sen. Z kolei w szpitalach francuskich palono rozmaryn razem z owocami jałowca, aby oczyścić powietrze i zapobiec szerzeniu się infekcji.
Rozmaryn, a zwłaszcza pozyskiwany z niego olejek rozmarynowy, wykazuje silne właściwości wiruso-, bakterio- i grzybobójcze, wzmacnia odporność, działa przeciwzapalnie i przeciwnowotworowo, z powodzeniem może być stosowany u chorych na cukrzycę.
Rozmaryn szcyci się szeregiem właściwości prozdrowotnych:
działa przeciwzapalnie
ma właściwości wirusobójcze i grzybobójcze
działa antybakteryjnie
wzmacnia odporność
działa przeciwutleniająco
ma właściwości przeciwnowotworowe
chroni przed promieniowaniem UV
poprawia trawienie
łagodzi ból żołądka
ma działanie żółciopędne i żółciotwórcze
korzystnie wpływa na serce
przyspiesza odchudzanie
sprzyja wzrostowi włosów
pomaga leczyć ból mięśni i stawów
ma właściwości przeciwcukrzycowe
obniża poziom glukozy we krwi
działa ochronnie na wątrobę
wspiera procesy pamięciowe
ma działanie uspokajające
chroni przed zwyrodnieniem plamki żółtej.
Wartości odżywcze rozmarynu świeżego/suszonego (w 100 g):
Wartość energetyczna - 131/331 kcal
Białko ogółem - 3.31/4.88 g
Tłuszcz - 5.86/15.22 g
Węglowodany - 20.70/64.06 g
Błonnik - 14.1/42.6 g
Witamina C – 21.8/61.2 mg
Tiamina – 0.036/0.514 mg
Ryboflawina – 0.152/0.428 mg
Niacyna - 0.912/1.000 mg
Witamina B6 - 0.336/1.740 mg
Kwas foliowy - 109/307 µg
Witamina A – 2924/3128 IU
Wapń – 317/1280 mg
Żelazo - 6.65/29.25 mg
Magnez - 91/220 mg
Fosfor - 66/70 mg
Potas - 668/955 mg
Sód – 26/50 mg
Cynk - 0.93/3.23 mg
Rozmaryn stosowany jest od lat w tradycyjnej medycynie ludowej w leczeniu hiperglikemii. Jego przeciwcukrzycowe właściwości potwierdzono w wielu badaniach naukowych. Wykazały one, że ekstrakt z rozmarynu przyczynia się do wzrostu poziomu insuliny i obniżenia poziomu glukozy we krwi.
Rozmaryn chroni komórki β trzustki przed degradacją lub regeneruje je, dzięki czemu pozostają one aktywne i zdolne do produkcji insuliny, posiada zdolność do obniżania aktywności jelitowej α-glukozydazy.
Inhibitory α-glukozydazy jelitowej spowalniają wchłanianie węglowodanów z jelita cienkiego, co skutkuje zmniejszeniem poposiłkowej glikemii i insulinemii. Rozmaryn chroni przed stresem oksydacyjnym, który bierze udział w rozwoju powikłań cukrzycowych.
Naukowcy z Sanford-Burnham Medical Research Institute (USA) na łamach pisma „Investigative Ophthalmology & Visual Science” dowodzą, że rozmaryn ma pozytywny wpływ na zdrowie oczu. Zawarty w ziele kwas karnozowy może uchronić przed zwyrodnieniem plamki żółtej czy retinopatią barwnikową wywołane stresem oksydacyjnym.
Rozmaryn złagodzi bóle żołądka, uchroni przed wrzodami. W medycynie naturalnej rozkurczające działanie rozmarynu wykorzystuje się w chorobach przewodu pokarmowego. Łagodzi on bóle żołądka, wspomaga leczenie chorób jelit i pęcherzyka żółciowego (ma działanie żółciopędne i żółciotwórcze). Za sprawą obecności goryczki pobudza czynność wydzielniczą żołądka i poprawia trawienie.
Rozmaryn może także uchronić przed wrzodami żołądka. Naukowcy wykazali, że ekstrakt z rozmarynu chroni błonę śluzową żołądka przed uszkadzającym działaniem etanolu, indometacyny i rezerpiny. Wykazano również, że hydroalkoholowy ekstrakt z rozmarynu ochrania śluzówkę żołądka przed działaniem kwasu solnego i pepsyny.
Ekstrakty z rozmarynu działają również na Helicobacter pylori - bakterie, których obecność zwiększa ryzyko zapalenia żołądka typu B (mogącego prowadzić do powstania nowotworu i wrzodów).
Rozmaryn jest stosowany do odpędzania moli z ubrań. Gałązka rozmarynu wrzucona do ogniska odstraszy natrętne komary. To także sprawdzony sposób na kleszcze. Wystarczy zaparzyć niewielką ilość rozmarynu (jak zwykłą herbatę), a przestudzony napar przelać do atomizera i wymieszać z sokiem z cytryny. Taki spray powinien odstraszyć roznosicieli boreliozy.
Dawniej w ziołolecznictwie rozmaryn polecano jako środek oczyszczający wątrobę. Współczesne badania wykazały, że rozmaryn przyczynia się do detoksykacji.
Rozmaryn stosowany zewnętrznie łagodzi bóle mięśniowe, reumatyczne i poprawia krążenie krwi w skórze. Pomocniczo jest stosowany w chorobach skóry na tle bakteryjnym.
Rozmaryn, a konkretnie ekstrakty zawierające przeciwutleniacze pochodzące z tego zioła, mogą wspomagać uczenie się i zapamiętywanie oraz redukować objawy łagodnych zaburzeń poznawczych, zwiastujących rozwój demencji.
Zawarty w rozmarynie kwas rozmarynowy zapobiega depresji, a jednocześnie niweluje stres i uspokaja. Poza tym kwas rozmarynowy zwalcza wirusy, bakterie i grzyby, działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo, chroni przed szkodliwym wpływem promieniowania UV i wolnymi rodnikami. Posiada ponadto właściwości przeciwalergiczne.
Grejpfrut (Citrus paradisi) jest mieszańcem pomarańczy chińskiej (Citrus sinensis L.) oraz pomarańczy olbrzymiej (Citrus maxima) z rejonu Archipelagu Malajskiego. Sok z niego charakteryzuje się posmakiem lekkiej goryczki, co przypisuje się zawartości glikozydu flawonoidowego-naringiny o właściwościach zdrowotnych.
Grejpfrut posiada małą kaloryczność (36 kcal/100 g) oraz stosunkowo niewielką zawartością węglowodanów ogółem (9,8 g/100 g), jest także dobrym źródłem potasu (277 mg/100 g), który bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych oraz w kontroli pracy mięśni, wywiera on ponadto korzystny wpływ na pracę mięśnia sercowego (dla porównania 100 g pomidora dostarcza 282 mg tego składnika mineralnego).
Wartość odżywcz 100 g grejpfruta:
wartość energetyczna [kcal] 36
białko [g] 0,6
tłuszcz ogółem [g] 0,2
węglowodany ogółem [g] 9,8
sacharoza [g] 3,7
błonnik pokarmowy [g] 1,9
witamina B1 [mg] 0,04
witamina B2 [mg] 0,02
witamina B3 [mg] 0,20
witamina C [mg] 40
witamina A [µg] 3
β-karoten [µg] 19
sód [mg] 2
potas [mg] 277
wapń [mg] 22
fosfor [mg] 18
żelazo [mg] 0,2
magnez [mg 12
Grejpfrut zawiera wiele związków biologicznie czynnych, wśród których najważniejszą grupę stanowią flawonoidy, przede wszystkim naringina, hesperydyna, kwercetyna oraz kempferol.
Pierwszy z nich – naringina – to glikozyd flawonoidowy, który odpowiada za gorzki smak grejpfruta. W organizmie człowieka jest on przekształcany do flawonoidu – naringeniny. Zarówno jeden, jak i drugi związek wykazują silne właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, kardioprotekcyjne, przeciwnowotworowe, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne oraz przeciwcukrzycowe.
Grejfrut ma dobroczynny wpływ na funkcję serca. Substancje zawarte w tymże owocu obniżają cholesterol oraz ciśnienie tętnicze. Niskokaloryczny grejpfrut dobroczynne działanie wykazuje także jako przeciwdziałanie miażdżycy. Grejpfrut nie tylko zapobiega zwężaniu się naczyń, ale także odblokowuje światło żył i tętnic, które zostały zwężone za sprawą złogów cholesterolu. To właśnie potas, likopen i inne silne przeciwutleniacze zawarte w grejpfrucie wzmacniają ściany naczyń krwionośnych i zapobiegają zawałom, udarom i miażdżycy. Jednocześnie odpowiadają za utrzymanie odpowiedniego poziomu dobrego cholesterolu. Znacznie bogatsze w likopen i karotenoidy są czerwone odmiany grejpfruta. Warto pamiętać, że równie cenne jak miąższ są białe błonki owocu.
Grejpfruty mają silne właściwości przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne. Są jednym z najbogatszych źródeł witaminy C, która łącząc się z rutyną zwalcza chorobotwórcze drobnoustroje i wzmacnia odporność. Spożycie jednego owocu zaspokaja dzienne zapotrzebowanie na witaminę C.
Grejpfruty mają bardzo niski indeks glikemiczny (IG=20). Oznacza to, że jest on doskonałym produktem dla osób chcących utrzymać zgrabną sylwetkę, ale również dla tych, które zmagają się z problemami insulinowymi.
Codziennie spożywanie grejpfrutów nie tylko wyreguluje poziom glukozy we krwi, ale i zwiększy wrażliwość komórek ciała na insulinę, dlatego sprawdzi się i u cukrzyków, i u osób zmagających się z insulinoopornością.
Owoc ten korzystnie wpływa na masę ciała, przyspiesza przemianę materii, wspiera oczyszczanie organizmu z toksyn i ułatwia spalanie tkanki tłuszczowej.
Flawonoidy zawarte w grejpfrucie działają moczopędnie oraz oczyszczają organizm z toksyn. Spożywanie tych owoców korzystnie wpływa na regenerację wątroby, a także na proces detoksykacji. Naringina zawarta w tych owocach wspomaga leczenie zakażenia wirusem typu C (HCV).
Grejpfruty są doskonała propozycją dla kobiet w ciąży. Są one naturalnym źródłem kwasu foliowego, który ma właściwości krwiotwórcze, a także wpływa na właściwy rozwój płodu. Grejpfrut dostarcza kobietom w ciąży wielu substancji chroniących przed infekcjami, zaparciami i powstawaniem żylaków.
Mała ilość kalorii w grejpfrucie sprawia, że dietetycy polecają grejpfruta w czasie odchudzania. 100 gram grejpfruta posiada tylko 42 kcal. Substancje, które są w nich zawarte podkręcają metabolizm oraz ułatwiają spalanie tłuszczu. Z uwagi na antytoksyczne działanie flawonoidów, spożywanie grejpfrutów jest pomocne również w dietach oczyszczających.
Olejek eteryczny zawarty w grejpfrucie ma działanie łagodzące stres, bóle migrenowe, przygnębienie, stany lękowe, PMS oraz bezsenność. Można dodawać go do kominków zapachowych, kąpieli, inhalacji lub wcierać w skórę.
Silne przeciwutleniacze, które znajdują się w grejpfrutach, opóźniają procesy starzenia się skóry. Dzięki temu, że krew szybciej krąży łatwiej również pozbyć się nieładnego i nieestetycznego cellulitu.
To co najbardziej drogocenne znajduje się w jego pestkach i białych błonkach bogatych w naringinę – flawonoid, któremu przypisuje się działanie przeciwgrzybicze, antybakteryjne, a przede wszystkim przeciwnowotworowe.
Badania pokazały, że właściwości antynowotworowe grejpfruta najskuteczniej wpływają na żołądek, jelita, prostatę, szyjkę macicy oraz pęcherz moczowy.
Grejpfrut jest również szeroko stosowany w kosmetyce. Odmładza skórę, zapobiega powstawaniu zmarszczek. Sok z grejpfruta, dzięki dużej zawartości witaminy C, rozjaśnia przebarwienia.
Może być pomocny również w czasie walki z trądzikiem czy innymi stanami zapalnymi skóry, ponieważ ma działanie antybakteryjne. Grejpfrut może być również ratunkiem dla osób, które zmagają się z problemem pękających naczynek.
Dzięki właściwościom antybakteryjnym i spalającym tkankę tłuszczową grejpfruty znalazły swoje zastosowanie także w kosmetyce. Olej z grejpfrutów wcierany w skórę pomoże w walce z cellulitem, a unoszący się podczas zabiegu zapach poprawi nastrój i złagodzi stres.
W dodatku sok z grejpfruta doskonale rozjaśnia przebarwienia skóry, a wysoka zawartość witaminy C pomoże usunąć powstałe smugi i plamy przy nakładaniu samoopalacza.
Po kosmetyki z grejpfrutem powinny sięgać osoby, które zmagają się ze stanami zapalnymi skóry, m.in. trądzikiem. Działanie antybakteryjne grejpfruta pozwoli na szybsze wyleczenie zmian i zapobiegnie powstawaniu blizn, wzmacnia naczynia krwionośne, co pozwoli na uniknięcie nieestetycznych, pękających naczynek.
Pistacja właściwa (Pistacia vera L.) (od greckiego słowa "pistákion" oznaczającego "zielony orzech") pochodzi z Azji Środkowej i Południowo-Zachodniej, gdzie rosła dziko już od ok. 6000 r. p.n.e. W późniejszych okresach popularnością cieszyła się w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie stosowano ją jako lek i antidotum. Na szerszą skalę w Europie została rozpowszechniona w średniowieczu. Obecnie, największe obszary uprawne z drzewami pistacjowymi znajdują się w USA, Turcji oraz Iranie. Orzechy pistacjowe pod względem botanicznym zalicza się do pestkowców. Część jadalną stanowi pestka. Otoczona jest ona twardą, niejadalną łupiną. Gdy orzech jest całkowicie dojrzały, łupina pęka, umożliwiając jego zjedzenie.
100 gramów pistacji zawiera 567 kcal, w tym 71,4% pochodzi z tłuszczu, 14,8% z białek i 13,8% z węglowodanów. W 100 g pistacji prażonych bez soli zawarta jest następująca ilość witamin, minerałów i składników odżywczych:
Białko - 20,9 g
Tłuszcze - 44,8g
Węglowodany przyswajalne – 19,5g
Błonnik pokarmowy – 9,9 g
Sacharoza – 7,1 g
Sód – 6 mg
Potas 1007 mg
Wapń 107 mg
Fosfor 469 kcal
Magnez 109 mg
Żelazo – 4 mg
Cynk – 2,3 mg
Miedź – 1,3 mg
Mangan – 1,2 mg
Selen – 10 mikrogramów
Witamina A – 13 mikrogramów
Witamina E – 2,4 mg
Witamina B1 – 0,7 mg
Witamina B2 – 0,2 mg
Niacyna – 1,4 mg
Witamina B6 – 1,1 mg
Foliany – 51,0 mikrogramów
Witamina K – 13,2 mikrograma
Kwasy tłuszczowe nasycone – 5,5g
Kwasy tłuszczowe jednonienasycone – 23,7 g
Kwasy tłuszczowe wielonienasycone – 13,4 g
Kwasy tłuszczowe omega-3 – 0,24 g
Kwasy tłuszczowe omega-6 – 13,2 g
W swoim składzie zawiera niewielkie ilości związków biaktywnych z grupy karotenoidów takie jak luteina i zeaksantyna, a także polifenoli roślinnych (kwas galusowy, katechina, apigenina, genisteina). Charakteryzuje się wysoką zawartością fitosteroli roślinnych (214mg w 100g produktu) takich jak kampesterol, beta-sitosterol, stigmasterol.
Pistacje, dzięki zawartości nienasyconych (MUFA) i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA), steroli roślinnych, witamin i składników mineralnych stanowią wartościowe uzupełnienie codziennego jadłospisu. Według badań, ich regularne spożywanie może przynosić korzyści zdrowotne. Pistacje najsilniej ze wszystkich orzechów mogą obniżać poziom cholesterolu i triglicerydów. Regularne spożywanie 30g niesolonych pistacji dziennie może obniżyć poziom "złego" cholesterolu LDL o 4,8-10,2 mg/dl, a triglicerydów o 2,2-20,6 mg/dl. Wywierają także działanie hipotensyjne, nieznacznie obniżając ciśnienie tętnicze krwi. Ich korzystny wpływ na układ krążenia prawdopodobnie wynika z przeciwmiażdżycowej aktywności kwasów PUFA oraz fitosteroli. Dodatkowo, zawarta w nich witamina E działa przeciwutleniająco. zapobiegając utlenianiu cholesterolu LDL. Zmniejszają ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu oraz choroby niedokrwiennej serca, są wartościowym składnikiem w diecie cukrzyka. Spożywane w ilości 25 gramów dziennie przez 12 tygodni przyczyniły się do obniżenia stężenia glukozy we krwi na czczo o 16mg/dl.
Na tle innych orzechów pistacje wyróżniają się znacznie niższą zawartością tłuszczu (stanowi on ok. 43 procent (w orzechach makadamia jest go aż 76 procent), względnie wysoką zawartością białka (ok. 21 proc.), korzystnym profilem aminokwasowym oraz dość sporą zawartością błonnika. Pistacje są również szczególnie bogate w składniki mineralne (potas, fosfor, magnez i wapń) oraz witaminy (A, E, C oraz z grupy B, za wyjątkiem B12, czy kwas foliowy). Wśród związków aktywnych w nich zawartych wyróżnić można też luteinę, zeaksantynę i związki fenolowe (np. antocyjany czy flawonoidy), które decydują o ich właściwościach antyoksydacyjnych.
Regularne spożycie pistacji ma udowodniony korzystny wpływ na profil lipidowy. Powoduje obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego oraz tzw. złego cholesterolu LDL i zwiększenie stężenia tzw. dobrego cholesterolu HDL. Jak wiadomo, wysokie poziomy cholesterolu są związane ze zwiększonym ryzykiem rozwinięcia chorób sercowo-naczyniowych takich jak miażdżyca, choroba niedokrwienna serca czy nawet jego niewydolność.
Codzienne spożycie orzechów jest związane ze znaczącym obniżeniem ciśnienia skurczowego i rozkurczowego krwi, pozytywnie wpływając na funkcje śródbłonka, czyli warstwy komórek wewnętrznej ściany naczyń krwionośnych, która pełni kluczową rolę w regulacji ciśnienia krwi, dzięki wysokiej zawartości argininy i potasu. Arginina jest aminokwasem niezbędnym do produkcji tlenku azotu, który pomaga w rozszerzaniu naczyń krwionośnych. Potas odgrywa bardzo istotną rolę w utrzymaniu równowagi elektrolitowej organizmu, która warunkuje prawidłowe ciśnienie krwi.
Mimo że pistacje zawierają nieco więcej węglowodanów niż inne orzechy, ich wpływ na gospodarkę węglowodanową jest równie korzystny. Dzięki wysokiej zawartości białka, nienasyconych kwasów tłuszczowych i błonnika wykazują działanie obniżające poposiłkowe stężenie glukozy we krwi, zwłaszcza gdy stanowią dodatek do posiłku o wysokim indeksie glikemicznym. Badania wskazują, że regularne spożywanie wszystkich rodzajów orzechów, w tym pistacji, wiąże się z niższym stężeniem glukozy i insuliny na czczo, i tym samym jest odwrotnie proporcjonalne do zwiększonego ryzyka rozwinięcia cukrzycy typu 2. W przypadku osób, które mają problemy z gospodarką węglowodanową, pistacje również wykazują pozytywne działanie – poprawiają kontrolę glikemii i zwiększają insulinowrażliwość tkanek.
Dzięki wysokiej zawartości witaminy E w postaci gamma-tokoferolu, który wykazuje silne działanie przeciwutleniające, pistacje mogą chronić przed rozwinięciem różnego rodzaju nowotworów. Zawarty w skórce pistacji resweratrol dodatkowo zwiększa ten efekt.
Orzechy pistacjowe mają też właściwości prebiotyczne – modulują mikrobiotę jelitową zwiększając liczbę korzystnych bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium. Są one związane nie tylko z lepszym trawieniem, ale również ze zdrowiem ogólnym, w tym z lepszą odpornością, regulacją procesów metabolicznych oraz nawet z potencjalnym wpływem na funkcje neurologiczne.
Nasturcja (łac. Tropaeolum) to roślina należąca do rodziny nasturcjowatych. Pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie niezmiennie cieszy się popularnością jako przyprawa tradycyjna. Początkowo Inkowie wykorzystywali kwiaty nasturcji w formie lekarstwa w medycynie ludowej jako środek do leczenia ran, szkorbutu lub przeziębień, a także jako dodatek do potraw warzywnych. W Europie nasturcja jadalna pojawiła się w XVI wieku, po sprowadzeniu jej przez hiszpańskich konkwistadorów z Peru.
Europejczycy traktowali ją jako roślinę ozdobną, sadzoną w luksusowych ogrodach, której pnącza obrastały drewniane konstrukcje ogrodowe.
Początkowo kwiaty nasturcji nieco różniły się od obecnie uprawianych, które są dziełem holenderskich ogrodników. Wyróżniają je intensywnie pomarańczowe, czerwone lub żółte kwiaty oraz długie pędy, które mogą osiągać nawet 5 metrów długości. Charakterystyczne dla nasturcji są także ciemnozielone liście z lekko pofałdowanymi płatkami.
Do rodziny nasturcjowatych zalicza się ponad 80 różnych gatunków tej cennej dla zdrowia rośliny, chociaż w uprawie wykorzystywanych jest zaledwie kilka rodzajów. Na początku uprawiana była głównie nasturcja mniejsza (Tropaeolum minus, inaczej nasturcja niska), jednak od XVII wieku coraz większą popularnością zaczęła cieszyć się nasturcja większa (Tropaeolum majus) i to ona uprawiana jest najczęściej w Europie. Charakteryzują ją głównie duże, kolorowe kwiaty oraz okrągłe liście z długimi ogonkami. Nasturcja większa uprawiana jest w Polsce jako roślina jednoroczna i kwitnie od wiosny przez całe lato, aż do późnej jesieni.
Kolejną ciekawą odmianą jest nasturcja kanaryjska (Trioaeolum peregrinum, inaczej nazywana „nasturcją włóczęgą”), która swoje zastosowanie znajduje głównie jako roślina ozdobna na murach i ogrodzeniach domu. Wyróżniają ją efektowne, zielononiebieskie liście z wyraźnymi wcięciami, a także jaskrawożółte, kanarkowe kwiaty z ostrogami. To pnącze osiąga nawet do 2-3 metrów długości, dlatego też wymaga odpowiedniej konstrukcji, po której może się wspinać.
Trzecim gatunkiem, nieco mniej popularnym niż dwa poprzednie, jest nasturcja bulwiasta (Tropaeolum tuberosum), która również jest pnączem, jednak jego wysokość z reguły nie przekracza 2 metrów. Bulwy nasturcji są mocno zgrubiałe – podobnie jak w przypadku innych roślin bulwiastych należy uważać na ich ekspozycję na zbyt niskie temperatury.
Istnieją także odmiany w zupełnie innych kolorach, m.in. nasturcja błękitna (Tropaeolum azureum Miers) oraz nasturcja trójbarwna (Tropaeolum tricolor Sweet), o równie cennym zastosowaniu.
Nasturcja od lat ceniona jest z uwagi na liczne właściwości lecznicze, dzięki czemu stosuje się ją głównie w ziołolecznictwie. Kwiaty nasturcji zawierają duże ilości soli mineralnych, siarki, witaminy C, beta karotenu, luteiny, flawonoidów (nazywanych niejednokrotnie „eliksirem młodości”), kwasów tłuszczowych, a także olejków eterycznych. Znajdziemy tu m.in. izotiocyjanian benzylu o właściwościach bakteriobójczych i grzybójczych, a także mirozynazę – enzym odpowiedzialny za właściwości wirusobójcze i bakteriobójcze.
Obecnie nasturcja jadalna stosowana jest w medycynie alternatywnej jako naturalny antybiotyk na bakterie odpowiedzialne za choroby układu oddechowego (pomaga m.in. w leczeniu kaszlu i odkrztuszaniu flegmy), a także jako środek o właściwościach antyseptycznych.
Z uwagi na silne właściwości bakteriobójcze nasturcja pomaga w walce przeciwko takim bakteriom jak Staphylococcus oraz paciorkowcom odpowiedzialnym za choroby gardła i zapalenie oskrzeli. Regularne spożywanie nasturcji może zapobiec także powstawaniu bakterii Salmonelli, a także leczeniu chorób układu moczowego oraz nerek.
Nasturcja jest doskonałym źródłem witaminy C, w związku z czym korzystnie wpływa na nasze naczynia krwionośne, a także podwyższa odporność całego organizmu. Osobom, które cierpią na nawracające infekcje układu oddechowego (w tym osobom chorym na szkorbut), zaleca się picie soku nasturcjowego, który pomaga wzmocnić ich odporność.
Jeśli zmagamy się z problemami trawiennymi, to wysuszone pąki nasturcji mogą nam posłużyć jako skuteczny środek przeczyszczający, który pozostanie bezpieczny dla flory bakteryjnej układu pokarmowego.
Napar z nasturcji działa podobnie jak woda utleniona, co wynika z zawartego w nim oleju musztardowego. Dzięki temu nasturcję możemy stosować w formie środka do odkażania i przyspieszenia gojenia świeżych ran. Co więcej, nasturcja może także pomóc w dokładnym osuszeniu rany z wydzielającej się z niej ropy, a także zapobiec rozprzestrzenianiu się infekcji.
Sok z nasturcji to jeden z najlepszych sposobów na naturalne leczenie różnego rodzaju schorzeń związanych z dermatozą. Polecany jest w medycynie estetycznej m.in. w przypadku opryszczki, liszaju oraz trądziku. Kąpiele lecznicze z dodatkiem nasturcji pomagają natomiast w zmniejszeniu bólu głowy oraz całego ciała, a także w poprawie kondycji skóry, łagodzą zmiany skórne, które pojawiają się np. podczas łuszczycy.
Kwiaty nasturcji są częstym składnikiem naturalnych szamponów przeciwłupieżowych, polecanych m.in. osobom walczących z nadmiernym przetłuszczeniem się włosów oraz z łupieżem. W warunkach domowych możemy również sami przygotować płukankę z wywaru liści nasturcji (lub z naparu z nasturcji), która pomaga w problemach z wypadaniem włosów, a także poprawą ich ogólnej kondycji.
W Polsce najczęściej uprawia się nasturcję ogrodową. Nasturcje z trudem przyjmują zmiany miejsca. Najlepsze dla nasturcji ogrodowej jest ciepłe, wolne od wiatru i dobrze nasłonecznione miejsce, a także lekko wilgotna, średnio żyzna (a nawet słaba) gleba. Pamiętajmy, że nasturcja ogrodowa nie lubi niskich temperatur i zbyt dużej wilgoci – może to zahamować jej rozwój.
Nasturcja większa (najpopularniejszy gatunek w Polsce) rośnie już od wiosny, dlatego wysiewa się ją na początku maja, wprost od gruntu. W ziemi (w donicy stojącej lub na rabacie) umieszczamy kilka nasion nasturcji w około 20-centymetrowych odległościach. Zaleca się, nasturcja nie była sadzona na środku rabaty, by nie zasłaniać pozostałych kwiatów. Warto zapewnić jej dobry dostęp do słońca i stosunkowo ubogą glebę, co pozwoli nasturcji rozwijać się aż do późnej jesieni. Nasturcja najpiękniej rośnie latem, zachwycając wielobarwnymi, dużymi kwiatami.
Wyciągi z nasturcji zawierają dużą ilość siarki, dlatego często stosuje się je jako naturalne preparaty do pielęgnacji skóry. Regularne stosowanie wyciągu z nasturcji na skórę głowy pomaga w wzmocnieniu struktury włosów, a także chroni przed ich nadmiernym wypadaniem i działa przeciwświądowo. Tego typu wyciąg można stosować także na skórę twarzy jako środek do leczenia trądziku lub innych dermatoz.
W kosmetyce często stosowany jest także ocet nasturcjowy, który również pomaga w przypadku również schorzeń dermatologicznych i podczas pielęgnacji ciała. Wystarczy 100 ml nasturcji zalać 300 ml octu winnego lub balsamicznego, a następnie odczekać 2 tygodnie. Po tym czasie ocet nasturcjowy możemy wykorzystać jako środek antyseptyczny (do przemywania ran, trądziku, zmian alergicznych), do przemywania twarzy i włosów, a także jako dodatek do leczniczej kąpieli, która pomoże w bólach całego ciała.
Już Inkowie traktowali nasturcję jako roślinę jadalną, dodawaną do różnych potraw. Do spożycia wykorzystuje się części naziemne nasturcji, czyli kwiaty, nasiona oraz liście o intensywnym, pikantnym smaku, przypominającym nieco smak rukoli. Możemy je stosować jako dodatek do sałatki lub kanapki, a także jako element pesto lub sosu (po uprzednim zmiksowaniu liści nasturcji). Owoce nasturcji często wykorzystywane są jako naturalny substytut kaparów.
Ziele nasturcji stosowane jest już od wielu lat jako specyfik poprawiający trawienie oraz pobudzający wydzielanie enzymów trawiennych i żółci. Dzięki ziołowej herbatce z nasturcji możemy poprawić pracę układu pokarmowego i wyregulować wypróżnienia, a także usprawnić krążenie krwi. Jest to także doskonała propozycja na chłodne, jesienne i zimowe wieczory – świetnie rozgrzewa ciało, a przy tym zadba o wzmocnienie naszej odporności w okresie przeziębieniowym.
Do przygotowania herbatki z nasturcji potrzebujemy 1-2 łyżki ziela ciętego, które zalewamy szklanką gorącej (nie wrzącej) wody, przykrywamy i parzymy przez około 15 minut. Ciekawą alternatywą jest wykorzystanie gorącego mleka zamiast wody, a także dodanie miodu lub syropu malinowego dla poprawy smaku herbatki. Gorący napar z nasturcji można wypijać 4 razy dziennie (małą filiżankę lub pół szklanki) jako środek na trawienie, kaszel lub chrypkę.
Kapary z nasturcji:
🌺 owoce nasturcji
🌺 przyprawy: goździki, pieprz czarny, ziele angielskie, sól
🌺 ½ szklanki octu
🌺 2 szklanki wody
🌺 ½ szklanki cukru
Owoce nasturcji gotujemy w osolonym wrzątku przez 5 minut, po czym schładzamy je i przenosimy do słoika. Następnie przygotowujemy zalewę: wlewamy do garnka wodę, ocet, dosypujemy sól i cukier, całość mieszamy. Po rozpuszczeniu cukru przelewamy zalewę do słoika z nasturcją. Do tak przygotowanego przetworu dodajemy goździki, pieprz i ziele angielskie. Całość szczelnie zamykamy i wekujemy.
Sałatka z dodatkiem nasturcji:
🌺 kilka listków sałaty lodowej
🌺 ½ papryczki chilli
🌺 100 g serka tofu
🌺 5 kawałków pomidorów suszonych
🌺 garść kwiatów nasturcji
🌺 łyżka soku z cytryny i kilka kropel octu balsamicznego
Dokładnie umyte kwiaty nasturcji wrzucamy do wrzątku z dodatkiem soli i gotujemy przez 10 min. Wystudzoną nasturcję dodajemy do przygotowanej sałatki. Warto pamiętać, że składniki sałatki możemy dowolnie miksować, w zależności od naszych upodobań. Pikantny smak nasturcji świetnie komponuje się z warzywami łagodnymi w smaku, m.in. pomidorem, ogórkiem, a nawet melonem!
Zielony krem z liśćmi nasturcji:
🌺 litr liści nasturcji
🌺 2 łyżki niedojrzałych nasion nasturcji
🌺 ¾ szklanki zielonego groszku
🌺 kawałek pora
🌺 niewielka pietruszka (korzeń)
🌺 1 ząbek czosnku
🌺 przyprawy do smaku
Pietruszkę i pora kroimy na małe kawałki, wrzucamy do garnka razem z groszkiem i zalewamy wodą. Gotujemy na małym ogniu do czasu, aż warzywa zmiękną. Na koniec dorzucamy nasiona i liście nasturcji – całość gotujemy około 2 minut. Doprawiamy zupę do smaku i miksujemy. Alternatywą dla zielonej zupy krem z groszkiem jest zupa z dodatkiem bobu (świeżego lub mrożonego) oraz imbiru, który doskonale podkreśla intensywny smak nasturcji.
Drzewo karobowe (Ceratonia siliqua L.) znane jest też jako szarańczyn strąkowy, chleb świętojański lub ceratonia, czyli wiecznie zielona roślina uprawiana głównie w krajach basenu Morza Śródziemnego. Wyróżniają je długie strąki, z których wytwarzana jest mączka chleba świętojańskiego, proszek karobowy (karob) oraz melasa karobowa.
Karob występuje pod postacią brązowego proszku o delikatnym słodkim smaku, powstałym ze zmielonych strąków szarańczynu, które wcześniej zostały poddane wysuszeniu. Stosuje się go jako dodatek do wypieków lub deserów, często zamiennie z kakao zbliżonym pod względem walorów organoleptycznych i sposobu wykorzystania.
Porównując 100 g obu produktów, okazuje się, że kakao jest bardziej kaloryczne niż karob, bo zawiera aż 460 kcal, natomiast ilość białka w kakao jest aż cztery razy większa. W karobie zawartość tłuszczu jest znikoma. W kakao składnik ten występuje w ilości 22 g. W przypadku węglowodanów karob ma ich zdecydowanie więcej, tak samo jak i błonnika. W kakao węglowodany występują w ilości 50 g, a błonnik – 6 g.
Karob nie zawiera kofeiny. Co ważne, w porównaniu do kakao, karob nie zawiera kwasu szczawiowego, który blokuje przyswajanie niektórych składników mineralnych.
Mączkę chleba świętojańskiego często myli się z karobem, ale są to dwa różne produkty. Mączka chleba świętojańskiego wytwarzana jest z nasion drzewa karobowego i używa się jej jako naturalny zagęstnik i stabilizator. Można ją z powodzeniem stosować przy produkcji galaretek, budyniów, produktów mlecznych, produktów bezglutenowych, a także wyrobów dla osób na diecie wegańskiej.
W 100 g karobu (222 kcal) mamy:
4,6 g białka;
0,7 g tłuszczu;
40 g błonnika;
89 g węglowodanów.
Witaminy i składniki mineralne obecne w karobie:
sód;
cynk;
wapń;
potas;
miedź;
fosfor;
żelazo;
magnez;
mangan;
witamina A;
witamina C;
witamina E;
witaminy z grupy B.
Dodatkowo w jego składzie występują związki biologicznie czynne, które wykazują m.in. działanie antyoksydacyjne. Są to:
katechina;
flawan-3-ole;
kwas galusowy;
galusan epikatechiny;
glikozydy kwercytyny;
galusan epigalokatechiny.
Składniki odżywcze i związki aktywne zawarte w karobie czynią go produktem o wysokim potencjale zdrowotnym, dlatego warto włączyć go do swojego dziennego jadłospisu.
Karob – prozdrowotne właściwości:
działa przeciwzapalnie;
zmniejsza objawy refluksu;
poprawia perystaltykę jelit;
ma działanie przeciwbólowe;
reguluje poziom cholesterolu;
wzmacnia układ odpornościowy;
wykazuje działanie antybakteryjne;
wspiera pracę układu sercowo-naczyniowego;
stanowi prewencję nowotworu jelita grubego.
Karob stosuje się do wypieków, naleśników, placuszków, puddingów czy słodkich deserów. Z karobu można przyrządzić domową czekoladę, polewę na ciasto, a także koktajl.
Ze względu na swój słodki smak karob stosowany jest również jako zamiennik cukru. W tym celu warto również użyć również melasy karobowej.
Karob sprawdzi się także jako składnik pieczywa oraz dodatek do sosów.
Karob w smaku odróżnia się od kakao naturalnie słodkim smakiem, dlatego potrawy z karobem, nie trzeba już dodatkowo ich dosładzać.
Proszek karobowy może być jedzony na surowo. Warto dodawać go w takiej postaci do owsianki, jogurtu czy koktajlu. Karob można wykorzystać do przygotowania smacznych i zdrowych deserów.
Pudding chia z karobem z dodatkiem orzechów i owoców:
Składniki
1 szklanka mleka roślinnego;
3 łyżki nasion chia;
1 łyżeczka ksylitolu;
kilka kropel ekstraktu waniliowego;
2 łyżki stołowe proszku karobowego;
4 sztuki świeżych truskawek;
garść borówek;
garść mieszanki orzechów.
Przygotowanie
Nasiona chia i ksylitol należy zalać mlekiem, dokładnie wymieszać, a następnie wstawić do lodówki (najlepiej na całą noc).
Do gotowego puddingu chia dodać karob wraz z ekstraktem z wanilii, a następnie całość wymieszać.
Połowę puddingu przelać do miseczki, ułożyć na nim dokładnie umyte owoce, a następnie przelać drugą część puddingu. Na wierzch wysypać posiekane orzechy.
Pudding jest gotowy do spożycia.
Karobowe placuszki:
Składniki
1 szklanka mąki pszennej;
1 szklanka mleka roślinnego;
4 łyżki proszku karobowego;
1 łyżka ksylitolu;
1 łyżeczka proszku do pieczenia;
szczypta soli;
1 łyżka oleju.
Przygotowanie
Suche składniki należy przesiać przez sitko do większej miski, a następnie wymieszać.
Do miski dodać mokre składniki, całość połączyć w jednolitą masę, uformować placuszki do wypieku.
Upieczone placuszki można podawać z jogurtem roślinnym oraz świeżymi owocami.
Kardamon pochodzi z południa Indii, gdzie rośnie dziko w gęstych lasach tropikalnych. Obecnie kardamon uprawia się też między innymi w Chinach, na Sri Lance, Półwyspie Indochińskim, w Ameryce Środkowej. Najwartościowszym odżywczo gatunkiem jest kardamon malabarski, z którego upraw pozyskiwana jest najwyższej jakości przyprawa kardamon. Odmiany majsurski, nepalski czy jawajski w odróżnieniu od kardamonu malabarskiego zawierają mniej substancji odpowiadających za charakterystyczny, korzenny aromat rośliny.
Kardamon osiąga od 2 do nawet 5 metrów wysokości, jest zbudowany z dużego, bulwiastego, podziemnego kłącza oraz znajdujących się na łodygach wydłużonych liści, które mają około 70 cm długości i 8 cm szerokości. Kwiaty kardamonu o kielichowatym kształcie i niebiesko-białym kolorze zbierają się w gronach. Gdy przekwitają, powstają z nich torebki z trzema komorami, w których ukryte są drobne nasiona wykorzystywane jako przyprawa. Zbiory kardamonu odbywają się od października do grudnia, a następnie jego strąki poddaje się suszeniu w taki sposób, by nie uszkodzić owoców. Kardamon jest dostępny w formie mielonej, w całych strąkach, w formie wyłuskanych ziaren.
Kardamon jest źródłem cennych substancji odżywczych, witamin oraz minerałów. Jedna łyżeczka mielonego kardamonu (ważąca około 2 g) ma 6,22 kcal.
Wartości odżywcze kardamonu (zawartość w 1 łyżeczce 2 g):
Białko 0,22 g
Tłuszcz 0,13 g
Węglowodany 1,37 g
Błonnik 0,56 g
Witamina C 0,43 mg
Witamina B6 0,01 mg
Niacyna (witamina B3) 0,02 mg
Wapń 7,66 mg
Żelazo 0,28 mg
Magnez 4,58 mg
Fosfor 3,56 mg
Potas 22,4 mg
Cynk 0,15 mg
Kardamon jest uznawany za remedium na problemy trawienne i dolegliwości żołądkowo-jelitowe – w tym celu stosowano go już w starożytnych Chinach. Kardamon pomaga zwalczyć nudności, zgagę, wzdęcia czy gazy, a za sprawą działania rozkurczowego – okazuje się przydatny także przy nieżycie żołądka.
Kardamon wspiera również organizm w walce z przeziębieniem i grypą. Kardamon wykazuje właściwości przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne, działa rozgrzewająco. Dzięki zawartości olejków eterycznych sprawdza się w też w leczeniu infekcji dróg oddechowych, przynosząc ulgę w kaszlu, katarze oraz udrażnianiu zatkanego nos. Przy przeziębieniu i grypie szczególnie polecana jest czarna herbata z dodatkiem kardamonu, którą można także pić w chłodne dni, natomiast do łagodzenia kaszlu i kataru najlepsze są inhalacje z olejkiem kardamonowe.
Starożytni Egipcjanie stosowali kardamon jako środek wspomagający utrzymanie higieny jamy ustnej – w Indiach do dziś jego nasiona są używane jako guma do żucia. Kardamon szybko i na długo pozwala zwalczyć nieświeży oddech – jest to zasługa zawartych w roślinie octanu terpinylu oraz cyneolu, które mają silne właściwości antybakteryjne. Kardamon jest zalecany osobom borykającym się z halitozą oraz innych schorzeniami, których konsekwencją jest nieświeży oddech. Dla wsparcia higieny jamy ustnej warto też sięgnąć po nić dentystyczną z kardamonem.
Kardamon jest polecany osobom odchudzającym się – dodawany do różnych potraw czy herbaty może przyspieszać utratę zbędnych kilogramów. Wszystko za sprawą olejków eterycznych obecnych w nasionach kardamonu. Pobudzają one wydzielanie soków trawiennych, dzięki czemu przemiana materii odbywa się sprawniej i szybciej. Regulacja procesów metabolicznych sprzyja też oczyszczaniu organizmu z toksyn i innych produktów ubocznych.
Olejek kardamonowy jest używany do aromaterapii jako skuteczny środek odprężający i pobudzający.
Dobroczynne właściwości kardamonu i jego korzystny wpływ na zdrowie znane były już w starożytności. Wykorzystywany jest on jako naturalny środek na problemy trawienne, przeziębienie i grypę, wspomagający odchudzanie. Wspaniałe walory smakowe kardamonu sprawiają, że jest stosowany również w kuchni jako ceniony dodatek do dań.
Awokado wywodzi się z tropikalnych obszarów Ameryki Środkowej i Południowej. Uznawane jest za najzdrowszy owoc. Posiada kształt gruszki oraz zieloną, chropowatą skórkę i określany jest jako smaczliwka. Awokado pomimo swojej kaloryczności wykazuje właściwości odchudzające i sprzyjające zachowanie szczupłej sylwetki. Awokado zawiera zdrowe tłuszcze, wykazujące pozytywny wpływ na funkcjonowanie organizmu, liczne prozdrowotne i lecznicze właściwości, a jego spożywanie zapobiega powstaniu licznych chorób i dolegliwości zdrowotnych.
Awokado, dzięki zawartym w nim tłuszczom nienasyconym i potasu, pomaga obniżyć ciśnienie krwi. Beta-sitosterol, który zawarty jest w jednonienasyconych tłuszczach – kwasie linolowym i oleinowym, obniża poziom złego cholesterolu i trójglicerydów, powodując jednocześnie wzrost tzw. dobrego cholesterolu we krwi – HDL, który zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.
Ze względu na zawartość witamin C, E i A, które są cennymi przeciwutleniaczami, awokado zapobiega przedwczesnemu starzeniu się skóry.
Owoc ten jest jednym z nielicznych naturalnych źródeł glutationu – cennego antyoksydantu, który wspomaga pracę wątroby oraz prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Dodatkowo awokado usprawnia system immunologiczny.
Dzięki enzymom, owoc poprawia zdolność wchłaniania substancji odżywczych, stąd polecany jest osobom ze schorzeniami stanów zapalnych żołądka i jelit.
Ze względu na dużą zawartość zarówno rozpuszczalnego, jak i nierozpuszczalnego błonnika, awokado zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu, cukrzycy oraz nadciśnienia i otyłości.
Owoce smaczliwki dzięki witaminom z grupy B i kwasu foliowego, pomagają regulować prawidłowy poziom homeostazy, którego anomalie mogą być groźne dla zdrowia, prowadząc do rozwoju poważnych chorób serca.
Awokado pomaga też redukować poziom homocysteiny, będącej jedną z głównych przyczyn powstawania blaszek miażdżycowych w organizmie.
Ponadto, włączenie awokado do diety pomaga skutecznie chronić przed udarem mózgu, gdyż składniki aktywne w nim zawarte umożliwiają utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi, a dodatkowo wzmacniają naczynia krwionośne.
Smaczliwka ze względu na dużą zawartość witaminy E, która jest silnym przeciwutleniaczem, przyczynia się do ochrony organizmu przed niszczącym działaniem wolnych rodników.
Awokado zawiera w swoim składzie około 20-30% tłuszczów, z tego powodu często określany jest jako owoc maślany.
Awokado zawiera nienasycone tłuszczy omega-3 i omega-6, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu.
Tłuszcze nienasycone pomagają spalać tkankę tłuszczową oraz sprzyjają zachowaniu szczupłej sylwetki, gdyż nadają uczucie sytości i zmniejszają chęć podjadania między posiłkami. Co więcej, tłuszcze nienasycone zwiększają tempo przemiany materii.
Smaczliwka zawiera składniki odżywcze i liczne enzymy, umożliwiające niwelowanie wszelkich stanów zapalnych w żołądku. Wpływają one również na poprawę zdolności organizmu do wchłaniania karotenoidów. Włączenie awokado do diety poprawia pracę żołądka i pozwala na skuteczniejsze wchłanianie wszelkich wartości odżywczych oraz wpływa na ogólną poprawę pracy całego układu trawiennego, zapobiega powstawaniu zaparć i wspomaga proces utarty zbędnych kilogramów.
Awokado jest bogatym źródłem wielu witamin. Zawiera witaminę A, C, E, K i H, a także witaminy z grupy B, takie jak B1 (tiamina) i B2 (ryboflawina). Owoc zawiera również kwas foliowy i kwas pantotenowy, posiada substancje mineralne: wapń, miedź, żelazo, mangan, potas i fosfor, jest cennym źródłem rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego błonnika, gdyż w jego 100 gramach jest 6,3 gramów tego składnika. Owoce smaczliwki są cennym źródłem fito-związków, do których należą glutation, luteina i beta-sitoserol, posiadają znaczny potencjał energetyczny, charakteryzując się wysoką zawartością kalorii i tłuszczu.
Awokado może być używane jako masło, ze względu na dużą zawartość tłuszczów nienasyconych.
Dzięki regenerującemu i wygładzającemu działaniu oraz niwelowaniu podrażnień pozytywnie wpływa na stan skóry i włosów, dlatego stosowany jest jako komponent maseczek. Zawarte w avocado składniki czynne nadają skórze promienny wygląd oraz pomagają w usuwaniu plam pigmentacyjnych. Stosowanie smaczliwki pomaga w kojeniu nieprzyjemnego uczucia świądu, który wywołany jest nadmierną suchością cery. Warto również wskazać, że regularne spożywanie awokado pomaga w skutecznej walce z powstawaniem trądziku i wyprysków skórnych, a dodatkowo wpływa na utrzymanie elastycznej i pełnej blasku skóry. Dzięki zawartym w smaczliwce składnikom odżywczym, owoc reguluje proces wzrostu włosów i ma wpływ na kontrolę ich wypadania.
Ze względu na wiele właściwości leczniczych awokado polecane jest osobom, które zmagają się z miażdżycą i cukrzycą typu II.
Włączenie owocu do diety zalecane jest kobietom w ciąży, gdyż zawiera kwas foliowy, który odgrywa ogromną rolę w profilaktyce wad cewy nerwowej u płodu.
Prozdrowotne właściwości kakao znane są lat. Wzmianki na temat jego pochodzenia i sposobów wykorzystania pojawiają się w starożytnych tekstach Indian Ameryki Południowej i Środkowej Azteków i Majów. Według ich wierzeń bóg Quetzalcoatl podarował ludzkości drzewo kakaowe, zapewniające długie i szczęśliwe życie oraz uniwersalną mądrość.
Słowo „kakao” wywodzi się z języka ludu Olmeków z regionu Zatoki Meksykańskiej. Przejęli je Majowie, którzy nasiona kakaowca wykorzystywali podczas ważnych uroczystości jako element obrzędów i rytuałów. Lokalny napój został doceniony też przez Montezuma II Xocoyotzin – ostatniego przed przybyciem Hiszpanów tlatoani (w nah. ten który mówi, tytuł przysługujący najwyższym władcom ludów Nahua Grupa, którymi byli choćby Toltekowie, Chichimekowie, Aztekowie, Tepanekowie, Tlaxcallanie, na początku XVI w. zamieszkujące tereny dzisiejszego Meksyku, Gwatemali, Salwadoru i Nikaragui, Panamy) Azteków w latach 1502–1520. Właściwości pobudzające kakao sprawiły, że napój przygotowany z kakaowego proszku był podawany wojownikom jako "Tsocolatl", czyli "gorzka woda".
Ziarna kakaowca wykorzystywano na wiele sposobów – zmiażdżone w formie proszku ubijano na pianę z wodą i dodatkami np. miodu, chilli czy kukurydzy. W takiej formie kakao, a właściwie już czekolada za sprawą Ferdynanda Cortesa, trafiła na europejskie stoły.
Ziarna kakaowca były tak cenne, że służyły jako środek płatniczy. Do Europy przybyły wraz z Krzysztofem Kolumbem. Choć z początku nie zdobyły uznania, dopiero zmiana receptury przygotowywanego z nich napoju sprawiła, że kakao z czasem zyskało uznanie wśród ludzi wszystkich sfer.
Obecnie głównymi producentami kakao są: Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Indonezja oraz Nigeria. Najwięcej tego surowca trafia do Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz Niemiec. Choć istnieje ponad dwadzieścia gatunków kakaowca, tylko z Theobroma cacao L. można otrzymać czekoladę. Istnieje kilka jego odmian, m.in. criollo, forastero, trinitario.
Prozdrowotne właściwości kakao:
☕ źródło przeciwutleniaczy
☕ obniża ryzyko cukrzycy
☕ chroni układ sercowo-naczyniowy
☕ poprawia pamięć i koncentrację
☕ polepsza nastrój i pobudza
☕ poprawia odporność i chroni przed nowotworami
☕ korzystnie wpływa na zęby
☕ przeciwdziała kamicy nerkowej
☕ warunkuje długowieczność
W kakao można znaleźć witaminę młodości, czyli witaminę E. Dostarcza także flawonoidów, które opóźniają procesy starzenia i neutralizują działanie wolnych rodników. Działa również silnie ujędrniająco i wyszczuplająco, oczyszcza skórę z toksyn, co jest zasługą znacznych ilości kofeiny.
Kakao otrzymywane jest z nasion owoców kakaowca, wymagającej do wzrostu temperatury powietrza w przedziale 20–30℃ i wysokiej wilgotności.
Kakaowiec należy do niezbyt wysokich drzew i rośnie w cieniu innych wyższych roślin, dzięki czemu jest chroniony przed nadmierną ekspozycją na promienie słoneczne. Owoce kakaowca otoczone są grubą łupiną, a ich wnętrze wypełnia słodkawy, pachnący, biały miąższ. Początkowo owoce przybierają barwę zieloną, ale z biegiem czasu i wraz z dojrzewaniem zmieniają kolor na czerwony, pomarańczowy lub żółty. Jedno drzewo produkuje około 50 owoców, a w łupinie każdego z nich znajduje się od 20 do 60 ziaren.
Kakao bez cukru cechuje się niskim indeksem glikemicznym (IG=20)
Składniki odżywcze w 100 g kakao
Energia 228 kcal 952 kJ
☕ Woda 3 g
☕ Białko 19,6 g
☕ Tłuszcz 13,7 g
☕ Węglowodany 57,9 g
☕ Błonnik pokarmowy 37 g
☕ Kwasy tł. nasycone 8,07 g
☕ Kwasy tł. jednonienasycone 4,57 g
☕ Kwasy tł.wielonienasycone 0,44 g
☕ Sód 21 mg
☕ Potas 1524 mg
☕ Wapń 128 mg
☕ Fosfor 734 mg
☕ Magnez 499 mg
☕ Żelazo 13,86 mg
☕ Cynk 6,81 mg
☕ Miedź 3,79 mg
☕ Mangan 3,84 mg
☕ Selen 14,3 μg
☕ Witamina A 0 μg
☕ Witamina E 0,1 mg
☕ Tiamina 0,08 mg
☕ Ryboflawina 0,24 mg
☕ Niacyna 2,19 mg
☕ Witamina B6 0,12 mg
☕ Foliany 32 μg
☕ Witamina C 0 mg
Czepota puszysta (Uncaria tomentosa), zwana również vilcacora i kocim pazurem (z hiszp. Uña de Gato, ang. cat's claw) z powodu trójzębnych, przypominających pazury wyrostków pnących, znajdujących się pod spodem liści, które służą do chwytania roślin lub powierzchni, jest winoroślą drzewiastą, która najczęściej w stanie dzikim występuje w lasach deszczowych Amazonii oraz innych obszarach tropikalnych Ameryki Środkowej i Południowej w lasach Azji i dżunglach Afryki. Winorośl wspina się na inną stojącą roślinność. Kwiaty w kształcie trąbki, żółte, występujące pojedynczo lub w skupiskach.
Zastosowanie vilcacory sięga czasów cywilizacji Inków. Odmiany uncaria tomentosa i uncaria guianensis rosnące głównie w Peru i Brazylii wykazuję lecznicze właściwości. Miejscowe kultury Ameryki Południowej używały kociego pazura, jako lekarstwa na raka, różne zapalenia, infekcje wirusowe, wrzody żołądka oraz do stymulacji układu odpornościowego. Zawierają różne związki aktywne i mają różne właściwości lecznicze. Uncaria tomentosa działa na układ immunologiczny, a uncaria guianensis ma wpływ na ośrodkowy układ nerwowy (mózg) i rdzeń kręgowy.
Vilcacora jest stosowana w leczeniu różnych zaburzeń trawiennych, w tym zapaleniu okrężnicy, zapaleniu uchyłka jelita grubego, nieżycie żołądka, hemoroidach, wrzodach żołądka i w zespole nieszczelnego jelita.
Udowodniono, że roślina może zapobiec atakom i udarom, nie tylko obniżając ciśnienie i zwiększając krążenie, ale także hamując tworzenie płytek oraz skrzepów krwi w tętnicach, sercu i mózgu.
Udowodniono silne właściwości odpornościowe vilcacory. Ta zdrewniała winorośl może pomóc w wielu poważnych problemach zdrowotnych, usuwając z ciała wolne rodniki, które powodują uszkodzenia komórek.
Vilcacora może pomóc w leczeniu raka. Badanie z 2015 roku wykazało, że koci pazur może być odpowiedni dla pacjentów z zaawansowanym nowotworem. Przyjmowanie suplementów z vilcacorą poprawia jakość ich życia i zmniejsza zmęczenie podczas choroby. Udowodniono, że roślina wzmacnia funkcje immunologiczne, łagodzi stany zapalne.
Przeciwwirusowe właściwości vilcacory mają wpływ na wirus opryszczki pospolitej typu 2. Roślina zapobiega rozwojowi bakterii we wczesnych fazach zakażenia. Vilcacora skutecznie zmniejsza objawy takie jak obrzęk, zaczerwienienie skóry i ból.
Korzeń i kora winnego krzewu kociego pazura wykorzystywane są leczniczo w postaci suszu, nalewki, płynnego ekstraktu, kapsułek lub tabletek.
Z suszonej kory vilcacory powszechnie robi się herbatę. Taki susz należy gotować na małym ogniu przez około 30 minut, a następnie odstawić go na ok. 10 minut i odcedzić. Napar zaleca się pić profilaktycznie około pół godziny przed posiłkiem, 1-3 razy dziennie, nie dłużej niż przez pół roku. Po tym okresie zalecana jest trzymiesięczna przerwa.
Jeśli chodzi o dawkowanie kapsułek lub tabletek vilcacory, to powinno się je zażywać przed posiłkiem, 3 razy dziennie, od 1 do 3 dawek.
Koci pazur jest pełen wartościowych związków roślinnych. Vilcacora zawiera ponad 30 znanych składników w tym, co najmniej 17 alkaloidów, a także m.in. glikozydy, garbniki, flawonoidy i frakcje sterolowe.
Substancje bioaktywne (alkaloidy oxoindolowe i procyjanidyny) pozyskiwane są z kory i korzeni. Peruwiańscy Indianie stosują go jako środek na rozstroje żołądka, gojenie się ran, zapalenie dróg moczowych, artretyzm, reumatyzm i inne bóle kości, przy różnych infekcjach i stanach zapalnych a nawet jako środek przeciwbólowy.
Podczas badań naukowych stwierdzono, że czepota puszysta ma wpływ na wzmacnianie układu odpornościowego i działa przeciwzapalnie. Ustalono także, że koci pazur może być skuteczny przy leczeniu dyzenterii, wrzodów żołądka i dwunastnicy, niektórych nowotworów (głównie związanych z przewodem pokarmowym), hemoroidów, dny moczanowej, chorób wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, chorób alergicznych oraz zaburzeń hormonalnych u kobiet.
Niemieccy i Austriaccy lekarze przypisują swoim pacjentom czepotę jako lek wzmacniający układ immunologiczny. W tych krajach jest ona uważana za silny środek leczniczy, dlatego też jest tam wydawany jedynie na receptę. Polecany jest dla osób chorych na raka po chemioterapii, naświetlaniu i innych terapiach osłabiających naturalną odporność.
Według badań przeprowadzanych w latach siedemdziesiątych substancje pozyskiwane z brunatnej kory czepoty hamują rozrost nowotworów. Vilcacora stymuluje fagocyty (komórki układu odpornościowego), które niszczą wirusy, bakterie i inne niebezpieczne drobnoustroje.
W 1993 roku przeprowadzono badania we Włoszech, które stwierdziły również przeciwutleniające działanie czepoty. Z tego powodu jest ona wstanie przeciwdziałać przekształcaniu się zdrowych komórek w komórki nowotworowe oraz leczyć infekcje (np. uporczywe zapalenie zatok). Jako tradycyjny środek leczniczy w Ameryce Południowej koci pazur stosowany jest jak lek przeciwbólowy, szczególnie przy bólach stawów wywołanym stanami zapalnymi.
W medycynie tradycyjnej Ameryki Centralnej i Południowej stosuje się odwary z kory pnia i korzenia. Głównym zastosowaniem wśród Indian są stany osłabienia, choroby związane z istnieniem stanu zapalnego oraz choroby nowotworowe.
Aktywność wyciągów z Vilcacory obejmuje przede wszystkim działanie immunostymulujące, aktywność przeciwdrobnoustrojową oraz rozkurczową na mięśnie gładkie. Właściwości te są związane z obecnością dwóch grup związków zwanych alkaloidami (alkaloidów indolowych i oksoindolowych).
Część alkaloidów, obecnych w surowcu ma właściwości hipotensyjne, oraz obniżające poziom cholesterolu. Związki katechinowe posiadają natomiast aktywność antyoksydacyjną, chroniąc organizm przed wolnymi rodnikami.
Ponadto, dzięki zawartości steroli, roślina wykazuje właściwości przeciwzapalne, które wykorzystuje się w stanach zapalnych odcinków przewodu pokarmowego, astmie, czy artretyzmie. Ochronne działanie na śluzówki i pozytywny wpływ na motorykę jelit i dróg żółciowych umożliwiają stosowanie Vilcacory w dolegliwościach gastrycznych.
Co więcej, zdolność do selektywnej indukcji programowanej śmierci komórek (zwanej apoptozą) pozwala zaliczyć Vilcacorę do grona roślin o potencjalnym działaniu przeciwnowotworowym.
Koci pazur może stymulować układ odpornościowy, rozluźniać mięśnie gładkie (takie jak jelita), rozszerzać naczynia krwionośne (pomagając obniżyć ciśnienie krwi) i działać moczopędnie (pomagając organizmowi pozbyć się nadmiaru wody). Roślina ma również właściwości przeciwutleniające, pomagając organizmowi eliminować cząsteczki zwane wolnymi rodnikami, które uszkadzają komórki, przyczyniają się do problemów zdrowotnych, w tym chorób serca i raka. Koci pazur może zabijać komórki nowotworowe, złagodzi ból związany z chorobą zwyrodnieniową kolana bez znaczących skutków ubocznych. Koci pazur jest sugerowany jako lekarstwo na reumatoidalne zapalenie stawów, ponieważ może pomóc zmniejszyć stan zapalny.
Koci pazur to potężne zioło oczyszczające o właściwościach ochronnych.
W Polsce głównym źródłem witaminy C są ziemniaki!
Ziemniaki nie zawierają nasyconych kwasów tłuszczowych, zawierają magnez, potas, fosfor, żelazo, wapń, są źródłem witamin D, E, K, B1, B3, B6, kwasu foliowego, witaminy C.
Obecny w ziemniakach:
Potas - obniża ciśnienie krwi.
Skrobia - czyli węglowodan złożony, który w organizmie rozkłada się na glukozę, jest potrzebny do dobrego funkcjonowania wszystkich komórek.
Błonnik - wspomaga trawienie, likwiduje zaparcia i hamuje biegunkę.
Okłady z ziemniaków działają miejscowo przeciwbólowo.
Wywar z obierzyn ziemniaka polecany jest osobom z kamicą nerkową.
Co roku każdy z nas zjada niemal 30 kilogramów ziemniaków. Zanim jednak warzywa te dotarły na nasze stoły, znane były jedynie mieszkańcom Ameryki Południowej, którzy uprawiali je już od VI tysiąclecia przed naszą erą.
Do Europy ziemniaki dotarły dzięki hiszpańskim konkwistadorom, jednak początkowo doceniano tylko walory estetyczne ich kwiatów. Kiedy jednak zaczął panować głód, najubożsi zaczęli wykopywać spod ziemi znane nam dziś bulwy ziemniaka. Głód został zażegnany, jednak ziemniaki na stałe weszły do menu ubogich.
W Polsce ziemniak stał się popularny dzięki Janowi III Sobieskiemu i jego wyprawie na Wiedeń. Tam król otrzymał ziemniaki w prezencie, które potem przywiózł do kraju.
Na świecie istnieje ponad 10 tys. odmian ziemniaków. W Polsce występuje ponad 100 różnych odmian, a do najbardziej popularnych należą: Irga, Vineta, Agata, Irys, Lord.
Ze względu na przeznaczenie kulinarne, wyróżnia się 4 główne typy ziemniaków:
A – odmiany sałatkowe, po ugotowaniu nie rozpadają się i zachowują kształt;
B – wszechstronne, które można gotować, piec, smażyć, używać do zup czy farszów;
C – mączyste, polecane zwłaszcza do pieczenia, placków ziemniaczanych, pyz i kopytek;
D – bardzo mączyste, o suchej konsystencji.
Ziemniaki to przede wszystkim bogate źródło witaminy C. Młody ziemniak średniej wielkości zawiera 16 mg tej witaminy, podczas gdy dzienne zapotrzebowanie to 60 mg. Wystarczą więc 4 ziemniaki, aby zapewnić sobie odpowiednią dawkę witaminy C w ciągu dnia.
W żółtych odmianach ziemniaków znajduje się dużo beta-karotenu, natomiast we wszystkich ich rodzajach znajdziemy witaminę A, B1, B2, B6, D, E, H, K oraz PP. Oprócz nich w warzywach tych znajdziemy siarkę, wapń, potas, żelazo, magnez, fluor, mangan i jod.
Wbrew temu, co wielu z nas sądzi – ziemniaki nie są tuczące. Wysokokaloryczne są za to dodatki, z którymi zgodnie z polską tradycją je podajemy. Tłuszcz, śmietana czy gęste sosy nie pozostają bez znaczenia.
Sam gotowany ziemniak jest lekkostrawny, a jego składniki są łatwo przyswajalne dla organizmu. W 100 g tego warzywa znajduje się zaledwie 75 kalorii. To 5-krotnie mniej niż w takiej samej ilości soi i 2-krotnie mniej niż w 100g czosnku.
Ziemniaki gotowane dzięki wysokiej zawartości skrobi polecane są osobom, których dolegliwości układu pokarmowego zmuszają do stosowania lekkostrawnej diety.
Skrobia sprawia, że ziemniaki są łatwo przyswajalne i nie zalegają w żołądku ani w jelitach, powodując ich podrażnienie. Ziemniaki charakteryzują się także dużą zawartością błonnika. W związku z tym powinny być regularne jedzone jeśli cierpimy na uciążliwe, nawracające zaparcia.
Zawartość sodu sprawia, że ziemniaki polecane są osobom chorującym na serce oraz pacjentów z nadciśnieniem. Ponadto brytyjscy naukowcy dowiedli, że znajdują się w nich kukoaminy, czyli związki, które charakteryzują się właściwościami obniżającymi ciśnienie krwi.
Zawartość wolno rozkładającej się skrobi w ziemniakach sprawia, że powstała glukoza przez dłuższy czas zapewnia nam poczucie sytości i energię na kolejne godziny po posiłku.
Niegdyś sądzono, że nic tak jak ziemniaki nie pozbywa bólu. Do tej pory, według naturalnej medycyny, na bolącą głowę kładzie się plastry surowych ziemniaków, a na zwichnięte kolano przykłada się okład z wyciśniętych przez praskę i umieszczonych w lnianej ściereczce gotowanych ziemniaków.
Ograniczyć je w swojej diecie powinni chorzy na niewydolność nerek lub ci, u których stwierdzono zbyt wysoki poziom potasu we krwi, osoby cierpiące na reumatyzm.
Błonnik jest odpowiedzialny za prawidłową pracę układu pokarmowego: reguluje częstotliwość wypróżnień oraz zapobiega rozwojowi nowotworu jelita grubego. Jest także niezbędnym składnikiem odżywczym dla osób na diecie, ponieważ zatrzymuje uczucie sytości na długi czas.
W 100 gramach odmiany zwykłej znajduje się 2,1 gramy błonnika, natomiast w batatach – 3 gramy. W zwykłych ziemniakach znajduje się 0,3 mg witaminy B6, podczas gdy bataty zawierają 0,2 mg. Te pierwsze pokrywają zatem 30 proc. zapotrzebowania dorosłego, a drugie - 20 proc.
Witamina B6 wpływa na układ nerwowy, reguluje poziom ciśnienia krwi w organizmie, niweluje skurcze mięśni oraz jest odpowiedzialna za prawidłową pracę serca oraz odporność.
Różnice widzimy jednak w ilości witaminy A, która hamuje działanie bakterii i wirusów. W zwykłych ziemniakach jest jej zdecydowanie mniej. Bataty przegrywają jednak w zawartości witaminy C – 2,5 mg/100 gramów, podczas gdy w zwykłych ziemniakach występuje ona w ilości 20 mg/100 gramów. Ten rodzaj witaminy chroni przed rozwojem nowotworów oraz wspiera układ immunologiczny.
W batatach znajdziemy także wyższą zawartość wapnia. Inaczej jest w przypadku potasu – zwykła odmiana zawiera go 450 mg/100 gramów, podczas gdy bataty mają go zdecydowanie mniej – 350 mg/100 gramów.
Zwykłe ziemniaki są mniej kaloryczne – 100 gramów batatów to 86 kcal, podczas gdy zwykłych ziemniaków to 77 kcal. Niewielka różnica widoczna jest także w zawartości węglowodanów: w zwykłych ziemniakach jest to 18 g/100 gramów, a w batatach 20 g/100 gramów.
Bataty, jako że są odmianą słodką, zawierają więcej cukru: w 100 gramach znajdziemy go 4,18 gramów, podczas gdy w zwykłej odmianie tylko 0,81 grama.
Substancje antyżywieniowe są to toksyczne związki, które zakłócają wchłanianie innych składników odżywczych. Tego rodzaju substancje występują w większości produktów roślinnych.
Warzywa produkują je, by chronić się przed zagrożeniami środowiskowymi - chorobami czy szkodnikami. Przed gotowaniem ziemniaków należy sprawdzić, czy nie posiadają one zielonych, niedojrzałych miejsc, to właśnie one są trujące.
Zarówno zwykłe ziemniaki, jak i bataty, są zdrowe. Nie warto więc słuchać opinii osób, które uważają je za wysokokaloryczne i tuczące. Jeżeli chodzi o zawartość witamin i składników mineralnych - zwyciężają ziemniaki zwykłe.
Charakteryzują się one także mniejszą zawartością kalorii i węglowodanów. Nie znaczy to jednak, że musisz zrezygnować z jedzenia słodkich ziemniaków. Najlepszym rozwiązaniem będzie spożywanie obydwu rodzajów.
To jaką odmianę ziemniaka wybierzemy, powinno zależeć od tego, co chcemy z nich przygotować. Jeśli planujemy przyrządzić sałatkę z gotowanymi ziemniakami to wybierzmy te, których miąższ nie rozsypuje się po ugotowaniu. Będzie to np. ruta, malwa czy sokół.
Jeśli planujemy przygotować placki lub kopytka, to wybierzmy irgę, arkadię lub beryl. Miąższ tych ziemniaków charakteryzuje się mączystą strukturą i rozpada się po ugotowaniu.
Jeśli jednak najczęściej pieczemy lub gotujemy ziemniaki jako dodatek do obiadu, to sprawdzą się wszystkie odmiany, a wszystko zależy od tego, czy wolimy odmianę żółtą czy białą.
Swoich miłośników znajdą zarówno ziemniaki gotowane tradycyjnie, ziemniaki pieczone lub smażone. Jednak najmniej witaminy C stracą te, które zostaną ugotowane na parze.
Jesienią nic tak nie smakuje, jak ziemniaki zawinięte w folię i pieczone w żarze z ogniska. Jeśli jednak wolimy bardziej wyrafinowaną formę ziemniaków jako dodatku do obiadu, to przygotujmy je w wersji z szafranem.
Przygotowanie ziemniaków zależy tylko od naszej fantazji – możemy je nadziewać, zapiekać, dusić czy smażyć z nich placki. Możemy być pewni, że w każdej formie będą smakowały znakomicie.
Nie sam ziemniak, a sposób jego przygotowania i podania ma tutaj znaczenie. Obróbka wstępna, termiczna jak towarzystwo produktów na talerzu wpływa na ich wartość energetyczną i odżywczą.
Najwięcej witamin i składników mineralnych znajduje się tuż pod skórką, dlatego warto je cienko obierać lub też gotować w mundurkach i jak najmniej rozdrobnione.
Istotny jest również sposób obróbki termicznej – rekomendowane jest gotowanie w wodzie (najlepiej w małej ilości wody i od wrzątku), na parze czy też pieczenie z niewielkim dodatkiem tłuszczu (np. olej, oliwa). Najzdrowsze i najmniej kaloryczne będą ziemniaki bez dodatku tłuszczowego.
Kolejną kwestią są jest indeks glikemiczny ziemniaka. Również zależy on od zastosowanej obróbki termicznej, jej długości czy rozdrobnienia produktu, a także przechowywania.
Najwyższym indeksem glikemicznym charakteryzuje się ziemniak w formie puree (76), nieco niższy będzie posiadał ziemniak pieczony (69), a najniższy gotowany (50-56). Jeżeli zatem mamy problemy z gospodarką węglowodanową lub chcemy działać profilaktycznie, należy unikać puree, ziemniaków gniecionych czy też drobno tartych.
Dodatkowo warto pamiętać, że chłodzenie ich po przygotowaniu również pozwoli na powstanie w nich skrobi opornej, która jest oporna na działanie enzymów trawiennych w jelicie. Dzięki temu ma właściwości podobne do błonnika pokarmowego i spowalnia wchłanianie się cukru do krwi.
Co najważniejsze, kartofle mają wysoki indeks sytości, dzięki czemu po ich spożyciu będziemy dłużej nasyceni, a to z kolei pozwoli nam uniknąć pojadania między posiłkami. Jeżeli zatem chcemy zrezygnować z tego produktu zacznijmy od eliminacji z diety smażonych w głębokim tłuszczu placków ziemniaczanych czy frytek, a także ziemniaczków polanych okrasą.
Kalorie i wartości odżywcze w 100 g
Wartość energetyczna 77,0 kcal 57,8 kcal
Białko 2,05 g 1,54 g
Węglowodany 17,49 g 13,12 g
Cukier 0,82 g 0,62 g
Błonnik 2,10 g 1,58 g
Tłuszcz 0,09 g 0,07 g
Tłuszcze nasycone 0,03 g 0,02 g
Tłuszcze jednonienasycone 0,00 g 0,00 g
Tłuszcze wielonienasycone 0,04 g 0,03 g
Cholesterol 0 mg 0 mg
Witamina C 19,70 mg 14,78 mg
Równoważnik folianów 15,00 µg 11,25 µg
Witamina B1 - tiamina 0,08 mg 0,06 mg
Witamina B2 - ryboflawina 0,03 mg 0,02 mg
Witamina B3 - witamina PP - niacyna 1,06 mg 0,80 mg
Witamina B5 - kwas pantotenowy 0,30 mg 0,22 mg
Witamina B6 - pirydoksyna 0,30 mg 0,22 mg
Witamina B9 - kwas foliowy 15,00 µg 11,25 µg
Witamina B4 - cholina 12,10 mg 9,08 mg
Witamina B12 - kobalamina 0 µg 0 µg
Witamina A 2,00 i.u. 1,50 i.u.
Witamina A 0 µg RAE 0 µg RAE
Retinol 0 µg 0 µg
Alpha karoten 0 µg 0 µg
Beta karoten 1,00 µg 0,75 µg
Beta-kryptoksantyna 0 µg 0 µg
Likopen 0 µg 0 µg
Luteina+Zeaksantyna 9,00 µg 6,75 µg
Witamina E 0,01 mg 0,01 mg
Witamina D 0 µg 0 µg
Witamina D 0 i.u. 0 i.u.
Witamina K 2,00 µg 1,50 µg
Wapń 12,00 mg 9,00 mg
Żelazo 0,81 mg 0,61 mg
Magnez 23,0 mg 17,25 mg
Fosfor 57,0 mg 42,8 mg
Potas 425 mg 319 mg
Sód 6,00 mg 4,50 mg
Cynk 0,30 mg 0,23 mg
Miedź 0,11 mg 0,08 mg
Mangan 0,15 mg 0,12 mg
Selen 0,40 µg 0,30 µg
Woda 79,3 g 59,4 g
Nawet zawartość skrobi nie wpływa znacząco na ich kaloryczność. 100 g ugotowanych ziemniaków to niecałe 80 kcal. Przykładowo taka sama ilość ugotowanego makaronu ma dwa razy więcej kcal. Bardzo ważne jest w jakiej postaci będą spożywane. Ugotowane lub pieczone w mundurkach będą najmniej kaloryczne. Dodatek masła i mleka do tłuczonych ziemniaków znacznie podniesie ich kaloryczność. Oczywiście najwyższą wartość energetyczną będą miały ziemniaki smażone w głębokim tłuszczu.
Bulwy ziemniaka to nie tylko skrobia. W środku obecne są również lekkostrawne węglowodany, w tym spore ilości błonnika. Frakcja błonnika obecna w ziemniakach działa łagodniej i nie podrażnia błony śluzowej jelit, tak jak robią to surowe otręby i płatki górskie. Najwięcej błonnika zawiera skórka oraz jej okolice, dlatego najkorzystniej i najzdrowiej jest przygotowywać je w mundurkach. Produkty pochodzenia roślinnego często nie są utożsamiane z białkiem. Większość z nich zawiera znikome ilości tego składnika. W przypadku ziemniaków zawartość ta jest wyższa niż u innych warzyw. Dodatkowo białko ziemniaka jest jakościowo bardzo zbliżone do białka sojowego, które jest uznawane za najbardziej wartościowe białko roślinne.
Ziemniaki są dobrym źródłem wspomnianej wcześniej witaminy C. Ogólna zawartość witaminy w ziemniakach nie jest zbyt wysoka (są znacznie lepsze źródła np. papryka, natka pietruszki, porzeczki, owoce dzikiej róży czy acerola), ale typowa ilość spożywana podczas obiadu może pokryć całodzienne zapotrzebowanie na tą witaminę. Największą zawartością witaminy C charakteryzują się młode ziemniaki. Podczas przechowywania ilość kwasu askorbinowego stopniowo się zmniejsza. Oprócz witaminy C w bulwach ziemniaka obecne są również witaminy z grupy B, które korzystnie wpływają na przemiany metaboliczne oraz układ pokarmowy i nerwowy.
Oprócz witamin ziemniaki zawierają również składniki mineralne takie jak magnez, potas, fosfor, wapń, żelazo, sód i cynk. Są one odpowiedzialne za prawidłową pracę układu pokarmowego, niwelują negatywne skutki stresu, poprawiają kondycję skóry, zapobiegają skurczom mięśni oraz wspomagają wzrok.
Ugotowane i rozgniecione bulwy z powodzeniem można stosować jako okłady na bolące miejsca. Jeszcze ciepłe należy włożyć do płóciennego woreczka i przyłożyć na bolące miejsce. Ziemniaczane okłady są skuteczne przy bólach reumatycznych, a także przy bólach brzucha i ucha.
W przypadku migreny pomogą okłady z surowych ziemniaków pokrojonych w plastry i przyłożonych do skroni. Okłady można stosować również na zasinione miejsca, ponieważ przyspieszają ich znikanie. Z ziemniaków można przygotować jeszcze maseczkę, którą można stosować na poparzenia, wypryski i trądzik, odmrożenia, a nawet na liszaje.
Ze względu na wysoką strawność i wartość odżywczą gotowanie ziemniaków jest polecane zarówno osobom chorym jak i wracającym do zdrowia po różnych chorobach. Szczególnie dotyczy to osób cierpiących na schorzenia układu pokarmowego.
Jak do tej pory znanych jest 10 tysięcy odmian ziemniaków. W Polsce zarejestrowanych jest ich prawie 130. Odmiany różnią się między sobą wielkością i kolorem bulw, smakiem oraz terminem zbioru. Jednak od odmiany ważniejszy jest typ, ponieważ dzięki niemu wiadomo do jakich potraw najlepiej nadają się dane ziemniaki. Ustalono podział wyróżniający cztery typy ziemniaków oznaczonych kolejnymi literami alfabetu.
Typ A to ziemniaki twarde i wilgotne o niskiej zawartości skrobi. Inaczej nazywa się je ziemniakami sałatkowymi. Są doskonałe do gotowania w mundurkach, pieczenia, na grilla i jak sugeruje nazwa do sałatek.
Typ B to ziemniaki o średniej twardości i zawartości skrobi, nie rozsypujące się podczas gotowania. Nazywane ogólnoużytkowymi. Nadają się do gotowania, duszenia, pieczenia i smażenia.
Typ C zawiera spore ilości skrobi i jest nazywany ziemniakiem mączystym. Charakteryzuje się jasnym i sypkim miąższem. Przeznaczony do dań mączystych takich jak kopytka, pyzy, kluski śląskie. Ten typ świetnie sprawdzi się podczas przygotowywania placków, puree oraz farszów (sprawdź przepis na placki ziemniaczane).
Jedzenie ziemniaków może być zdrowe, jeśli są one przygotowane w odpowiedni sposób. Ziemniaki zawierają dużo składników odżywczych, w tym potas, witaminę C, witaminy z grupy B, wapń i żelazo. Zaleca się unikanie ziemniaków smażonych lub zapiekanych w dużej ilości tłuszczu, ponieważ mogą one zawierać dużo niezdrowych kalorii. Ziemniaki są też źródłem cennego białka roślinnego.
🥔 Jadlospis_od_4_do_8_grudnia_2023_roku.pdf
Jagody nazywane borówką czernicą (Vaccinium myrtillus) są zaliczane do gatunku roślin z rodziny wrzosowatych (Ericaceae), które występują w Europie Północnej i Środkowej, Ameryce Północnej oraz Azji Północnej.
Jagody wykazują zdrowotne właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe, kardioprotekcyjne, neuroprotekcyjne, co zawdzięczają głównie antocyjanom.
🫐 Jagody są źrodłem witaminy K (25,7% RWS), manganu (17% RWS), witaminy C (12,1% RWS) oraz błonnika pokarmowego (9,6% RWS).
🫐 Jagody zawierają antocyjany, których regularne spożywanie wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, neurodegeneracyjnych, otyłości i cukrzycy typu 2.
🫐 Wysokie spożycie antocyjanów zawartych w jagodach sprzyja obniżeniu ryzyka zgonu ze wszystkich przyczyn.
🫐 Jagody wykazują właściwości antyoksydacyjne, antyzapalne, antycukrzycowe, prokognitywne oraz kardio- i neuroprotekcyjne.
🫐 Jagody chronią przed przyrostem masy ciała w perspektywie długoterminowej.
🫐 Jagody sprzyjają zmniejszeniu insulinooporności i poziomu markerów stanu zapalnego we krwi.
🫐 Zapobiegają zwyrodnieniu plamki żółtej oka.
Krzewinki czarnej jagody osiągają wysokość do 30 cm, występują na glebach kwaśnych i wilgotnych, tworząc poszycie lasów świerkowo-sosnowych na terenie całej Polski.
Jagody i liście ich krzewu są stosowane w tradycyjnej medycynie ludowej od XVI wieku w leczeniu dolegliwości zdrowotnych zaburzenia widzenia, biegunki, słabego krążenia krwi oraz zapalenia jamy ustnej i gardła.
Jagody są bogatym źródłem wielu wartościowych składników odżywczych i jednocześnie nie dostarczają dużej ilości kalorii. Jagody składają się w 84,2% z wody oraz w 14,5% z węglowodanów, zaś w pozostałym procencie z białek, tłuszczów i innych składników.
Wartości odżywcze dla 100 g jagód:
🫐 Kalorie - 57 kcal,
🫐 Białko - 0,74 g,
🫐 Tłuszcz - 0,33 g,
🫐 Węglowodany - 14,5 g,
🫐 w tym cukry - 10 g,
🫐 Błonnik pokarmowy - 2,4 g (9,6% RWS).
Jagody należą do owoców niskokalorycznych, gdyż dostarczają w 100 g tylko 57 kcal.
Indeks glikemiczny jagód wynosi 53 (IG = 53), zaś ładnek glikemiczny 7,2 (ŁG = 7,2). Oznacza to, że znajdują się one w grupie produktów żywnościowych, które nie powodują wyraźnego wzrostu poziomu glukozy we krwi i mogą być bezpieczne spożywane w umiarkowanych ilościach przez wszystkie osoby z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.
Jedna szklanka świeżych jagód (130 g) zawiera 3,1 g błonnika pokarmowego, co stanowi 12,5% zalecanego dziennego spożycia przez Światową Organizację Zdrowia i Amerykańskie Towarzystwo Kardiologiczne.
W jagodach znajdują się przede wszystkim pektyny, które przyspieszają pasaż jelitowy (czas przechodzenia treści pokarmowej głównie przez jelito cienkie, które stanowi element układu trawiennego, gdzie trawione i wchłaniane są substancje odżywcze — najpierw w dwunastnicy, a później w jelicie czczym i krętym), zmniejszają poziom lipoprotein frakcji LDL (tzw. "złego cholesterolu"), spowalniają tempo opróżniania żołądka i wzmagają uczucie sytości poposiłkowej.
Jagody są bogatym źrodłem wielu cennych witamin i soli mineralnych, w szczególności witaminy C, E i K oraz manganu, miedzi i potasu.
Spośród wszystkich witamin, w jagodach najwięcej występuje witaminy K, dokładnie filochinonu, czyli witaminy K1. W jednej szklance świeżych jagód (130 g) znajduje się 25,1 µg witaminy K, co pozwala pokryć dzienne zapotrzebowanie na ten składnik aż w 33,4%.
Witamina K ma udowodnione działanie:
🫐 regulujące równowagę wapniową organizmu,
🫐 zwiększające zawartość wapnia w kościach,
🫐 regulujące stężenie glukozy we krwi u pacjentów z cukrzycą typu 2 oraz w stanie przedcukrzycowym,
🫐 przeciwzapalne,
🫐 przeciwulteniające (chroni przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu).
Zawartość witamin w przeliczeniu na 100 g jagód:
🫐 Witamina K - 19,3 µg (25,7% RWS),
🫐 Witamina C - 9,7 mg (12,1% RWS),
🫐 Witamina E - 0,57 mg (4,7% RWS),
🫐 Witamina B6 - 0,05 mg (3,6% RWS),
🫐 Tiamina - 0,04 mg (3,6% RWS),
🫐 Kwas foliowy - 6 µg (3% RWS),
🫐 Ryboflawina - 0,04 mg (2,9% RWS),
🫐 Niacyna - 0,42 mg (2,6% RWS),
🫐 Kwas pantotenowy - 0,12 mg (2% RWS),
🫐 Witamina A - 3 µg (0,4% RWS).
Spośród wszystkich soli mineralnych, jagody są najbardziej zasobne w mangan, miedź i potas. Jedna szklanka świeżych jagód (130 g) dostarcza 0,44 mg manganu (22,1% RWS), 0,08 mg miedzi (8% RWS) oraz 100,1 mg potasu (5% RWS).
Właściwości tych składników mineralnych:
🫐 Mangan: uczestniczy w syntezie białek, kwasów tłuszczowych oraz kwasów nukleinowych; reguluje aktywność i przemiany hormonów tarczycy; chroni organizm przed niekorzystnym działaniem reaktywnych form tlenu; jest niezbędny do właściwego funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego i trzustki oraz zachowania prawidłowej kondycji skóry.
🫐 Miedź: bierze udział w metabolizmie żelaza, syntezie neurotransmiterów i hemu, wchodzi w skład ważnego enzymu obrony antyoksydacyjnej organizmu (tj. dysmutazy ponadtlenkowej - SOD), a także uczestniczy w produkcji melaniny (tj. barwnika skóry i włosów) oraz powstawaniu wiązań krzyżowych w kolagenie i elastynie.
🫐 Potas: bierze udział w metabolizmie białek i węglowodanów, aktywuje liczne enzymy ustrojowe, reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową oraz ciśnienie osmotyczne komórek organizmu.
Zawartość składników mineralnych w 100 g jagód:
🫐 Mangan - 0,34 mg (17% RWS),
🫐 Miedź - 0,06 mg (6% RWS),
🫐 Potas - 77 mg (3,8% RWS),
🫐 Żelazo - 0,28 mg (2% RWS),
🫐 Fosfor - 12 mg (1,7% RWS),
🫐 Magnez - 6 mg (1,6% RWS),
🫐 Cynk - 0,16 mg (1,6% RWS),
🫐 Wapń - 6 mg (0,7% RWS).
Jagody są jednym z najbogatszych źródeł pokarmowych antocyjanów, czyli barwników nadających dojrzałym owocom czerwone, niebieskie i fioletowe zabarwienie. Antocyjany stanowią około 60% wszystkich polifenoli obecnych w jagodach. Antocyjany są związki polifenolowymi, które charakteryzują się szerokim spektrum aktywności biologicznych w organizmie człowieka. Z tego powodu uważa się, że antocyjany mają największy wpływ na korzyści zdrowotne wynikające z regularnego spożywania jagód.
Antocyjany mają dobrze udokumentowane działanie:
🫐 obniżające stężenie lipoprotein o niskiej gęstości LDL (tzw. "złego cholesterolu") we krwi.
🫐 zmniejszające stężenie triglicerydów we krwi.
🫐 zwiększające stężenie lipoprotein o dużej gęstości HDL (tzw. "dobrego cholesterolu") we krwi.
🫐 redukujące poziom cholesterolu całkowitego w surowicy krwi.
🫐 obniżające stężenie markerów stanu zapalnego, takich jak białko C-reaktywne (CRP) oraz czynnik martwicy nowotworów (TNF-alfa).
🫐 zmniejszające ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca oraz wszystkich incydentów sercowo-naczyniowych.
🫐 redukujące ryzyko śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych.
🫐 obniżające stężenie glukozy na czczo oraz glukozy mierzonej 2 godziny po posiłku w surowicy krwi.
🫐 polepszające wrażliwość insulinową tkanek na działanie insuliny.
Owoce jagodowe, takie jak truskawki, maliny, jagody, jeżyny oraz czarne i czerwone porzeczki są bogatym źródłem antocyjanów, których poziom waha się od około 100 do 700 mg na 100 g świeżego produktu, natomiast największa ich zawartość występuje w owocach czarnego bzu i aronii, które mogą zawierać nawet 1400-1800 mg antocyjanów na 100 g świeżego produktu.
W jagodach znajdują się również inne biologicznie aktywne związki, do których zalicza się m.in.: proantocyjanidyny, flawonole, kwas chlorogenowy oraz kwasy organiczne (np. cytrynowy).
Jagody chronią przed rozwojem chorób układu sercowo-naczyniowego. Regularne spożywanie jagód zasobnych w antocyjany zmniejsza nawet o 27% ryzyko pojawienia się chorób sercowo-naczyniowych. W trzech badaniach kohortowych zaobserwowano, że wyższe spożycie antocyjanów wiązało się ze zmniejszonym o blisko 25% ryzykiem rozwoju choroby niedokrwiennej serca, w tym zawału mięśnia sercowego zakończonego lub niezakończonego zgonem. Wyższe spożycie w diecie jagód, truskawek i antocyjanów ogółem wiązało się z niższym aż o 32% ryzykiem wystąpienia zawału mięśnia sercowego, 10% ryzyka zachorowania na nadciśnienie tętnicze krwi.
Antocyjany skutecznie obniżają stężenie cholesterolu całkowitego o 4.48 mg/dl, lipoprotein o małej gęstości LDL (tzw. "złego cholesterolu") o 5.43 mg/dl, triglicerydów o 6.18 mg/dl oraz apoliproteiny A-1 i apolipoproteiny B w surowicy krwi, zwłaszcza u pacjentów z dyslipidemią . Najświeższe doniesienia naukowe wskazują natomiast, że mogą one także zwiększać przeciętnie o 11.49 mg/dl poziom lipoprotein o wysokiej gęstości HDL (tzw. "dobrego cholesterolu") we krwi.
Jagody obfitujące w polifenole mogą również zmniejszać sztywność tętnic, poprawiać funkcje naczyń krwionośnych oraz skutecznie wspomagać leczenie zespołu metabolicznego .
Na domiar tego, wysokie spożycie antocyjanów, których bogatym źródłem są jagody sprzyja zmniejszeniu o 11% ryzyka zgonu ze wszystkich przyczyn, w tym o 9% z powodu chorób sercowo-naczyniowych .
Dzięki wysokiej zawartości antocyjanów o udowodnionych właściwościach prozdrowotnych, regularne spożywanie jagód ma ochronne działanie na układ sercowo-naczyniowy.
Jagody są niskokaloryczne (57 kcal w 100 g) i szczególnie bogate w antocyjany, których wysokie spożycie zostało powiązane z mniejszą masą ciała (-0,1 kg na każde 10 mg antocyjanów) . Wysoka konsumpcja antocyjanów wiązała się z niższą procentową zawartością tkanki tłuszczowej od 3 do nawet 9% i mniejszą otyłością centralną u zdrowych bliźniaków płci żeńskiej w przedziale wiekowym 18-83 lata. Zaobserwowano, że bliźniak z wyższym zwyczajowym spożyciem jagód w diecie miał niższą masę tłuszczową w porównaniu z bliźniakiem, który nie włączał regularnie do diety tych owoców.
Regularne włączanie do diety jagód może chronić przed rozwojem nadwagi i otyłości oraz sprzyjać długotrwałemu utrzymaniu prawidłowej masy ciała.
Badania obserwacyjne wykazały, iż jagody zmniejszają o 26% ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, gdy są spożywane w ilości trzech porcji tygodniowo.
Antocyjany zawarte w jagodach sprzyjają obniżeniu stężenia glukozy we krwi na czczo, glukozy mierzonej 2 godziny po posiłku oraz hemoglobiny glikowanej (HbA1c), jak również poprawie wrażliwości tkanek na działanie insuliny.
Antocyjany znacząco zmniejszają stężenie glukozy we krwi na czczo przede wszystkim u osób z hiperglikemią, zaś wskaźnik insulinooporności HOMA-IR głównie wśród osób z nadwagą i otyłością.
Regularne spożywanie jagód ze względu na wysoką zawartość antocyjanów ma korzystny wpływ na gospodarkę węglowodanową organizmu i może zapobiegać pojawieniu się insulinooporności oraz cukrzycy typu 2.
Jagody mają pozytywny wpływ na pracę mózgu. Wysoka częstotliwość konsumpcji jagód przyczynia się do poprawy zdolności poznawczych, w tym pamięci, koncentracji, funkcji wykonawczych oraz przełączania uwagi między zadaniami nie tylko u osób starszych, lecz również u dzieci .
Spożycie jagód wiąże się z mniejszym ryzykiem wystąpienia choroby Parkinsona oraz zaburzeń poznawczych u osób w podeszłym wieku .
W świetle aktualnych dowodów naukowych, regularne włączanie do diety jagód może polepszać funkcje poznawcze i chronić przed wystąpieniem chorób neurodegeneracyjnych.
Jagody są dobre dla wzroku. Badania kliniczne z udziałem pacjentów ze stwierdzoną jaskrą wykazały, iż antocyjany zawarte w jagodach sprzyjają obniżeniu ciśnienia śródgałkowego oraz poprawie krążenia krwi w oku. Zaś u osób z krótkowzrocznością, spożycie antocyjanów jagodowych wiązało się z poprawą zdolności akomodacji oka i zmniejszeniem zmęczenia oczu, prawdopodobnie w wyniku zwiększenia wrażliwości na kontrast.
Ponadto, polifenole zawarte w jagodach mogą zmniejszać ryzyko pojawienia się chorób narządu wzroku, zwłaszcza zaćmy oraz zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem .
Jagody wydają się być pokarmem, który wywiera korzystny wpływ na funkcjonowanie narządku wzroku, zwłaszcza u pacjentów okulistycznych.
Jagody posiadają właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające. Z aktualnych badań wynika, że jagody obfitujące w antocyjany niwelują stan zapalny, gdyż przyczyniają się do wyraźnego zmniejszenia stężenia krążących we krwi markerów stanu zapalnego, takich jak białko C-reaktywne (CRP) oraz czynnik martwicy nowotworów (TNF-alfa) .
Jagody ze względu na wysoką zawartość polifenoli, zwłaszcza antocyjanów mają dobrze udokumentowane właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu zapewniają ochronę komórek organizmu przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu. Warto nadmienić o tym, że stres oksydacyjny jest jednym z kluczowych czynników zaangażowanych w powstawanie wielu schorzeń przewlekłych trapiących dzisiejsze społeczeństwa, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, neurodegeneracyjne, nowotworowe, cukrzyca typu 2 oraz choroby narządu wzroku.
Jagody są zasobne w witaminę C, antocyjany, proantocyjanidyny, flawonole oraz kwas chlorogenowy, dzięki czemu charakteryzują się wysokim potencjałem antyoksydacyjnym zmiatającym wolne rodniki tlenowe.
Jagody mogą wzmagać odporność organizmu. Istnieją przesłanki pozwalające sądzić, iż regularne spożywanie jagód przez 6 tygodni może zwiększać całkowitą liczbę komórek NK (tzw. naturalnych zabójców), stężenie cytokin przeciwzapalnych (zwłaszcza interleukiny-10) oraz jednocześnie zmniejszać stres oksydacyjny .
W kilku badaniach in vitro stwierdzono, że ekstrakty z jagód działają przeciwdrobnoustrojowo i są zdolne do hamowania wzrostu patogenów, takich jak Escherichia coli, Vibrio cholerae,
Vibrio parahaemolyticus, Acinetobacter baumannii, Salmonella thypimurium, Salmonella enteritidis, Pseudomonas aeruginosa, Shigella flexneri, Shigella sonnei, Listeria monocytogenes, Bacillus cereus oraz Staphylococcus epidermidis.
Ograniczone dowody sugerują, że jagody wykazują właściwości immunomodulacyjne i przeciwdrobnoustrojowe, niemniej jednak te obiecujące wyniki wymagają dalszego potwierdzenia w kolejnych badaniach, zwłaszcza klinicznych.
Jagody mogą działać przeciwnowotworowo. Literatura donosi, iż jagody mają działanie antynowotworowe ze względu na wysoką zawartość antyoksydantów, w szczególności antocyjanów i proantocyjanidynów.
Dowody na takie właściwości pochodzą głównie z badań in vitro oraz na zwierzęcych modelach doświadczalnych, w których stwierdzono ograniczenie namnażania komórek nowotworowych, nasilenie ich zaprogramowanej śmierci (apoptozy) oraz hamowanie rozrostu naczyń krwionośnych.
Warto dodać, iż wyniki niedawnej metaanalizy obejmującej 7 badań obserwacyjnych wykazały, iż spożywanie antocyjanów zmniejsza o 22% ryzyko rozwoju raka jelita grubego. Oznacza to, że pokarmy zasobne w antocyjany, takie jak jagody mogą odgrywać ważną rolę w profilaktyce raka nowotworu jelita grubego. Nie stwierdzono natomiast, aby antocyjany miały znaczący wpływ na zmniejszone ryzyko zachorowania na raka żołądka.
Jagody mogą odgrywać ważną rolę w prewencji chorób nowotworowych, zwłaszcza raka jelita grubego, aczkolwiek potrzebne są dalsze badania potwierdzające dotychczasowe doniesienia.
Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), z rodziny sosnowatych (Pinaceae), to duże drzewo iglaste osiągające wysokość do 40 metrów. Występuje na półkuli północnej w strefie klimatu umiarkowanego. W Polsce występuje pospolicie, tworząc lasy.
Kora sosny na starszych drzewach jest czerwonawożółta i łuszczy się cienkimi warstwami w górnej części pnia. Z kolei w dolnej części jest gruba, popękana wielobocznie, a wewnątrz jest brunatnoczerwona. Sosna ma sztywne, sinozielone szpilki o długości od 4 cm do nawet 7 cm. Szyszki są raczej pojedyncze, czasem osadzone po 2-3. Są stożkowate, z widocznym środkowym wyrostkiem, stojące na gałęzi. Osiągają do 7 cm długości i 3,5 cm szerokości.
Z sosny uzyskuje się wiele surowców, w tym pączki (Gemmae Pini), pędy (Turiones Pini), balsam sosnowy (Balsamum Pini silvestris, Terebinthina communis), olejek terpentynowy (Oleum Terebinthinae), kalafonię (Colophonium), korę (Cortex Pini silvestris), olejek sosnowy (Oleum Pini silvestris), dziegieć sosnowy (Pix liquida Pini), bursztyn (Succinum). Bursztyn to stwardniała żywica z drzew iglastych żyjących w oligocenie około 300 milionów lat temu. Paleobotanik nazwał jeden z tych gatunków sosną bursztynową (Pinus succinifera).
Według badań instytutu Bioforsk w Norwegii to właśnie sosny najlepiej pochłaniają szkodliwe dla zdrowia pyły zawieszone PM, odpowiadające za pogarszanie się jakości powietrza.
Sosna jest bogatym źródłem cennych składników, takich jak:
flawonoidy
garbniki
sole mineralne
olejki eteryczne
dzięki którym sosna wykazuje prozdrowotne właściwości, takie jak:
przeciwzapalne
przeciwbakteryjne
wykrztuśne
odkażające
rozkurczowe
moczopędne
W celach leczniczych wykorzystuje się:
pączki sosny
młode pędy sosny
dziegieć sosnowy
olejek sosnowy
Pozyskanie surowców z sosny, z których później można przygotować napar, odwar, syrop lub olejek odbywa się w określonym czasie, np. pączki sosny najlepiej zbierać w okresie przedwiośnia, natomiast pędy sosny (kilkucentymetrowe, okryte brązową łuską) pod koniec kwietnia lub na początku maja.
Przede wszystkim pomogą w złagodzeniu objawów, związanych z chorobami górnych dróg oddechowych przy:
przeziębieniu
zapaleniu oskrzeli
zapaleniu zatok
bólu gardła
nieżycie nosa
Pączki i pędy sosny wykazują działanie wykrztuśne, rozkurczowe i przeciwbakteryjnie, natomiast olejek sosnowy, otrzymywany z igieł sosny, działa antyseptycznie i przeciwzapalnie.
Olejek sosnowy stosuje się nie tylko przy schorzeniach układu oddechowego, ale również przy:
reumatyzmie
nerwobólach
problemach z układem moczowym (np. zapalenie pęcherza)
Olejek sosnowy znany jest również ze swojego korzystnego wpływu na układ nerwowy:
przeciwdziała zmęczeniu
wyczerpaniu psychicznemu
dodaje energii
wykazuje działanie lekko pobudzające
Osobom żyjącym w stresie polecane są regularne spacery wśród sosen, gdyż działają odprężająco i uspokajająco. Leczniczo wpływają na płuca i oskrzela długie spacery (szczególnie w dzień słoneczny i ciepły) wśród drzew sosnowych, co zawdzięczać trzeba olejkowi lotnemu, który wydzielają sosny.
W celach leczniczych wykorzystuje się dziegieć sosnowy - sprawdza się przede wszystkim w łagodzeniu objawów chorób skóry, takich jak łojotok czy łuszczyca. Dziegieć sosnowy stosowany jest zewnętrznie w schorzeniach dermatologicznych, takich jak egzema, łuszczyca, grzybica, świerzb i łupież. Ma właściwości antyseptyczne, przeciwzapalne oraz łagodzi świąd skóry.
Olejek sosnowy jest wykorzystywany w zapaleniu górnych dróg oddechowych. Przetwory ze szczytów sosny i pączków również stosuje się w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, w chrypce, kaszlu i bólu gardła. Sosna jest też środkiem delikatnie moczopędnym i napotnym, a także dostarcza witaminę C i podnosi odporność. Odwary z igieł sosnowych służą do kąpieli wzmacniających, odkażających i uspokajających w nadwrażliwości nerwowej i bezsenności. Ponadto kąpiele pomagają w chorobach skórnych, sinicy nóg i rąk, w owrzodzeniach żylakowych, odmrożeniach. Odwary stosowane są też w postaci wieloskładnikowych maści rozgrzewających do wcierań przy nerwobólach i bólach reumatycznych. Olejek terpentynowy stosowany zewnętrznie działa przeciwbólowo w nerwobólach i bólach gośćcowych. Mieszanina pinenów, która jest izolowana z olejku, ma działanie moczopędne, przeciwbakteryjne, żółciopędne i przeciwskurczowe. Dziegieć sosnowy jest stosowany w łojotoku, liszajach i grzybicach skóry oraz przy świerzbie. Z bursztynu uzyskuje się miksturę bursztynową do nacierania w bólach reumatycznych.
Według ludowej tradycji sosna to drzewo życiodajne o właściwościach magicznych. W dawnych czasach w święta Bożego Narodzenia gałązki sosny wieszano w domach, by chroniła domostwa i mieszkańców przed urokami.
Zawartość substancji leczniczych w pączkach i pędach sosny:
Gorycze – związki chemiczne o gorzkim smaku. Przyjmowane w małych dawkach przed jedzeniem pobudzają apetyt, działają uspokajająco i wzmacniająco. Polecane rekonwalescentom i osobom osłabionym.
Kwasy żywiczne – związki chemiczne, które są głównym składnikiem kalafonii. Stosowane są też do wyrobu farb i lakierów oraz jako dodatki do mydeł.
Flawonoidy – organiczne związki chemiczne o działaniu przeciwutleniającym, przeciwzapalnym, moczopędnym i rozkurczowym.
Węglowodany (cukry) – dodają organizmowi energii.
Witamina C – wzmacnia odporność, neutralizuje wolne rodniki.
Sole mineralne – regulują gospodarkę wodną organizmu, korzystnie wpływają na kości.
Niemalże całe drzewo sosny dostarcza surowców o leczniczym działaniu, są to:
młode pędy sosny,
pączki sosny,
igły,
kora sosny,
niedojrzałe (zielone) szyszki,
żywica.
Z igieł sosnowych i młodych gałęzi pozyskuje się cenny olejek sosnowy oraz olejek terpentynowy – oba olejki różnią się nieco składem oraz działaniem. Produktem suchej destylacji drewna sosnowego jest dziegieć o gęstej konsystencji, brunatnym zabarwieniu i charakterystycznym ostrym zapachu. W przemyśle farmaceutycznym wykorzystywana jest także kalafonia poprawiająca przyleganie do skóry plastrów i maści.
Pączki, pędy i igły sosny można przygotować na kilka sposobów.:
Napar z sosny - Do zrobienia naparu potrzebujemy pół łyżki suszonych pączków sosny (trzeba je rozdrobnić), które należy zalać jedną szklanką wrzącej wody. Następnie zaparzamy je ok. 15-20 minut, odcedzamy, przestudzamy. Najlepiej pić dwie, trzy łyżki trzy razy dziennie.
Wywar z sosny - Z igieł sosny możemy przygotować wywar. Dwie łyżki igieł sosnowych należy rozdrobnić, następnie zalać dwoma szklankami wody i doprowadzić do wrzenia. Na małym ogniu gotować ok. 10 minut, potem odstawić na godzinę, odcedzić i pić po pół szklanki dwa, trzy razy dziennie.
Syrop z sosny - Z pędów sosny możemy przygotować syrop. W dość dużym słoiku trzeba na przemian układać warstwy drobno pokrojonych młodych pędów i cukru (ok. 3 łyżeczki na warstwę). Potem słoik zakręcamy i na kilka dni odstawiamy go w ciepłe miejsce. Po tym czasie gotowy syrop należy przelać do innego mniejszego słoiczka lub buteleczki, trzymać w chłodnym miejscu i pić jedną łyżeczkę trzy razy dziennie.
Owoce berberysu zwyczajnego (Berberis vulgaris) nazywane są polską cytryną lub cytryną Północy ze względu na bardzo kwaśny smak i wysoką zawartość witaminy C. Od bardzo dawna stosowane są w medycynie naturalnej wielu krajów, a badania medycyny współczesnej potwierdzają ich prozdrowotne właściwości.
Historia wykorzystania owoców berberysu sięga 2000 lat. W starożytnym Egipcie stosowano je w leczeniu dżumy, a w medycynie ajurwedyjskiej do leczenia czerwonki (ostra choroba zakaźna jelit). Rosyjscy znachorzy zalecali owoce berberysu pacjentom z nadciśnieniem tętniczym i kobietom o nadmiernym krwawieniu menstruacyjnym. Wierzono, że owoce berberysu łagodzą stany zapalne i poprawiają funkcjonowanie wątroby i pęcherzyka żółciowego. W starożytności berberys wykorzystywany był nie tylko w celach medycznych i spożywczych. Z drewna berberysu produkowano ozdoby i części do mebli, a z jego owoców czerwony atrament.
W średniowieczu berberys stosowano u chorych na żółtaczkę i malarię, a w XVII w. w Anglii u osób zmagających się ze schorzeniami wątroby.
W Polsce lekarze medycyny ludowej wykorzystywali owoce berberysu, aby zapobiegać rozwoju szkorbutu, a odwary z jego kory i korzeni stosowano przy kolkach wątrobowych. Obecnie w krajach tropikalnych berberys podawany jest w przypadku cholery i malarii. W medycynie naturalnej w celach leczniczych wykorzystuje się owoce, korę, liście i korzenie berberysu.
Właściwości zdrowotne berberysu:
🍒 Jest naturalnym antybiotykiem i silnym antyoksydantem.
🍒 Zawiera dużą dawkę witaminy C.
🍒 Jest stosowany jako naturalny środek do walki z przeziębieniem.
🍒 Pobudza metabolizm i działa oczyszczająco na organizm.
🍒 Pomaga uregulować gospodarkę cukrową.
🍒 Łagodzi napięcie, redukuje stres i ułatwia zasypianie.
🍒 Może być stosowany w profilaktyce przeciwnowotworowej.
🍒 W kosmetykach jest stosowany do pielęgnacji cery trądzikowej oraz usuwania przebarwień. Nawilża, regeneruje i odmładza skórę.
Świeże owoce berberysu charakteryzują się wybitnie wysoką zawartością witaminy C. Witamina C pomaga w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Ponadto bierze udział w produkcji kolagenu, który odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych, skóry, kości, a także zębów i dziąseł. Zapobiega uczuciu zmęczenia i znużenia. Owoce berberysu bogate są w substancje o działaniu antyoksydacyjnym, które chronią nasz organizm przed starzeniem się. Antyoksydanty zawarte w owocach berberysu to antocyjany należące do polifenoli, które nadają owocom intensywny, ciemnoczerwony kolor.
Berberys ma pozytywny wpływ na profil lipidowy i poziom glukozy u diabetyków, zmniejsza poziom glukozy i insuliny oraz poziomu cholesterolu całkowitego i LDL oraz triglicerydów we krwi.
Berberys ma korzystny wpływ na cerę trądzikową. Wykazano, że wodny wyciąg z suszonych owoców berberysu zmniejsza objawy trądziku, odnotowano wyraźne zmniejszenie zmian trądzikowych, zarówno niezapalnych jak i zapalnych oraz zmniejszenie ogólnej powierzchni cery objętej trądzikiem.
Berberys działa kojąco na układ nerwowy, dzięki czemu ułatwia zasypianie i redukuje stres. Jest pomocny w terapii nerwic i problemów z bezsennością. Wpływa korzystnie również na funkcjonowanie poznawcze, sprzyja lepszej pamięci i koncentracji. Po berberys zwyczajny warto sięgnąć w sytuacji nadmiernego stresu i napięcia, ponieważ ma on właściwości łagodzące i kojące. Wyciąg z rośliny pomaga się wyciszyć i uspokoić.
Zawarte w roślinie substancje działają przeciwbakteryjnie i łagodzą przebieg biegunki. Dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym berberys zwyczajny działa ochronnie na wątrobę. Wspomaga jej oczyszczanie z toksyn i pomaga przy tzw. kolkach wątrobowych. Działa profilaktycznie pod kątem schorzeń tego narządu.
Berberys przyspiesza metabolizm i pobudza organizm do większej produkcji soków żołądkowych, co ułatwia trawienie. Dodatkowo ma właściwości oczyszczające, dzięki czemu wspomaga usuwanie toksyn i zalegającej treści pokarmowej. W związku z tym sprawdzi się jako pomoc w odchudzaniu.Stosowanie naparu z liści berberysu w leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego, np. zaburzeń trawienia. Złagodzi on bóle żołądka, nudności i charakterystyczne uczucie przepełnienia i gniecenia w żołądku. Napar jest także pomocny przy dolegliwościach, takich jak: brak łaknienia, zapalenie wątroby (przywraca prawidłową czynność tego narządu), kamica żółciowa, zahamowanie wytwarzania żółci (berberys działa żółciopędnie).
Berberys jest bogaty w witaminy C, E, i P (rutyna) oraz karotenoidy, w związku z tym działa przeciwobrzękowo, mniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych i zapobiega krwawieniom, m.in. dziąseł.
Wartość odżywcza w 100 g berberysu:
🍒 Wartość energetyczna / (% dziennego zapotrzebowania) - 44kcal/100g
🍒 Białko - 0,9g
🍒 Tłuszcz - 0,6g
🍒 Węglowodany - 10,2g
🍒 w tym cukry - 5,9g
🍒 w tym błonnik - 4,3g
🍒 Witamina C - 24mg (19%).
Roślina ta składa się z substancji, które swoim działaniem dorównują antybiotykom. Berberyna oraz berbamina – główne związki pozyskiwane z berberysu – wykazują działanie regulujące pracę wątroby i wydzielanie żółci, mają także właściwości przeciwbakteryjne. Ponadto sama berberyna charakteryzuje się działaniem przeciwzapalnym.
W skład tej rośliny wchodzą również palmatyna, protopina i kryptopina, wzmagające dobroczynne działanie berberysu na cały układ krążenia i pracę serca. W berberysie znaleźć można też narkotynę nadzorującą proces oddychania i wzmacniającą przeciwbólowe właściwości wymienionych substancji. Dodatkowo takie składniki odżywcze jak:
🍒 saponina – o właściwościach wykrztuśnych, moczopędnych oraz wspomagających wydzielanie soków trawiennych,
🍒 garbniki – chroniące organizm przed działaniem wolnych rodników,
🍒 sole mineralne – niezbędne do prawidłowego działania organizmu człowieka,
🍒 pektyny – wykazujące działanie przeciwzapalne,
🍒 witamina C – naturalnie wzmacniająca układ odpornościowy,
🍒 witamina E – silny przeciwutleniacz,
🍒 kwasy organiczne (winowy, jabłkowy) – wzmagające procesy regeneracji nabłonków przewodu pokarmowego, zapobiegają niestrawności,
🍒 karotenoidy – o właściwościach przeciwutleniające,
🍒 rutyna – wzmacniająca i uszczelniająca naczynia włosowate,
🍒 flawonoidy – działające przeciwzapalnie i detoksykująco.
Surowcem zielarskim pozyskiwanym z berberysu jest kora, korzeń, owoce oraz liście. Mimo tego, że są częścią jednej rośliny, mają zupełnie inne działanie lecznicze. Kora, a także korzenie zawierają m.in. berbaminę i berberynę w znacznych ilościach oraz palmatynę, magnoflorynę i garbniki. Dzięki zawartości tych alkaloidów działają:
🍒 przeciwcukrzycowo,
🍒 antybiotycznie,
🍒 moczopędnie,
🍒 przeciwnowotworowo,
🍒 przeciwbiegunkowo,
🍒 przeciwbakteryjnie.
Owoce zawierają duże ilości witaminy C, minerały i kwasy organiczne. Działają przede wszystkim:
🍒 tonizująco,
🍒 przeciwbakteryjnie,
🍒 napotnie,
🍒 żółciopędnie,
🍒 spazmolitycznie.
Berberyna jako składnik pozyskiwany z berberysu badana jest pod kątem właściwości przeciwnowotworowych. Testy laboratoryjne potwierdzają jej pozytywne działanie w leczeniu nowotworów:
🍒 prostaty – zatrzymuje rozmnażanie się komórek nowotworowych, zmniejsza ryzyko wystąpienia przerzutów i spowalnia produkcję hormonów androgenowych,
🍒 piersi – wywołuje apoptozę komórek nowotworowych oraz ogranicza wzrost inwazyjnych komórek rakowych,
🍒 jelita – ma działanie hamujące podziały komórkowe i wzbudzające apoptozę,
🍒 krwi – podwyższa wrażliwość na chemoterapeutyki, wykazuje właściwości cytotoksyczne,
🍒 płuc – działanie przeciwprzerzutowe, antyangiogenetyczne i hamujące wzrost nowotworu,
🍒 trzustki – podobnie jak w przypadku raka jelita, rozpoczyna programowaną śmierć komórek rakowych, pośrednio hamuje fazę podziałów G1.
Wiele badań pokazuje, że berberys pomaga obniżyć poziom cukru we krwi u osób z cukrzycą typu 2 oraz insuliny. Jego skuteczność porównywana jest do metforminy, która jest doustnym lekiem przeciwcukrzycowym, zmniejszającym stężenie glukozy we krwi. Działanie berberysu opiera się na następujących mechanizmach:
🍒 zwiększa glikolizę, przez co pomaga w rozkładzie cukru w komórkach,
🍒 zmniejsza produkcję glukozy w wątrobie,
🍒 zwiększa ilość pożytecznych bakterii w układzie pokarmowym,
🍒 zmniejsza insulinooporność narządów wewnętrznych.
Dodatkowo berberys zmniejsza poziom trójglicerydów i złego cholesterolu, podnosząc jednocześnie dobry cholesterol. Efektem jest minimalizacja ryzyka wystąpienia chorób serca oraz układu krwionośnego.
Naukowcy pracują nad nowymi pochodnymi berberyny, które mogłyby zostać wykorzystane w walce z opornymi drobnoustrojami.
Owoce berberysu podnoszą odporność organizmu, pomagają obniżyć temperaturę podczas gorączki, leczą stany zapalne błony śluzowej i zakażenia bakteryjne. Podobnym działaniem wykazują liście tej rośliny.
Z berberysu można wykonać odwar: 1 łyżkę owoców zalać szklanką wody, ogrzewać do wrzenia i gotować pod przykryciem 5 minuty. Odstawić na 15-30 minut, przecedzić. Pić po pół szklanki 2-4 razy dziennie po jedzeniu.
Berberys można stosować doustnie: Owoce zmielić lub zetrzeć na tarce. Zażywać od pół do 1 łyżeczki proszku dziennie, popijając dużą ilością wody. Można rozłożyć na 2 porcje.
Suszone owoce berberysu mogą być doskonałym dodatkiem do herbaty, deserów i wypieków. Można je także dodawać do dżemów, marmolad i przetworów owocowych. W Iranie owoce berberysu wykorzystuje się do potraw opartych na ryżu.
Rzepak, łac. Agrimonia eupatoria, to roślina jednoroczna lub wieloletnia, wysiewana w sierpniu. Nasionka kiełkują po tygodniu od wysiania ich do gruntu. Jeszcze przed nadejściem zimy rzepak wytwarza krótką łodygę pokrytą kilkoma sztukami liści. Pełne rozmiary uzyskuje w kolejnym roku. Pierwsze kwiaty pojawiają się w kwietniu, maju. Aby rzepak dał obfity plon potrzebuje żyznej, bogatej w próchnicę i wapń gleby. Zbiory rzepaku rozpoczynają się w sierpniu.
Jego łacińska nazwa pochodzi od greckiego „Argemone”, co oznacza „to, co leczy oko”, to ziołowy uzdrowiciel, jest stosowany w ziołolecznictwie od ponad 2000 lat. Rzepak to odmiana kapusty, cechuje się intensywnie żółtymi, czteropłatkowymi, pachnącymi kwiatami w gronach, osadzonych na wzniesionej i rozgałęziającej się łodydze o wysokości do 1,5 metra. Liście są opierzone, ząbkowane, szare i owłosione na grzbiecie. Drobne żółte kwiaty tworzą na szczycie długie, przypominające kolce kwiatostany, kwiaty mają przyjemny zapach jabłka. Owoce to ciernie z kolcami. Rzepak uprawiany jest głównie w krajach Eurazji. W Europie Środkowej jako roślina uprawna pojawił się w XVI wieku.
Rzepak ma szereg pozytywnych skutków dla organizmu. Wspomaga zdrowe trawienie, stymuluje produkcję enzymów i kwasu żołądkowego, przygotowując w ten sposób układ pokarmowy do przyjmowania składników odżywczych z pożywienia, reguluje czynność wątroby i pęcherzyka żółciowego, stosowany w leczeniu kamieni żółciowych, marskości wątroby i choroby pęcherzyka żółciowego związanej z nadkwaśnością żołądka.
Ze względu na wysoką zawartość garbników oraz działanie przeciwzapalne, rzepak jest szczególnie przydatny przy dolegliwościach żołądkowo-jelitowych, zwłaszcza w łagodnych przypadkach biegunki, zmniejsza obrzęk tkanek miękkich przewodu pokarmowego, wspomaga zdrowie błon śluzowych i wchłanianie składników odżywczych.
Jest używany od średniowiecza, aby przyspieszyć gojenie się ran i zatrzymać krwawienie. Jest doskonałym koagulantem - substancją promującą krzepliwość krwi, jest przydatny w zmniejszaniu krwawienia w organizmie, w tym obfitych krwawień menstruacyjnych. Jego właściwości przeciwzapalne pomagają również łagodzić skurcze menstruacyjne i ból wywołany obfitymi miesiączkami.
Rzepak jest przydatny w leczeniu łagodnych schorzeń górnych dróg oddechowych. Często używa się go jako płukania w celu złagodzenia bólu gardła, owrzodzeń jamy ustnej i stanów zapalnych dziąseł. Jego działanie przeciwzapalne wykorzystuje się również w leczeniu trądziku i innych chorób skóry. Nadaje się do codziennego oczyszczania skóry i pielęgnacji skóry głowy.
Rzepak to zioło dobrze znane w medycynie ludowej. W przeszłości plemiona germańskie używały go szeroko do leczenia ran, ukąszeń węży . Później, ze względu na działanie koagulujące, był stosowany do leczenia ran postrzałowych.
Tradycyjnie stosuje się go również w przypadku problemów trawiennych i poprawy zdrowia układu oddechowego, w przypadku problemów takich jak kaszel, przeziębienie i zapalenie oskrzeli, uważany za panaceum.
Rzepak zawiera dużą ilość zdrowych kwasów: jabłkowego, cytrynowego, salicylowego, ale przede wszystkim krzemowego. Znajdziemy również wiele minerałów, witaminy B, C i K, żelazo, garbniki, cholinę, fitosterole i kilka flawonoidów. Dzięki tym substancjom rzepak jest jedną z najbardziej wszechstronnych roślin leczniczych.
Kwitnącą część zbieramy z rzepaku, najlepiej na początku kwitnienia od kwietnia do czerwca. Nać jest podatna na poparzenia, dlatego należy ją suszyć w przewiewnym miejscu. Jeśli chcemy wysuszyć kwiaty w suszarce lub piekarniku, nie przekraczamy temperatury 35°C. Suszony rzepak przechowuj w dobrze zamkniętym pojemniku w ciemnym i suchym miejscu.
Najprostszą formą przetwórstwa rzepaku jest herbata rzepakowa, którą można przygotować ze świeżych i suszonych kwiatów. Jedną łyżeczkę ziela zalać 250 ml wody, ugotować na parze i krótko zaparzyć. Tak przygotowany napar można wypić lub pozostawić do wystygnięcia i nałożyć na skórę np. w celu wspomagania leczenia drobnych ran lub trądziku.
Popularnym produktem jest również maść rzepakowa. Przygotowujemy go łatwo - w garnku podgrzej 250 g oleju kokosowego, wymieszaj z 1 szklanką drobno posiekanych kwiatów rzepaku. Pozostaw mieszaninę na jeden do dwóch dni. Następnie ponownie się rozgrzewamy, przecedzamy płótno i pozwalamy mu stwardnieć.
W podobny sposób można przygotować olej rzepakowy. Suszone lub świeże kwiaty rzepaku wrzuć do kubka lub szklanej butelki z nakrętką. Zalej je oliwą lub olejem słonecznikowym i odstaw w suche miejsce. Wstrząsać co 2-3 dni. Olejek odcedzamy po około 3 tygodniach, ale możemy pozwolić mu zaparzać się dłużej.
Rzepaku daje olej o następującym składzie tłuszczowym:
🌾 kwas oleinowy: 56-68%
🌾 kwas linolowy: 18-22%
🌾 kwas linolenowy: 10-13%
🌾 kwasy palmitynowy i stearynowy: 4-6%
🌾 kwas eikozenowy: 1-2%
🌾 kwas erukowy: 0-2%
Olej rzepakowy jest bogaty w związki bioaktywne, ma podobną zawartość kwasu oleinowego, co oliwa z oliwek. Nazywa się go oliwą północy. Poza kwasem oleinowym, zaliczanym do grupy omega-9, olej rzepakowy zawiera kwas linolenowy omega-3, który występuje w nim w zrównoważonej proporcji do kwasu linolowego omega-6, co pozwala utrzymać odpowiedni stosunek tych kwasów w diecie.
Olej rzepakowy nie zawiera szkodliwych trans-izomerów w łańcuchach kwasów tłuszczowych i ma najniższe wśród olejów stężenie tłuszczów nasyconych. Jest za to nieocenionym źródłem tokoferoli (skarbnica witaminy E), polifenoli, fitosteroli i karotenów.
Olej rzepakowy obniża stężenie cholesterolu, poprawia profil triglicerydów, dba o serce i stan naczyń krwionośnych oraz ogranicza mnożenie się wolnych rodników. Dzięki wysokiej zawartości kwasów tłuszczowych nienasyconych, stanowi dobry stymulant układu odpornościowego oraz wspomaga układ nerwowy, wzrok oraz skórę. Poza kuchnią sprawdza się w kosmetyce i podczas domowych porządków. Biosurfaktyna z rzepaku jest ekologiczną substancją powierzchniowo-czynną, która umożliwia czyszczenie i sprzątanie bez detergentów.
Olej rzepakowy jest jednym z najlepszych tłuszczów, jakie możemy włączyć do diety dziecka podczas jej pierwszego rozszerzania, czyli już od 6. miesiąca życia, gdy kończy się okres karmienia piersią. Zawarte w oleju rzepakowym kwasy ALA i LA warunkują prawidłowy wzrost niemowlaka, a także stymulują rozwój komórek nerwowych i mózgu. Pierwsze posiłki z warzyw warto podawać niemowlętom z dodatkiem kilku kropel oleju rzepakowego, gdyż jest on pozbawiony smaku, zapachu i zanieczyszczeń chemicznych.
Złociste grona rzepaku wabią owady, a największy udział w ich zapylaniu ma pszczoła miodna. Miód rzepakowy posiada rozpoznawalną jasnożółtą barwę, a za sprawą szybkiego procesu krystalizacji, osiąga kremową konsystencję, jest jednym z najpopularniejszych miodów w Polsce. Zawiera bogactwo składników mineralnych i jest znany ze zbawiennego wpływu na pracę wątroby i układu krążenia. Najlepszy miód rzepakowy dostępny jest w maju i w czerwcu.
Olej rzepakowy ma korzystne proporcje kwasów tłuszczowych oraz oferuje szereg składników bioaktywnych ważnych dla zdrowia. Wysoka zawartość kwasu oleinowego powoduje obniżenie poziomu cholesterolu we krwi, zwłaszcza szkodliwej formy LDL. Dodatkowo rzepak usprawnia funkcjonowanie układu nerwowego, a ze względu na obecność związków aktywnych biologicznie działa przeciwutleniająco. Substancje zawarte w rzepaku chronią organizm człowieka przed nadmiarem wolnych rodników tlenowych, a tym samym chronią przed rozwojem licznych chorób (w tym nowotworowych). Z kolei obecność karotenoidów jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania wielu narządów wewnętrznych.
Czosnek należący do rodziny amarylkowatych (podrodziny czosnkowych) pochodzi z Azji Środkowej, gdzie jest stosowany od czasów neolitu. Za sprawą szlaków handlowych stał się przysmakiem w Europie, Azji i Afryce. Ślady czosnku nosi grobowiec Tutenchamona. Warzywo to znane było w starożytnym Egipcie 3000 lat p.n.e. Uważany za środek pobudzający był spożywany przez sportowców przed zawodami. W średniowieczu czosnek wieszano nad drzwiami wejściowymi w imię ochrony przed ospą, robactwem, złymi duchami, komarami, wampirami.
W Polsce uprawia się cztery odmiany, które różnią wielkością główki (przeważnie złożonej z 4-20 ząbków), terminem sadzenia i zbioru oraz nieznacznie kolorem:
🧄 Harnaś - odmiana wczesna, zimująca w gruncie, łuski silnie przylegają do ząbków, wydaje wysoki plon, a jego główki nadają się do spożycia w formie świeżej, nadaje się także na przetwory.
🧄 Ornak - odmiana średnio wczesna, posiada duże, białe główki z fioletowymi paskami, plonuje obficie i długo zachowuje świeżość.
🧄 Jarus - odmiana czosnku jarego, posiada zróżnicowaną wielkość ząbków w obrębie główki, wyróżnia się długim okresem przechowywania (nawet do roku po zbiorze).
🧄 Arkus - odmiana uprawna, średnio wczesna, duże główki o fioletowo-brązowych łuskach.
Czosnek podobnie jak aloes, aronia, bez czarny, miód, imbiru jest naturalnym antybiotykiem i stymulatorem odpornościowego, działa przeciwzapalnie, pobudza komórki układu odpornościowego, stymuluje limfocyty T, hamuje aktywność cytokin prozapalnych, makrofagów, ogranicza proces migracji neutrofilów.
Olejki eteryczne i lotne związki siarkowe w czosnku miksturę na ciepłym mleku roślinnym z dodatkiem czosnku czynią dla organizmu zdrowotnie rozgrzewającą, wzmacniającą potliwość, obniżającą temperaturę podczas gorączki, ułatwiającą odkrztuszanie i udrożnianie dróg oddechowych.
Czosnek obniża ciśnienie krwi poprzez zmniejszanie aktywności enzymu ACE (enzymowi konwertującemu angiotensynę), blokowanie kanałów wapniowych, zwiększanie wytwarzania tlenku azotu, siarkowodoru i bradykininy, zmniejszanie wrażliwości tkanek na katecholaminy.
Czosnek działa wazoprotekcyjnie (ochronnie wobec naczyń krwionośnych) i antyagregacyjnie (zapobiega tworzeniu zakrzepów), zapobiegając miażdżycy tętnic, obniża ciśnienie tętnicze krwi (skurczowe i rozkurczowe, poprawia przepływ krwi u pacjentów ze zmianami wieńcowymi), reguluje profil lipidowy, obniżając stężenie lipidów we krwi (allicyna i ajoen zawarte w czosnku hamują syntezę cholesterolu, obniżajac poziom cholesterolu we krwi).
Czosnek reguluje skład mikroflory jelit, działa leczniczo w dysbiozach, poprawia mikrobiotę, zwiększając jej różnorodność biologiczną, wzrost liczby gatunków Lactobacillus i Clostridia już po 3 miesiącach stosowania.
Czosnek ma działanie przeciwdrobnoustrojowe w stosunku do patogenów wywołujących próchnicę i zapalenia przyzębia, Porphyromonas gingivalis, Aggregatibacter actinomycetemcomitans i Streptococcus mutans, ponadto przeciwbakteryjne wobec bakterii gram dodatnich, gram ujemnych oraz szczepów antybiotykoopornych.
Czosnek charakteryzuje się antyagregacyjnie przeciwzakrzepowością, antyoksydacyjnoscią (neutralizująco na wolne rodniki, chelatująco na jony miedzi i żelaza), chroni przed nowotworami.
Czosnek zawiera kombinację substancji biologicznie czynnych, które działając na siebie synergistycznie (wzmacniając wzajemnie efekty działania), wykazują działanie lecznicze.
Jeden ząbek surowego czosnku (3 gramy) zawiera:
🧄 Mangan - 2% dziennej wartości (RDI)
🧄 Witamina B6 - 2% (RDI)
🧄 Witamina C - 1% (RDI)
🧄 Selen - 1% (RDI)
🧄 Błonnik - 0,06 grama
100 g czosnku to:
🧄 Wartość energetyczna - 152 kcal
🧄 Białko - 6,4 g
🧄 Tłuszcz - 0,5 g
🧄 Węglowodany - 32,6 g
🧄 Błonnik pokarmowy - 4,1 g
🧄 Kwasy tłuszczowe nasycone - 0,09 g
🧄 Kwasy tłuszczowe jednonienasycone - 0,01 g
🧄 Kwasy tłuszczowe wielonienasycone - 0,25 g
🧄 Sód - 17 mg
🧄 Potas - 400 mg
🧄 Wapń - 41 mg
🧄 Fosfor - 153 mg
🧄 Magnez - 25 mg
🧄 Żelazo - 1,7 mg
🧄 Cynk - 1 mg
🧄 Miedź - 0,26 mg
🧄 Mangan - 0,46 mg
🧄 Jod - 2,7 µg
🧄 Tiamina - 0,2 mg
🧄 Ryboflawina - 0,11 mg
🧄 Niacyna - 0,7 mg
🧄 Witamina B6 - 0,13 mg
🧄 Foliany - 5 µg
🧄 Witamina C - 31 mg
Czosnek zawiera związki przeciwzapalne, które pomagają układowi odpornościowemu zwalczać patogeny. Cała roślina zawiera związek zwany alliiną, której największa ilość zgromadzona jest w ząbkach. Kiedy czosnek jest miażdżony lub żuty, związek ten zamienia się w allicynę, główny składnik aktywny czosnku. Allicyna zawiera siarkę, która nadaje czosnkowi charakterystyczny zapach i smak. Allicyna szybko przekształca się w inne związki siarkowe, nadające czosnkowi właściwości lecznicze, wśród tych substancji najbardziej znane są disiarczek diallilu oraz s-allilocysteina. Związki te wzmacniają reakcję niektórych rodzajów białych krwinek i stymulują je do zwalczania wirusów, w tym tych powodujących przeziębienie i grypę. Za działanie lecznicze czosnku odpowiedzialne są przede wszystkim zawarte w nim związki siarkowe, które także nadają charakterystyczny smak i zapach temu warzywu.
Czosnek ma działanie przeciwzapalne i immunostymulujące, zmniejsza liczbę przeziębień, skraca czas trwania przeziębienia i grypy.
Czosnek obniża ciśnienie krwi u osób z wysokim ciśnieniem krwi poziom cholesterolu całkowitego i LDL, co zmniejsza ryzyko rozwoju chorób serca.
Czosnek to źródło przeciwutleniaczy, które zapobiegają chorobie Alzheimera i demencji, zawiera przeciwutleniacze, które wspierają mechanizmy obronne organizmu przed uszkodzeniami oksydacyjnymi, wywołanymi przez wolne rodniki przyczyniające się do procesu starzenia wszystkich komórek, w tym mózgowych. Czosnek zwiększa aktywność enzymów przeciwutleniających, w wyniku czego znacznie zmniejsza się stres oksydacyjny.
Biorąc pod uwagę korzystny wpływ na normalizację ciśnienia krwi, działanie przeciwmiażdżycowe, przeciwzapalne i przeciwutleniające, zwalczanie chorób zakaźnych, przeciwdziałanie chorobom przewlekłych, łagodzenie stanów ostrych, czosnek dba o długie życie w zdrowiu.
Czosnek był jedną z najwcześniejszych substancji stosowanych w celu zwiększenia wydajności, tradycyjnie używany w starożytnych kulturach dla zmniejszenia zmęczenia i poprawy wydolności pracy robotników, jako pierwszy naturalny środek dopingujący stosowany przez olimpijczyków w starożytnej Grecji, poprawia efektywność wykonywania ćwiczeń, redukuje uczucie zmęczenia wywołanego wysiłkiem fizycznym.
Czosnek pomaga w detoksykacji metali ciężkich z organizmu. Związki siarki obecne w czosnku chronią przed uszkodzeniem narządów spowodowanym toksycznością metali ciężkich, zmniejszają kliniczne objawy toksyczności, w tym bóle głowy i wahania ciśnienia krwi.
Czosnek minimalizuje utratę kości poprzez zwiększenie poziomu estrogenu, korzystnie wpływa na zdrowie kości u kobiet, przeciwdziała rozwojowi choroby zwyrodnieniowej stawów.
Cebula (łac. Allium cepa) pochodzi z Azji, powszechnie uprawiana i jedzona w starożytności. Egipcjanie przypisywali jej właściwości ochronne przed złym oddziaływaniem otoczenia. W Rzymie postrzegana jako lek na wszelkie dolegliwości. Grecy stosowali cebulę do wzmocnienia przed rywalizacją sportową.
Cebula jest stosowana spożywczo oraz medycznie od wieków ze wzgledu na dobroczynne składniki w postaci przeciwutleniaczy (antyoksydantów) i związków siarki, dzięki którym działa antybakteryjne, przeciwnowotworowo, obniża stężenie cholesterolu, pomaga w zapobieganiu i kontroli cukrzycy, ma wpływ na zdrowie kości.
Cebula podobnie jak jej pokrewne warzywa, czyli czosnek i por, zawiera związki siarki, którym zawdzięcza swój specyficzny smak i zapach oraz liczne wartości zdrowotne.
Znane rodzaje cebuli to:
🧅 cebula żółta (zwyczajna),
🧅 cebula czerwona,
🧅 cebula cukrowa,
🧅 dymka,
🧅 cebula czosnkowa (biała),
🧅 szalotka.
Najwięcej składników odżywczych posiadają cebule zwyczajna i czerwona.
100 g surowej cebuli to:
🧅 wartość energetyczna: 30 kcal,
🧅 woda: 89 proc,
🧅 białko: 1,1 g,
🧅 węglowodany: 9,3 g,
🧅 cukier: 4,2 g,
🧅 błonnik: 1,7 g,
🧅 tłuszcz: 0,1 g.
Najważniejsze składniki cebuli:
🧅 kwercetyna, czyli przeciwutleniacz (antyoksydant), neutralizujący szkodliwy wpływ wolnych rodników, obniża ciśnienie krwi i ma właściwości przeciwcukrzycowe oraz przeciwnowotworowe;
🧅 związki siarki o działaniu bakteriobójczym, przeciwcukrzycowym i przeciwnowotworowym, zmniejszające stężenie cholesterolu i obniżające ciśnienie krwi (allicyna);
🧅 witamina C o działaniu przeciwutleniającym, niezbędna do funkcjonowania układu odpornościowego, pomagająca w pielęgnacji skóry i włosów;
🧅 kwas foliowy uczestniczący choćby w produkcji krwi i funkcjonowaniu układu odpornościowego, o znamienitym znaczeniu dla kobiet przed ciążą i w jej trakcie, zapobiegając wadom wrodzonym układu nerwowego;
🧅 witamina B6, biorąca udział w tworzeniu czerwonych krwinek;
🧅 potas, obniżający ciśnienie krwi, istotny dla zdrowia serca;
🧅 wapń niezbędny dla mocnych kości;
🧅 chrom przeciwdziałający insulino-oporności, zapobiegając przed wystąpieniem cukrzycy;
🧅 żelazo, uczestniczące w produkcji czerwonych krwinek, wzmacniające układ odpornościowy, pomagające w redukcji zmęczenia;
🧅 błonnik pokarmowy, obniżający stężenie cholesterolu we krwi i ułatwiający utrzymanie prawidłowej wagi;
🧅 antocyjany, czyli silne przeciwutleniacze, które nadają cebuli czerwony kolor;
🧅 beta-karoten, czyli przeciwutleniacz zawarty w szczypiorku, wzmacniający układ odpornościowy o właściwościach przeciwnowotworowych.
Ludwik Pasteur (1822-1895) dowiódł właściwości przeciwinfekcyjne cebuli. Między innymi zawarta w niej allicyna wskazuje na zdolność ochrony przed drobnoustrojami, jak bakterii Salmonella i E. coli, obniżania stężenia „złego” cholesterolu (hamuje powstawanie cholesterolu LDL oraz jego gromadzenie się w tkankach) oraz podwyższa stężenie „dobrego” cholesterolu HDL i zmniejsza tendencję do formowania się zakrzepów. Składniki cebuli zwiększają odporność i zwalczają stan zapalny, wspomagają oczyszczanie dróg oddechowych ze śluzu i działają wzmacniająco, przyspieszając powrót do zdrowia.
Cebula zapobiega próchnicy zębów i pomaga w infekcjach jamy ustnej. 3-8 minut żucia surowej cebuli powoduje zniszczenie wszystkich drobnoustrojów znajdujących się w jamie ustnej, gardle i na ustach.
Cebula jest jednym z najbogatszych źródeł fruktanów, rodzaju błonnika prebiotycznego, będącego pokarmem korzystnych bakterii jelitowych. Warzywo odbudowuje dobroczynną florę zasiedlającą jelita.
Cebula zapobiega nadciśnieniu, obniżając ryzyko wystąpienia:
🧅 choroby wieńcowej,
🧅 zawału,
🧅 udaru.
Chrom zawarty w cebuli pomaga organizmowi kontrolować poziom glukozy we krwi i zapewnia jej powolne, stopniowe uwalnianie do mięśni i komórek ciała, zapobiegając cukrzycydzięki substancji podobnej do insuliny. Obniża poziom cukru we krwi. Sok z cebuli kontroluje hiperglikemię (wysoki poziom cukru we krwi).
Dodatkowo cebula pomaga w utrzymaniu prawidłowej wagi, przyspiesza metabolizm.
Cebula obfituje w witaminy i związki, które hamują rozwój i rozprzestrzenianie się komórek rakowych. Warzywo zawiera znaczną ilość kwercetyny, która, działając przeciwko wolnym rodnikom zmniejsza ryzyko zachorowania na raka, a także przeciwnowotworowe związki siarki i witaminę C.
Zawarta w cebuli kwercetyna hamuje działanie związków wywołujących zapalenie, ból i obrzęk. Leczy infekcje skórne wywołane gronkowcem złocistym dzięki cechom antyseptycznym, ułatwia gojenie się ran, szczególnie oparzeń. Składniki przeciwzapalne zmniejszają zaczerwienienie i obrzęk, trądzik. Krzem i wapń w cebuli wpływają na zdrowie kości, są niezbędne do ich budowy i wzmocnienia, zmniejszają ryzyko złamań. Cebula, usuwając nadmiar wody, polecana jest przy artretyzmie i reumatyzmie.
Sok z cebuli pomaga przy bólach i szumach uszu, po użądleniach owadów, które dodatkowo stronią od zapachu cebuli.
Wspomagając układ krążenia zapobiega zakrzepom, działa kojąco na żylaki.
Cebula to warzywo bogate w aminokwasy bogate w siarkę, która po przekrojeniu cebuli ulatnia się w postaci związku chemicznego S-tlenek tiopropanalu, rozpuszczającego się we łzach, tworząc kwas siarkowy o właściwościach drażniących. Stąd łzy wypłukujące kwas z oczu jako naturalna reakcja obronna organizmu, co przy zapaleniu spojówek łagodzi dolegliwości i przyspiesza gojenie.
Amerykańskie badania wykazują, że to warzywo należy do najmniej skażonych środkami uprawy roślin.
Średniowieczni medycy zalecali cebulę na bóle głowy, ugryzienia węży i na porost włosów. Sok z cebuli zmieszany z cukrem leczy z kataru i przeziębienia, oczyszcza nos i dezynfekuje go dzięki właściwościom wykrztuśnym. Pomaga w objawach anginy i grypy.
Cebula stosowana jest jako środek moczopędny i wykrztuśny oraz do zwalczania biegunki, do gojenia ran, owrzodzeń, czyraków i oparzeń.
Działanie moczopędne cebuli pomaga w albuminurii (obecność białka w moczu), a także w uremii (zwiększona obecność mocznika).
Zawiera witaminę E, nazywaną witaminą młodości, wspierającą procesy regeneracyjne, opóźniającą starzenie się skóry, stymulującą produkcję kolagenu, opóźniającą procesy starzenia, wspomagającą zachowanie dobrego wyglądu i prawidłowej kondycji skóry (razem z obecną witaminą A, która podobnie pozytywnie oddziałuje na funkcjonowanie skóry).
Chryzantemy to stosowane zdrowotnie od wieków kwiaty długowieczności przedłużające życie za sprawą ich właściwości leczniczych zawartych w bogactwie witaminowym i mineralnym.
Chryzantemy (Dendranthema Des Moul) to jeden z rodzajów bylin lub półkrzewów z rodziny astrowatych. Nazwa chryzantema z greki oznacza chrysos - złoty i anthemon – kwiat. W Polsce chryzantema nazywana złocieniem zaliczana jest właśnie do rodziny złocieni (Chrysanthemum). Szwedzkiemu botanikowi Karolowi Linneuszowi chryzantemy zawdzięczają swoją nazwę Chrysanthemum, czyli „żółty kwiat”.
Chryzantemy pochodzą z Chin z XV wieku przed Chrystusem.
Do rodziny chryzantem należy 50 gatunków, które w stanie dzikim rosną w Chinach, Japonii, Korei i Mongolii. W Polsce mamy jeden gatunek dzikiej chryzantemy Zawadzkiego w Pieninach.
Kwiaty chryzantemy cechują się różnorodnością:
🌼 kształtów: pojedyncze, kuliste, półkuliste, parasolkowate, anemonowe, pomponowe, łyżeczkowe, igiełkowe, pajęczaste, półpełne, płaskie, kędzierzawe i fantazyjne,
🌼 kolorów: jednobarwne (m.in. białe, żółte, kremowe, łososiowe, różowe, czerwone, pomarańczowe, brązowe, purpurowe, zielone) i dwubarwne,
🌼 rozmiarów: od dużych, pojedynczych kwiatów o średnicy sięgającej 25 cm po liczne, drobne kwiatki.
Chryzantemy były dla Chińczyków na tyle cenne, że prawnie zakazany był ich wywóz poza granice państwa. Chryzantemy przedostały się najpierw do Korei, następnie do Japonii, skąd w VIII wieku stały się tak popularnymi kwiatami, że stały się symbolem japońskiej monarchii i samego państwa. Do dziś znajdują się w herbie japońskiej rodziny cesarskiej, na pieczęci Cesarza Japonii, na rewersie monet i dokumentach państwowych. Od 1888 roku najważniejszym odznaczeniem japońskim jest Cesarski Order Chryzantemy. W Japonii oraz w Chinach obchodzone jest bardzo hucznie Święto Chryzantemy, które przypada na dzień 9 września.
Chryzantemy zostały sprowadzone do Europy przez Holendrów w XVII wieku, a do Polski w XIX wieku.
Chryzantemy w Azji kojarzone są ze słońcem, szacunkiem, perfekcją, prządkiem, radością i nieśmiertelnością. W USA patronują listopadowi.
Chryzantemy zawierają między innymi:
🌼 potas
🌼 selen
🌼 cynk
🌼 magnez
🌼 witaminy z grupy B - kwas foliowy, niacynę i ryboflawinę
🌼 witaminę C
🌼 witaminę A - beta – karoten
Chryzantemy zdrowotnie:
🌼 obniżają ciśnienie krwi zmniejszając ryzyko miażdżycy, zawału serca i udaru mózgu,
🌼 rozszerzają naczynia krwionośne, aby krew w nich swobodnie przepływała, co jest szczególnie ważne dla serca,
🌼 zmniejszają stany zapalne np. przy schorzeniach reumatycznych,
🌼 zabijają wirusy, wywołujące grypę i przeziębienie,
🌼 obniżają gorączkę,
🌼 chronią oczy przed neuropatią siatkówki, zaćmą i zwyrodnieniem plamki żółtej,
🌼 regulują gospodarkę hormonalną,
🌼 wzmacniają kości i poprawiają ich gęstość,
🌼 zmniejszają obrzęki,
🌼 łagodzą podrażnienia i usuwają zaczerwienienia przy chorobach skóry, np. łuszczycy i różnego rodzaju egzemach, a także trądziku,
🌼 poprawiają ogólną kondycję skóry hamując proces starzenia,
🌼 uspokajają i relaksują, niwelują stres, lęk, niepokój,
🌼 wzmacniają układ odpornościowy,
🌼 koją podrażnienia, zaczerwienienia i przewlekłe dolegliwości np. łuszczycę, rozjaśniają przebarwienia i wygładzają zmarszczki, poprawiają kondycję skóry i jednocześnie skutecznie wyhamowują procesy starzenia
🌼 wyhamowują powstawanie próchnicy, a zatem pełni ważną rolę pod względem stomatologicznym
🌼 przyspieszają gojenie ran oraz regulują procesy pochłaniania drobnoustrojów przez leukocyty
🌼 regulują gospodarkę hormonalną,
🌼 zwalczają czyraki, ropnie, łagodzą stany zapalne i podrażnienie tkanek,
🌼 łączą działanie nawilżające i ściągające, co jest rzadkim i cennym połączeniem w roślinie
🌼 odświeżają, odmładzają, oczyszczają krew,
🌼 koją system nerwowy, delikatnie otwierają serce, metaforycznie przynoszą „wchłanianie promieni słonecznych”,
🌼 skutecznie leczą osteoporozę,
🌼 są silnym przeciwutleniaczem, czyli substancją neutralizującą wolne rodniki,
🌼 biorą czynny udział w procesie produkcji czerw onych krwinek
🌼 wpływa korzystnie na stan włosów, paznokci oraz skóry
🌼 dzięki zawartości kwasu foliowego, niacyny i ryboflawiny przyśpieszają metabolizm, wspierając proces redukcji masy ciała przy leczeniu nadwagi i otyłości.
Chryzantemy nazywane są „kwiatami krótkiego dnia”, gdyż mając mało światła, zamiast rosnąć, kwitną.
Według tradycyjnej medycyny chińskiej, klasyfikującej produkty nie ze względu na ich składniki chemiczne, lecz na podstawie właściwości energetycznych, chryzantemy są zaliczane do roślin odpowiedzialnych za „zimną energię”, która jest powiązana z kanałami energetycznymi prowadzącymi do płuc, wątroby, śledziony i nerek, na które działa dobroczynnie.
Według profilu energetycznego charakteryzują się smakiem aromatycznym, gorzkim, słodkim, energetyką, która chłodzi, nawilża, dla tkanek płuc, wątroby, oczu, nerek, o działaniu rozpraszania nadmiaru ciepła i wiatru, oczyszczania krwi, uspokajania wątroby, rozjaśniania oczu, odświeżania umysłu, odmładzania ciała, uspokajania.
Chryzantemy można spożywać w postaci naparu, herbatek na przemianę materii, przeziębienie, obniżenie gorączki, łagodzenie bólu gardła, wsparcie układu immunologicznego, wzmocnienie serca, poprawę wzroku, ukojenie nerwów, łagodzenie stanów zapalnych, wzmocnienie kości i leczenie układu oddechowego. W filiżance należy umieścić 7 kwiatów chryzantemy drobnokwiatowej, zalewać je gorącą, ale nie wrzącą wodą (w temperaturze około 90 stopni C), po kilku minutach napar jest gotowy do picia. W krajach Bliskiego Wschodu młode pędy chryzantemy dodawane są do sałatek jako alternatywa rukoli, do zup oraz marynuje się je.
Chryzantemy można stosować w postaci olejków eterycznych w aromaterapii do odświeżenia otoczenia, zastosowania grzybobójczego i antybakteryjnego.
Chryzantemy jako rośliny ozdobne nie tylko dekorują, lecz także wchłaniają zanieczyszczenia.
Chryzantemy:
🌼 Oczyszczają organizm, chronią przed stresem oksydacyjnym
🌼 Regulują pracę hormonów, łagodzą stres, niepokój
🌼 Poprawiają odporność, hamują stany zapalne ogólnoustrojowe i reumatyczne
🌼 Chronią serce, mózg, komórki wątroby, zmniejszając ryzyko miażdżycy, zawału, udaru
🌼 Rozgrzeszają naczynia krwionośne, obniżają ciśnienie krwi
🌼 Działają przeciwwirusowo, przeciwdrobnoustrojowo, pomocne w grypie, ostrych infekcjach z gorączką
🌼 Wzmacniają kości, chronią przed osteoporozą
🌼 Poprawiają ostrość widzenia, chronią przed zaćmą, neuropatią siatkówki, zwyrodnieniem plamki żółte
🌼 Łagodzą podrażnienia stanami zapalnymi skóry: wysypki, egzema, zaczerwienienia, łuszczyca, trądzik
🌼 Poprawiają metabolizm, redukują masę ciała, zmniejszają obrzęki
🌼 Leczą boreliozę
Chryzantemy stosujmy:
🌼 Dla zdrowia oczu, poprawy ostrości widzenia.
🌼 W podrażnianiach i ostrych infekcjach narządu wzroku
🌼 Przy grypie, infekcjach wirusowych, zapaleniu gardła, dla oczyszczenia płuc, obniżenia gorączki
🌼 Jako remedium na wzdęcia, skurcze, bóle brzucha
🌼 Wyciszenia gorących emocji oraz niepokoju, lęku,
🌼 Łagodzenia spowodowanych gorącem bólów głowy, migren typu pitta
🌼 Oczyszczenia, detoksykacji, odmłodzenia, wzmocnienia, poprawy stanu skóry
🌼 Dla wsparcia układu krążenia.
Dynia (Cucurbita L.) to roślina jednoroczna z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Jest około 130 rodzajów i 800 gatunków dyń, jak choćby kabaczek, cukinia, ogórek, melon, arbuz, dynia żołędziowa, piżmowa, Hokkaido, mandarynkowa, prowansalska, makaronowa.
Wartości odżywcze dyni docenili już meksykańscy Indianie, znajdując zastosowanie zarówno w meksykańskiej medycynie naturalnej, jak i kuchni według przepisów przekazywanych pokoleniowo. Przysmakiem przyrządzanym przez pierwszych amerykańskich osadników była pieczona dynia wypełniona miodem, mlekiem i przyprawami.
Pomarańczowy miąższ dyni zawiera beta-karoten o działaniu przeciwzapalnym. Beta-karoten jest przeciwutleniaczem, który zapobiega chorobom nowotworowym, łagodzi procesy zapalne, pomaga ograniczyć objawy grypy i przeziębienia, obniża poziom złego cholesterolu, zapobiegając odkładaniu się złogów cholesterolowych w ścianach tętnic, miażdżycy, chorobom serca, takim jak zawał czy udar mózgu, ponadto dynia reguluje poziom ciśnienia tętniczego. Beta-karoten zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wzroku, gdy witamina A, w którą jest przekształcany beta-karoten w organizmie człowieka, jest składnikiem barwnika wzrokowego w siatkówce oka, pozwalającego widzieć w półmroku. Beta-karoten zapobiega zwyrodnieniu plamki żółtej, uszkodzeniu soczewki i powstaniu zaćmy.
Dynia szczyci się zawartością witaminy A, C i E, które skutecznie zapobiegają zmarszczkom. Witamina A reguluje wytwarzanie łoju w skórze i dba o młody wygląd skóry. Około 250 gram gotowanej dyni zapewnia około 250% dziennego zapotrzebowania na witaminę A.
Dynia zawiera też cynk i witaminę C z korzyścią dla zdrowego układu odpornościowego. 250 g gotowanej dyni zawiera około 20% dziennego zapotrzebowania w witaminy C.
Miąższ dyni działa też przeciwwymiotnie, a pestki dyni pomagają zwalczyć chorobę lokomocyjną.
Pestki dyni są skuteczne na pasożyty za sprawą kukurbitacyny, zawartej w błonce otaczającej nasiona, zabezpieczającej je przed drobnoustrojami. Kukurbityna w dyni działa przeciwwirusowo i przeciwpasożytniczo. Najwięcej zawierają jej surowe pestki dyni. Pestki dyni to skarbnica minerałów, takich jak cynk, siarkę potas, magnez i wapń,, oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych na zdrowe włosy i skórę.
Dynia jest niskokaloryczna (10 dag to 26 kcal) i dostarcza błonnika pokarmowego, co pomaga w odchudzaniu i sprzyja oczyszczaniu organizmu z toksyn, odkwaszając organizm. Zakwaszenie jest przyczyną nadwagi czy otyłości.
Wartości odżywcze w 100 g dyni surowej i gotowanej:
🍊 Wartość energetyczna - 26/20 kcal
🍊 Białko - 1.00/0.72 g
🍊 Tłuszcz - 0.10/0.07 g
🍊 Węglowodany - 6.50/4.90 g
🍊 Błonnik - 0.5/1.1 g
🍊 Witamina C – 9.0/4.7 mg
🍊 Witamina A – 8513/5755 IU
🍊 Witamina E – 1.06/0.80 mg
🍊 Witamina K - 1.1/0.8 µg
🍊 Wapń – 21/15 mg
🍊 Żelazo - 0.80/0.57 mg
🍊 Magnez - 12/9 mg
🍊 Fosfor - 44/30 mg
🍊 Potas - 340/230 mg
🍊 Sód – 1/1 mg
🍊 Cynk - 0.32/0.23 mg
🍊 Tiamina – 0.050/0.031 mg
🍊 Ryboflawina – 0.110/0.078 mg
🍊 Niacyna - 0.600/0.413 mg
🍊 Witamina B6 - 0.061/0.044 mg
🍊 Kwas foliowy - 16/9 µg
Malina jest jednym z najstarszych owoców, wykorzystywanym przez tysiąclecia zarówno w celach odżywczych, jak i leczniczych. Liczne znaleziska archeologiczne potwierdzają, że już w epoce kamienia i w późniejszej epoce brązu koczownicze plemiona zbierały dzikie odmiany tych smakowitych owoców. Jedne z pierwsze pisemnych wzmianek o malinach pochodzą z 300 r. p.n.e.
Według greckiego lekarza, farmakologa i botanika – Dioskoridesa oraz rzymskiego uczonego Pliniusza Starszego właściwą ojczyzną malin jest Grecja, a dokładniej mówiąc góra Ida na Krecie. Prawdopodobnie właśnie od tej góry wzięła się łacińska nazwa malin Rubus idaeus.
Wzmianki o malinach możemy odnaleźć także w mitologii. Jedna ze starogreckich legend mówi „ongi wszystkie maliny były białe. Gdy Zeus był małym dzieckiem, chciał głośnym krzykiem, wspomaganym echem zboczy górskich, wzbudzić gniew koryfanów, kapłanów bogini Cybele (Kobele). By go uspokoić, nimfa Ida, córka kreteńskiego króla Melisosa, pochyliła się, by zerwać malinę. Ciernie krzaka skaleczyły przy tym jej białą pierś, a kropla krwi spadła na owoc i od tego czasu wszystkie maliny jaśnieją piękną czerwienią (…)”.
O malinie, jako roślinie uprawnej, pierwszy raz wypowiedział się Palladiusz w VI w n.e. Natomiast w XV w. uprawa malin została zapoczątkowana w przyklasztornych ogródkach. Jednak dopiero z końcem XVIII wieku nastąpił przełom i zaczęto mówić o pierwszych odmianach hodowlanych.
Dziś znamy kilkaset odmian uprawnych malin, które różnią się między sobą wielkością owoców, smakiem, kolorem – barwa owoców może być ciemna, purpurowa, poprzez różne odcienie czerwieni, kończąc na jasnej, wręcz białej barwie. Do najbardziej znanych gatunków należy malina właściwa (Rubus idaeus L.) odznaczająca się pięknym, intensywnym czerwonym kolorem i przyjemnym słodkim smakiem. Możemy szczycić się tym, że Polska jest jednym z czołowych producentów maliny właściwej nie tylko w Europie, ale i na całym świecie!
Najpopularniejsze w Polsce odmiany tej rośliny to:
🍓 malina polana,
🍓 malina polka,
🍓 malina beskid,
🍓 malina czarna,
🍓 malina omszona.
Jedząc maliny zachwycamy się głównie ich walorami smakowymi, ale nie zapominajmy, że maliny to także skarbnica wartości odżywczych. Znajdziemy w nich cenne witaminy i minerały takie jak witamina C i E (naturalne antyoksydanty), witaminy z grupy B: B1, B2, B6, kwas foliowy, potas, wapń, fosfor, magnez, żelazo. Jako ciekawostkę potraktujmy fakt, iż liście maliny mają wyższą zawartość kwasu askorbinowego niż owoce.
Maliny są także źródłem fitamin – są to cenne związki roślinne o podobnych właściwościach jak witaminy. Fitaminy są określane jako fenolowe antyoksydanty, które wspomagają funkcjonowanie naszego organizmu.
Ponadto w malinach występują kwasy organiczne, tj. kwas cytrynowy, jabłkowy, salicylowy oraz ponad 100 różnych olejków eterycznych, co tłumaczy ich charakterystyczny smak i zapach.
Maliny są niezwykle cenne ze względu na zawartość błonnika, pektyn oraz substancji śluzowatych, wpływających korzystnie na pracę układu pokarmowego. W 100 gramowej porcji tych pysznych owoców znajduje się 6,7 g błonnika. Kaloryczność malin to zaledwie 33 kcal w 100 g owoców.
Jedzenie malin to nie tylko radość dla podniebienia. Lecznicze właściwości malin znane są od zarania dziejów. Już Hipokrates zalecał je jako środek napotny. Wiele wzmianek o prozdrowotnych właściwościach malin znajdziemy z medycynie ludowej – przypisywano im między innymi właściwości przeciwzapalne i przeciwgorączkowe.
Warto dodać, że cenne wartości odżywcze zawierają nie tylko owoce malin, ale i liście oraz łodygi. W liściach maliny znajdują się flawonoidy, kwasy organiczne oraz sole mineralne. Z kolei łodygi malin są bogate w witaminy z grupy B, C i E oraz minerały – magnez, wapń, żelazo i potas.
Przy przeziębieniach oraz infekcjach zastosowanie znajdują nie tylko owoce, ale także liście, które zawierają garbniki, flawonoidy i fenolokwasy. Napar z liści malin stanowi nie tylko doskonały lek napotny, ma on również zastosowanie przy dolegliwościach żołądkowych. Zawarte w liściach garbniki hamują rozwój bakterii jelitowych i skutecznie zmniejszają biegunkę. Napar malinowy, dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym polecany jest także do płukania jamy ustnej i gardła.
Warto dodać, że cenne wartości odżywcze zawierają nie tylko owoce malin, ale i liście oraz łodygi. W liściach maliny znajdują się flawonoidy, kwasy organiczne oraz sole mineralne. Z kolei łodygi malin są bogate w witaminy z grupy B, C i E oraz minerały – magnez, wapń, żelazo i potas.
Dzięki zawartości kwasu elagowego maliny mają właściwości przeciwnowotworowe. Wyniki wielu eksperymentów wykazały, że związek ten może hamować procesy kancerogenezy w wątrobie i płucach. Przy okazji warto pamiętać, że kwas elagowy ma też właściwości przeciwwirusowe i przeciwzapalne, co tłumaczy stosowanie przetworów i naparów z malin w leczeniu przeziębień.
Zawarty w malinach keton może mieć pozytywny wpływ w leczeniu nadwagi i otyłości. Keton malinowy, który należy do głównych związków aromatycznych w tych owocach, może hamować wzrost podskórnej tkanki tłuszczowej. Inne badania wskazują korzystny wpływ na lipolizę (rozkład triglicerydów w tkance tłuszczowej) oraz wydzielanie adiponektyny, która wpływa na szereg procesów metabolicznych, w tym procesów związanych z przemianą glukozy i kwasów tłuszczowych.
Owoce malin najlepiej jeść na surowo. Najsmaczniejsze są zaraz po zerwaniu z krzaczka. Owoce te fantastycznie zachowują swój smak i aromat po ususzeniu. Warto też suszyć młode liście, które mogą stanowić jeden ze składników mieszanki zastępującej herbatę.
Wartości odżywcze w 100 g malin:
🍓 Wartość energetyczna - 52 kcal
🍓 Białko ogółem - 1,2 g
🍓 Węglowodany - 11,94 g
🍓 Tłuszcze - 0,65 g
🍓 Błonnik - 6,5 g
🍓 Witamina A - 33 IU
🍓 Tiamina (witamina B1) - 0,032 mg
🍓 Ryboflawina (witamina B2) - 0,038 mg
🍓 Niacyna (witamina B3) - 0,598 mg
🍓 Witamina B6 - 0,055 mg
🍓 Kwas foliowy (witamina B9) - 21 µg
🍓 Witamina C - 26,2 mg
🍓 Witamina E - 0,87 mg
🍓 Witamina K - 7,8 µg
🍓 Wapń - 25 mg
🍓 Żelazo - 0,69 mg
🍓 Magnez - 22 mg
🍓 Fosfor - 29 mg
🍓 Potas - 151 mg
🍓 Sód - 1 mg
🍓 Cynk - 0,42 mg
Maliny mają liczne właściwości prozdrowotne, które były cenione już przed ludy starożytne. Napar lub sok z malin czy wywar z liści tego owocu wykorzystuje się zarówno w celach leczniczych, jak i w ramach profilaktyki lub wspomagająco w terapii różnych schorzeń. Maliny wykazują następujące właściwości:
🍓 wspierają walkę z przeziębieniem i innymi infekcjami – zawierają duże ilości witaminy C i kwasu salicylowego, a zarazem są świetnym środkiem napotnym i zwalczającym gorączkę, w stanach osłabienia organizmu polecane są zwłaszcza soki malinowe i wywar z liści;
🍓 wzmacniają odporność – po napar z malin można sięgnąć w razie wystąpienia kataru i kaszlu, towarzyszących osłabieniu układu immunologicznego, działają wykrztuśnie oraz rozrzedzają wydzielinę gromadzącą się w zatokach i oskrzelach;
🍓 łagodzą bóle miesiączkowe – napary z liści i owoców malin przynoszą ulgę w trakcie bolesnej menstruacji;
🍓 wspomagają odchudzanie – usprawniają procesy metaboliczne, przyspieszają spalanie tłuszczów i oczyszczanie organizmu;
🍓 obniżają ciśnienie – są więc odpowiednie dla osób zmagających się z nadciśnieniem i innymi chorobami układu krążenia;
🍓 mają niski indeks glikemiczny – bez obaw mogą jeść je osoby chorujące na cukrzycę.
Ponadto malinom przypisuje się właściwości przeciwnowotworowe. Jest to związane z obecnością kwasu ferulowego oraz beta sitosterolu w malinach, które mają zdolność do hamowania rozwoju nowotworów łagodnych i złośliwych. Substancje zawarte w czarnych malinach mogą łagodzić dolegliwości u pacjentów z rakiem przełyku. Wyciąg z malin natomiast może zmniejszyć namnażanie się komórek rakowych w wątrobie.
Maliny znajdują zastosowanie również w kosmetyce, wykazując działanie tonizujące, zmiękczające, nawilżające, wygładzające i ujędrniające skórę. Maliny redukują też ilość wydzielanego sebum i zapobiegają powstawaniu niedoskonałości. Ponadto zawarty w malinach kwas salicylowy łagodzi stany zapalne oraz wspiera walkę z trądzikiem i łupieżem. Popularnym kosmetykiem jest także olejek z pestek malin, bogaty w kwasy omega-3 i omega-6 oraz witaminy A i E, który pomaga zmniejszać widoczność oznak starzenia się i opóźnia pojawianie się nowych.
Szałwia lekarska jest rośliną wykorzystywaną w medycynie, kosmetologii oraz gastronomii. Jednym z jej najbardziej znanych zastosowań jest zmniejszanie nadmiernej potliwości. Jej ekstrakt oraz napar mogą być także stosowane we wspomaganiu terapii wielu różnych chorób i dolegliwości.
Szałwia lekarska (łac. Salvia officinalis) to roślina z rodziny jasnowatych (łac. Lamiaceae), pochodząca z rejonów śródziemnomorskich oraz Bliskiego Wschodu. Obecnie, została znaturalizowana na całym świecie, w szczególności w Europie i Ameryce Północnej. Szałwia lekarska od wieków stosowana była w medycynie ludowej w leczeniu dny moczanowej, reumatyzmu, stanów zapalnych i innych dolegliwości. Szałwia posiada właściwości hipoglikemizujące, przeciwutleniające i przeciwzapalne.
Szałwia lekarska jest jednym z ponad 900 gatunków roślin w rodzinie jasnowatych. Do Lamiaceae zaliczana jest również szałwia omszona (łac. Salvia nemoros), szałwia wieszcza (Salvia divinorum) czy biała szałwia (Salvia apiana).
Szałwia zawiera szeroką gamę związków bioaktywnych, w tym alkoloidy, kwasy tłuszczowe, polifenole, saponiny, terpenoidy i woski. Główne składniki olejku z szałwii to borneol, kamfora, cineol, pinen i tujon. Ekstrakty alkoholowe z szałwii z kolei, są źródłem kwasu rozmarynowego oraz kwasu kawowego. Dzięki tym związkom, szałwia jest surowcem zielarskim, który, stosowany w odpowiednich dawkach, może przynosić liczne korzyści nie tylko dla osób zdrowych, ale również z hipercholesterolemią, cukrzycą, zaburzeniami pamięci, infekcjami oraz chorobami o podłożu zapalnym.
Szałwia posiada przede wszystkim działanie bakteriobójcze, przeciwgrzybicze i przeciwzapalne, pomaga skutecznie minimalizować rozwój niebezpiecznych drobnoustrojów. Znana jest ze swoich właściwości rozkurczowych, moczopędnych i żółciopędnych, ogranicza przekrwienie błon śluzowych i skóry, minimalizuje drobne krwawienia, reguluje niektóre procesy hormonalne. Wszystko to dzięki bogatej zawartości olejków eterycznych, garbników, flawonoidów, witamin A, C i z grupy B, karotenu oraz cennych minerałów (wapń, potas, sód, magnez, cynk i żelazo).
Szałwia okazuje się nieoceniona zarówno w przypadku wielu chorób, jak i w ramach prozdrowotnych działań profilaktycznych. Może być stosowana zewnętrznie i wewnętrznie przez osoby w różnym wieku.
Zawarty w roślinie olejek eteryczny i garbniki sprzyjają zmniejszaniu stanów zapalnych gardła i jamy ustnej. Tanina prowadzi do zmniejszenia podrażnienia błon śluzowych. Dodatkowo wspomaga gojenie, działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Płukankę z szałwii stosuje się wspomagająco w zwalczaniu stanów zapalnych dziąseł, gardła, krtani oraz owrzodzeń jamy ustnej. Szałwia jest bardzo polecana jako środek wspierający zmniejszanie bólu gardła.
Ponadto dzięki zawartym w niej gorzkim substancjom wspomaga produkcję soków żołądkowych. Napar z tego zioła pomaga w usuwaniu różnych problemów żołądkowo-jelitowych, w tym zgagi, niestrawności i wzdęć.
Wyciągi z szałwii można również nakładać bezpośrednio na skórę, by wspomóc szybsze gojenie się opryszczki oraz stanów zapalnych języka lub dziąseł.
Szałwia lekarska ma liczne właściwości lecznicze. Najnowsze badania naukowe skupiają się na jej właściwościach przeciwzapalnych, antyoksydacyjnych, hipoglikemizujących oraz obniżających poziom cholesterolu. Ekstrakt z szałwii może działać korzystnie na zdrowie poprzez:
🌿 Poprawę pamięci prospektywnej oraz zdolności poznawczych
🌿 Obniżać poziom cholesterolu całkowitego, „złego” cholesterolu LDL oraz VLDL
🌿 Podnosić stężenie „dobrego” cholesterolu HDL
🌿 Zmniejszać stężenie glukozy we krwi u pacjentów z cukrzycą typu II
🌿 Aktywność przeciwzapalną i antyoksydacyjną
🌿 Działanie przeciwbakteryjne wobec niektórych rodzajów bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych
🌿 Zapobieganie nadmiernej potliwości
Napar z szałwii jest źródłem wielu związków bioaktywnych, takich jak kwas chlorogenowy, kwas elagowy, galusan epigalokatechiny, kwercetyna, kwas rozmarynowy, rutyna, luteolina oraz zawarte w olejku borneol, kamfora, tujon czy cyneol.
Aby przygotować napar z szałwii 1 czubatą łyżeczkę jej suszonych liści należy zalać 1 szklanką wrzącej wody i odstawić pod przykryciem na 20 minut. Po tym czasie przecedzić i pić po 1 szklance ciepłego, ale nie gorącego naparu 2-3 razy dziennie między posiłkami. Napar z szałwii zazwyczaj pije się przez 3 tygodnie, po czym robi tydzień przerwy. Po upłynięciu 7 dni, kurację można powtórzyć.
Napar z szałwii wypijany w ilości 100-200 ml dziennie może zmniejszyć nadmierną potliwość. Związki czynne zawarte w szałwii wpływają na korę nadnerczy, hamując wydzielanie glikokortykosteroidów, regulując wydzielanie potu. Napar z szałwii można również stosować do przemywania ciała, ze względu na jego właściwości przeciwbakteryjne oraz łagodzące.
Biała szałwia (Salvia apiana) jest rośliną pochodzącą z południowo-zachodniej części Ameryki Północnej. Nazywana jest również szałwią indiańską, ceremonialną lub świętą, ze względu na jej wykorzystywanie przez Indian w rytuałach uzdrawiających i oczyszczających. Palenie szałwii stosowane było w celu oczyszczania pomieszczeń z negatywnej energii.
Istnieje wiele gatunków szałwii. W tej rodzinie zawarte są rośliny stosowane w lecznictwie, obrzędach duchowych oraz jako rośliny ogrodowe. W medycynie zastosowanie znalazła szałwia lekarska, która dzięki zawartym w niej związkom bioaktywnych, może m.in. poprawiać profil lipidowy, obniżać poziom glukozy o osób z cukrzycą oraz korzystnie wpływać na pamięć.
Liście szałwii można wykorzystać podczas gotowania. Wówczas służą jako uniwersalna przyprawa. Zapewniają pikantny, lekko gorzki smak potraw. Mogą być używane zarówno na surowo, jak i gotowane.
Dzika róża (łac. Rosa canina) to kwitnący krzew, powszechnie występujący w całej Europie, północnej Afryce i zachodniej Azji. Znana jest ze swoich delikatnych, różowych oraz białych kwiatów, które przekształcają się w czerwone, kuliste owoce pełne nasion.
Dzika róża znana jest od czasów starożytnych. W Egipcie róże poświęcone były Izydzie, czyli bogini płodności. Z kolei w Grecji były symbolem Afrodyty – bogini miłości. W ziołolecznictwie dzika róża pojawiła się już w V/IV w. p.n.e., a więc w czasach uznawanego za „ojca medycyny”, słynnego Hipokratesa.
Ze względu na powszechne przekonanie, że roślina leczy pogryzienie przez wściekłego psa, rzymski historyk Pilniusz, nazywał ją w późniejszym okresie „psią różą”. W języku potocznym nazwa ta funkcjonuje do dzisiaj, ale również to właśnie znaczy jej oficjalna nazwa botaniczna, czyli Rosa canina. W średniowieczu dzika róża była podstawowym składnikiem popularnej w owym czasie potrawy (tzw. rosei), przygotowywanej z kapłona, migdałów, cukru, szafranu i płatków kwiatów.
Dzika róża jest z nich najbardziej znana. Znajdziemy ją przy drogach, a także w zaroślach, miedzach i zrębach leśnych. Jest rozpowszechniona w Europie, Azji Mniejszej i Afryce Północnej.
Dzika róża jest ciernistym krzewem. Wysokość rośliny osiąga około 3 m. Jej pędy o grubych kolcach są łukowato wygięte, a także posiadają nagie lub lekko owłosione od spodu, ząbkowane liście. Kwiaty pojawiają się w czerwcu, pojedynczo lub po kilka. Gdy przekwitną chylą się ku dołowi i opadają przed przebarwieniem owocostanów.
Największą wartość leczniczą i dietetyczną mają owoce dzikiej róży. Są one twarde, pomarszczone i błyszczące. Najczęściej mają pomarańczowo-czerwoną barwę.
W owocach dzikiej róży rozróżnia się ponadto 130 innych związków. Na uwagę zasługują przede wszystkim:
🌹 karotenoidy – m.in. beta-karoten, likopen i ksantofile,
🌹 flawonoidy – m.in. astragalina i izokwercetyna,
🌹 proantocyjanidyny.
Owoce dzikiej róży zawierają ponadto witaminy E i K, witaminy z grupy B, olejki eteryczne (ok. 0,03 proc) oraz kwasy organiczne – jabłkowy i cytrynowy (do 2 proc.). W owocach rzekomych dzikiej róży znajdują się również pektyny (do 4 proc.) i cukry (do 4 proc.), a ponadto związki mineralne. Znajdziemy w miąższu owoców dzikiej róży zarówno:
🌹 makroelementy – fosfor, potas, wapń i magnez,
🌹 mikroelementy – żelazo, cynk, miedź i mangan.
Owoc dzikiej róży jest jednym z najlepszych źródeł witaminy C. Surowe pseudo-owoce zawierają od 300 do 1700 mg kwasu askorbinowego w 100 gramach, zawartość kwasu askorbinowego w owocach może dochodzić nawet do 6-12 procent! Najwięcej witaminy C znajduje się w miękiszu owocu. aż dziesięć razy więcej niż czarna porzeczka. Jest to jedna z najbogatszych roślin w tę witaminę. Już 1-3 jej owocu w zupełności wystarczą do pokrycia dziennego zapotrzebowania człowieka na tę witaminę. Całkowicie pokrywa to dzienne zapotrzebowanie dla osoby dorosłej, które dla kobiety wynosi 75 mg, a dla mężczyzny 90 mg na dobę. Dzika róża oraz przetwory mogą być stosowanie przy niedoborach w diecie tej witaminy.
Badania fitochemiczne, opublikowane w roku 2006 na Uniwersytecie medycznym w Lublinie, wykazały, że biodostępność witaminy C jest wyższa dla jej formy naturalnej niż syntetycznej. Forma naturalna jest ponadto 3 do 5 razy bardziej aktywna. Zjawisko to jest tłumaczone stabilizującym działaniem substancji towarzyszących, takich jak flawonoidy, karotenoidy i fenolokwasy – zawarte w tkankach roślinnych.
Jako surowiec leczniczy, dziką różę najbardziej doceniono podczas II wojny światowej. Trudności z zaopatrzeniem żołnierzy w cytrusy, zmusiły Brytyjczyków do znalezienia innego źródła witaminy C. Okazało się, że dzika róża działa skuteczniej w zwalczaniu niedoboru kwasu askorbinowego niż cytryna.
Zawartość witaminy C w surowcu, zależy od zbioru, sposobu suszenia i czasu magazynowania. Długotrwałe suszenie i przechowywanie, powoduje ubytki kwasu L-askorbinowego oraz inicjuje przekształcanie go w formę nieaktywną (kwas dehydroaskorbinowy).
Ciekawym zabiegiem ograniczającym ubytek witaminy C w owocach dzikiej róży jest liofilizacja. W przeciwieństwie do suszenia, w metodzie tej, do usuwania wody używa się niskiej temperatury i obniżonego ciśnienia. Dzięki liofilizacji można otrzymać sproszkowany, rozpuszczalny w wodzie, bogaty w witaminę C, produkt, na bazie owoców dzikiej róży.
Inną metodą ograniczenia strat kwasu L-askorbinowego jest zamrażanie surowca bezpośrednio po zbiorze. Niweluje to ubytki witaminy C do około 5 procent.
Wśród roślin z rodziny różowatych (Rosaceae), znajdują się zarówno gatunki rosnące dziko jak i uprawiane. W Polsce, w stanie dzikim, występuje ponad 25 odmian. Do zakrzewiania wybrano m.in.:
🌹 różę dziką (Rosa canina),
🌹 pomarszczoną (Rosa rugosa),
🌹 rdzawą (Rosa rubiginosa),
🌹 girlandową (Rosa cinnanomea).
Kwas askorbinowy, czyli witamina C w dużych ilościach występująca w owocach dzikiej róży, uczestniczy w biosyntezie kolagenu, wzmacnia odporność i obniża ryzyko wystąpienia nowotworów. Owoce wykazują dużą zawartość antyoksydantów, takich jak kwas askorbinowy, związki fenolowe czy karotenoidy, które mają znaczący wpływ na ochronę organizmu przed wolnymi rodnikami. Cząsteczki kwasu askorbinowego mają właściwości neutralizujące wolne rodniki. Obecna w owocach kwercetyna została sprawdzona pod kątem właściwości przeciwnowotworowych. Jak pokazują badania, ten flawonol pochodzenia roślinnego skutecznie hamuje rozwój komórek czerniaka.
Uczestniczą także w syntezie noradrenaliny, czyli hormonu odpowiedzialnego za przekazywanie sygnałów w układzie nerwowym, warunkuje dobry nastrój, wpływa na przemianę materii i stężenie glukozy we krwi. Ponadto witamina C współdziała z enzymami biorącymi udział w przemianach cholesterolu do kwasów żółciowych.
Konsumując potrawy z produktów będących źródłem żelaza, czyli produkty zbożowe, rośliny strączkowe, czy orzechy, warto wzbogacać je o produkty będące źródłem witaminy C. Takie połączenie jest bardzo korzystne, ponieważ kwas askorbinowy zwiększa przyswajalność niehemowego (roślinnego) żelaza z produktów żywnościowych.
Dzika róża charakteryzuje się bardzo dużym potencjałem przeciwutleniającym. Zawarte w niej polifenole w postaci flawonoidów, fenolokwasów i proantocyjanidyn usuwają wolne rodniki i regulują procesy enzymatyczne w organizmie. Oprócz właściwości antynowotworowych, polifenolom przypisuje się działanie protekcyjne w chorobach układu krążenia. Inne związki o charakterze przeciwutleniającym, występujące w dzikiej róży to karotenoidy.
Polifenole wykazują działanie pomagające obniżyć poziom cholesterolu we krwi, jednocześnie zmniejszając ryzyko rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych. Ta nieleczona choroba postępując w czasie, zwęża światło naczyń krwionośnych, a w zaawansowanym stadium skutkuje zawałem mięśnia sercowego.
Po produkty z owoców dzikiej róży powinny sięgać przede wszystkim osoby narażone na niedobory witaminy C, osoby z anemią a także chorzy na szkorbut.
Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C, występuje w przypadku nadciśnienia tętniczego, palenia papierosów, choroby alkoholowej i cukrzycy. Więcej witaminy C, muszą również przyjmować kobiety karmiące i w ciąży – co wynika ze zwiększonego zapotrzebowania determinowanego przez potrzeby płodu. Zwiększona podaż witaminy C jest zalecana osobom narażonym na stres, a także o cechującym się wysokim poziomem aktywności fizycznej.
Ekstrakty z owoców dzikiej róży, wykorzystywane są do produkcji preparatów wzmacniających układ odpornościowy – zalecanych w stanach zwiększonego ryzyka infekcji i przeziębień. Owoce dzikiej róży znalazły również zastosowanie w pediatrii czy geriatrii. Ich metanolowe (alkoholowe) wyciągi i ekstrakty, stosowane w konkretnych, wysokich stężeniach, hamują rozwój wirusów, bakterii (Escherichia coli) i grzybów (Candida albicans).
Wyciągi z owoców dzikiej róży wykazują ponadto stymulujące działanie żółcio- i moczopędne. Wyciągi z dzikiej róży stosowane są jako lek na objawy szkorbutu – czyli choroby będącej wynikiem niedoboru witaminy
Mądrości ludowe od lat podają, że dzika róża sprawdza się jako lek na dokuczające nerki. Z jednej strony, składniki owoców działają moczopędnie, co wspomaga oczyszczanie układu wydalniczego. Z drugiej strony, działanie tych samych składników wywołuje efekt immunomodulacyjny w naszym układzie. U osób przyjmujących przygotowany ekstrakt z owoców dzikiej róży zaobserwowano podwyższony poziom gamma-globulin, neutrofili i monocytów. Wskazuje to na podwyższoną gotowość organizmu na zwalczanie potencjalnych infekcji i zakażeń. Badania również pokazują, że owoce dzikiej róży mogą wspomóc leczenie pacjentów cierpiących na osteoporozę. U niektórych badanych zaobserwowano znaczne obniżenie bólu i poprawę ruchomości stawów.
W liściach i kwiatach tej rośliny zidentyfikowano proantocyjanidyny. Należą one do grupy flawonoidów o bardzo silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Podobnie jak inne flawonoidy, wykazują inhibujące działanie na rozwój komórek czerniaka. Ponadto zaobserwowano, że związki te silnie hamują produkcję melaniny, która może objawiać się jako wybielanie rejonów skóry.
Niepozorne nasiona w owocach dzikiej róży również wykazują ciekawe właściwości. Wytłaczany z nich olej jest bogaty w prowitaminę A (głównie beta-karoten), tretinoinę oraz inne kwasy retinowe, które są prekursorami witaminy A. Dodatkowo olej ten zawiera duże ilości niezbędnych kwasów tłuszczowych, takich jak kwasy omega-3 i omega-6. Niedawnym odkryciem wśród składników oleju z dzikiej róży jest tilirozyd. Ten flawonoid, oprócz właściwości hepatoprotektywnych, okazuje się bardzo aktywny w procesie metabolizmu tłuszczów. Powoduje wzrost oksydacji kwasów tłuszczowych w wątrobie i mięśniach, a także spadek akumulacji lipidów w tkance tłuszczowej białej. Wykorzystanie tej substancji ma niezwykły potencjał w przeciwdziałaniu otyłości.
Dojrzałe owoce dzikiej róży, oprócz bardzo dużej ilości witaminy C, zawierają szereg garbników, flawonoidów, karotenoidów i witamin (A, B1, B2, E, K, kwas foliowy), które mają uzdrawiający wpływ na nasz organizm. Propagowane przez nasze babcie działania żółcio i moczopędne herbat z dzikiej róży, również nie należy do legend.
Oprócz tego podawane są przy:
🌹 biegunce,
🌹 zapaleniu i wrzodach żołądka,
🌹 dysfunkcjach błony śluzowej układu pokarmowego,
🌹 reumatyzmie,
🌹 zapaleniu wątroby.
Otrzymywany z różnych gatunków róży olejek eteryczny, wykazuje działanie uspokajające, przeciwmigrenowe i odkażające.
Dzika róża może posłużyć do uzyskania soków, nektarów, syropów, konfitur i dżemów. Oprócz owoców, wykorzystuje się także płatki. Wkłady cukiernicze do pączków lub wypieków przygotowane z płatków róż są niezwykle cenione.
Owoce dzikiej róży mają także zastosowanie do wzbogacania w witaminę C produktów uboższych w ten składnik. Naturalne pochodzenie witaminy, sprawia, że dodatek ten ma wyższą wartość odżywczą, gdyż cechuje się lepszą przyswajalnością – biodostępnością. Ponadto, produkty z dzikiej róży, chętnie dodawane są do soków odtworzonych z koncentratów. Zwiększa to zawartość substancji biologicznie aktywnych.
W badaniach cytowanych na łamach czasopisma „Żywność. Nauka. Technologia. Jakość” z 2012 roku wzbogacano sok jabłkowy przy użyciu 25 proc. dodatku nektaru różanego. Po 4 miesiącach przechowywania, wzbogacony sok odznaczał się 3-krotnie wyższą aktywnością antyoksydacyjną oraz zawartością ilością polifenoli, w porównaniu do soku, który nie został wzbogacony. Oprócz tego charakteryzował się 17-krotnie wyższą zawartością witaminy C w stosunku do soków kontrolnych.
Z owoców dzikiej róży produkuje się także herbatki o dużej zawartości związków polifenolowych. Warto zwrócić uwagę wybierając takie produkty, by bazę herbaty stanowiły całe liście i duże kawałki suszonych owoców dzikiej róży.
Jagody Goji to maleńkie, soczyście czerwone owoce, które stanowią bogactwo przeciwutleniaczy, a co za tym idzie posiadają bogate właściwości prozdrowotne. Wprowadzenie ich do codziennej diety niesie wiele korzyści.
Owoce goji, inaczej owoce kolcowoju, pozyskiwane są przede wszystkim z kolcowoju pospolitego (Lycium barbarum L.) oraz kolcowoju chińskiego (Lycium chinese L.). Rośliny te należą do tej samej rodziny, co ziemniak, pomidory oraz bakłażany, czyli psiankowatych (Solanaceae) i występują przede wszystkim w Azji, szczególnie w jej północno-zachodniej części.
Zbiór jagód goji prowadzi się w okresie późnego lata oraz wczesnej jesieni. Owoce wielkości 1-2 cm, są podłużnego kształtu. Łatwo ulegają uszkodzeniom, dlatego wskazane jest zrywanie ich wraz z ogonkami lub poprzez strząsanie na specjalne maty. Początkowo suszy się je w cieniu, a następnie proces ten odbywa się z wykorzystaniem działania promieni słonecznych. Suszenie trwa tak długo aż skórka owoców będzie odpowiednio twarda i sucha, ale miąższ nadal miękki. Z dwuletniej rośliny można pozyskać ok. 2 kg owoców goji.
Zawierają w przybliżeniu:
4,4% tłuszczu;
10,2% białka;
61,3% węglowodanów;
11,4% błonnika.
Warto zwrócić uwagę, na dużą zawartość błonnika pokarmowego w owocach kolcowoju, z czego ok. 3% stanowi błonnik rozpuszczalny, a ok. 9% błonnik nierozpuszczalny. Spożywanie jagód goji w ilości 30 g suszonych owoców pokrywa ok. 14% dziennego zapotrzebowania (25 g/dzień) osoby dorosłej na błonnik pokarmowy.
Poza tym surowiec stanowi bogactwo witamin i minerałów. Jagody goji zawierają aż 2500 mg witaminy C w 100 gramach suszonych owoców. Klasyfikowane są jako jedno z cenniejszych, naturalnych źródeł kwasu askorbinowego.
Odnajdziemy w nich także witaminy z grupy B (B1,B2,B6) oraz witaminę E. Jeśli zaś chodzi o związki mineralne wymienić należy wapń, żelazo, fosfor, cynk, miedź i selen.
Większość zdrowotnych właściwości jagód goji wiąże się przede wszystkim z dużą zawartością antyoksydantów. Poza witaminą C obfitują bowiem w wysokie stężenia karotenoidów. Ponad 70% wszystkich związków tej grupy stanowi zeaksantyna, a poza nią także luteina oraz beta-karoten. Ten ostatni nadaje jagodom goji charakterystyczny, pomarańczowo-czerwony kolor.
Owoce goji dzięki bogatej kompozycji fitozwiązków i substancji odżywczych od dawna stosowane są w dolegliwościach serca, wątroby czy nadciśnieniu tętniczym. Obecnie wśród najważniejszych kierunków działania tego surowca wymienia się:
Poprawę wzroku;
Regulację poziomu cukru we krwi;
Regulację poziomu cholesterolu i trójglicerydów;
Podnoszenie odporności;
Wzmacnianie stawów;
Profilaktykę chorób nowotworowych.
Wykazano, że suplementacja jagodami goji przez okres 90 dni zwiększa stężenie luteiny i zeaksantyny w siatkówce oka. Jak powszechnie wiadomo związki te, jako silne przeciwutleniacze, wspierają zdrowie oczu i powstrzymują postępującą wraz z wiekiem utratę wzroku na skutek zwyrodnienia plamki żółtej. Owoce goji poprawiają ostrość widzenia, chronią przed szkodliwym działaniem promieniowania UV i mogą skutecznie uzupełniać inne metody leczenia choroby.
Wiele doniesień naukowych omawia także zależność pomiędzy owocami goji a cukrzycą. Jak się bowiem okazuje zawarty w goji kompleks polisacharydowy (LBP, z ang. Lycium barbarum polysaccharides) posiada udowodnioną skuteczność w obniżaniu poziomu cukru. Jagoda goji może pomóc w leczeniu cukrzycy, zwłaszcza tym, którzy mają problemy z utrzymaniem niskiego poziomu cukru we krwi poprzez same zmiany w diecie.
Działanie suszonych jagód goji to także wpływ na cholesterol. Oprócz zwiększania poziomu HDL („dobry cholesterol) i obniżania LDL („zły cholesterol) obniżają całkowity poziom cholesterolu i trójglicerydów. Aktywność tą w dużej mierze przypisuje się wysokiej zawartości błonnika pokarmowego zawartego w surowcu.
Solidna zawartość różnorodnych antyoksydantów, w tym dużych dawek witaminy C i karotenoidów nie pozostawia wątpliwości czy jagody goji są zdrowe. Ich regularne spożywanie może wiązać się ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju chorób nowotworowych, ze względu na neutralizowanie działania wolnych rodników, które odpowiadają za uszkodzenia komórek.
Zastosowanie jagód goji jest całkiem szerokie jako pożądany składnik diety u osób cierpiących na cukrzycę, podwyższony poziom cholesterolu, choroby układu sercowo-naczyniowego oraz choroby oczu. Stosowanie goji jest także wskazane przy chorobach stawów, tak samo jak przy bólach kolan dobrym sposobem jest glukozamina na stawy. Ponadto jagody goji są pomocne w okresie menopauzy.
Wysoka zawartość przeciwutleniaczy, w tym karotenoidów, sprawia, że goji stanowią popularny składnik kosmetyków o działaniu przeciwstarzeniowym. Preparaty tego typu redukują zmarszczki, nawilżają i aktywnie pobudzają odnowę naskórka.
Owoce goji dostępne są przede wszystkim w formie suszonej i w takiej tez postaci są można je spożycia. Poza tym ze świeżych owoców sporządza szereg różnych przetworów, jak np. soki.
Suszone owoce goji z łatwością wkomponujemy w codzienny jadłospis. Sprawdzą się m.in. jako składnik owsianek oraz jako dodatek do ciast i pieczywa. Można ponadto wykorzystywać je do sporządzania odżywczych, antyoksydacyjnych koktajli, np. na mleka roślinnego, owoców i dodatkiem odpowiednich przypraw, podnoszących efekt przeciwzapalny. W tym celu wykorzystuje się m.in. działanie kurkuminy lub piperyny.
Zalecenia odnośnie dziennego dawkowania jagód goji bywają rozbieżne. Dane literaturowe podają jednak najczęściej, że powinna mieścić się ona w granicach 5-12 gramów na dobę.
Nie ma wyraźnych wskazań co do tego, o której porze dnia najlepiej spożywać jagody goji. Ich stosowanie na czczo jest zatem możliwe, np. w formie rozcieńczonego soku.
Błonnik pokarmowy, zawarty w jagodach Goji wspiera funkcjonowanie układu pokarmowego, przyspieszając przemianę materii. Dzięki obecności wysokiej ilości polisacharydów, owoce kolcowoju wpływają także na kolonizację flory bakteryjnej w jelitach. W związku z tym poleca się je osobom chcącym schudnąć.
Brzoskwinia posiada liczne właściwości i wartości odżywcze, a przy tym jest małokaloryczna. Brzoskwinie wspomagają pracę nerek, pomagają w walce z anemią i zaparciami.
Brzoskwinia zwyczajna to owoc, którego właściwości i wartości odżywcze doceniano już 4000 lat temu w Chinach, skąd prawdopodobnie pochodzi. Do Grecji dotarła około 300 r. p.n.e., a do Europy północnej w XVI w.
Brzoskwinie pomagają zwalczyć nowotwór piersi. Amerykańscy naukowcy udowodnili, że spożywanie brzoskwiń hamuje rozwój nowotworu piersi i zapobiega przerzutom. Dzieje się to za sprawą fenoli, które neutralizują wolne rodniki.
Brzoskwinie wspomagają układ moczowy i nerki. Brzoskwinie składają się z 90% z wody. Dzięki temu działają moczopędnie i oczyszczają organizm z toksyn. Ma to pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu moczowego oraz nerek.
Jadane regularnie oczyszczają organizm z toksyn i szkodliwych produktów przemiany materii. To ważne dla chorych na reumatyzm i nerki. Nie zawierają tłuszczu i sodu, więc warto je polecić osobom z nadciśnieniem i wysokim poziomem cholesterolu.
Brzoskwinie zawierają duże ilości błonnika. Błonnik przyspiesza perystaltykę jelit oraz pomaga w walce z zaparciami. Brzoskwinie działają także moczopędnie, dzięki czemu pomagają oczyszczać organizm z toksyn.
"Zamszowa" skórka brzoskwiń jest lekkostrawna, podobnie jak cały owoc.
Brzoskwinie polecane są osobom chorym na anemię. Owoce te zwiększają produkcję czerwonych krwinek.
Świeże brzoskwinie mają niski indeks glikemiczny (35), dlatego też mogą być spożywane przez cukrzyków. Są również lekkostrawne, gdyż składają się głównie z wody i zawierają błonnik. Jedna brzoskwinia to tylko 40-50 kcal.
Owoce te polecane są kobietom w ciąży. Dzięki zawartości potasu, pomagają w zwalczaniu zmęczenia, skurczy oraz zawrotów głowy. Brzoskwinie wpływają pozytywnie nie tylko na zdrowie matki, lecz także na prawidłowy rozwój dziecka. Działają korzystnie na kształtowanie się kości, zębów, mięśni, chrząstek i żył noworodków. Kwas foliowy zapobiega powstawaniu wad cewy moczowej. Brzoskwinie dzięki zawartości boru i niacyny, która ułatwia produkcję estrogenu, łagodzą także objawy menopauzy.
Wartości odżywcze brzoskwiń w 100 g:
🍑 Wartość energetyczna - 39 kcal
🍑 Białko - 0,91 g
🍑 Tłuszcze - 0,25 g
🍑 Węglowodany - 9,54 g (w tym cukry proste: 8,39 g)
🍑 Błonnik - 1,5 g
🍑 Witamina C - 6,6 mg
🍑 Tiamina - 0,024 mg
🍑 Ryboflawina - 0,031 mg
🍑 Niacyna - 0,806 mg
🍑 Witamina B6 - 0,025 mg
🍑 Witamina B12 - 0 µg
🍑 Witamina A - 16 µg
🍑 Witamina E - 0,73 mg
🍑 Witamina D - 0 IU
🍑 Witamina K - 2,6 µg
🍑 Wapń - 6 mg
🍑 Żelazo - 0,25 mg
🍑 Magnez - 9 mg
🍑 Fosfor - 20 mg
🍑 Potas - 190 mg
🍑 Sód - 0 mg
🍑 Cynk - 0,17 mg
Brzoskwinie z omszałą skórką dzielą się na właściwki i twardki, gładkie zaś to nektarynki i bryniony. Brzoskwinie mogą też różnić się barwą i zwartością miąższu.
Miękkie i nieco włókniste są właściwki i nektarynki, a twardawe i lekko chrupiące - twardki i bryniony. Wszystkie mają podobne wartości odżywcze.
Brzoskwinie są cennym źródłem beta-karotenu i błonnika. Zawierają też sporo witamin z grupy B, witaminę PP i nieco C. Tej ostatniej najwięcej jest w nektarynkach, choć ze względu na garbniki w miąższu, jest dość nietrwała. Warto zatem jeść bardzo świeże owoce ze skórką.
Surowe brzoskwinie w niespełna 90% składają się z wody. Podczas suszenia zachowują wszystkie wartościowe składniki. Dzięki temu dostarczają organizmowi cennych pierwiastków, witamin i błonnika.
Suszone brzoswinie znalazły się m.in. w ekwipunku Neila Armstronga, pierwszego człowieka, który stanął na Księżycu.
Zawartość witaminy A wzrasta w 100 g suszu do 7430 j.m., wapnia do 86 mg, fosforu do 120 mg, a potasu aż do 1760 mg. Wystarczy zjeść kilka suszonych moreli na drugie śniadanie, a poprawi się stan naszych kości i wygląd skóry. Kobiety w okresie menopauzy, zagrożone osteoporozą powinny stale jeść suszone morele.
Jest to ważne również dlatego, że zawarty w nich potas przyspieszy wydalanie nadmiaru wody z organizmu, zmniejszając tym samym obrzęki i odciążając układ krążenia.
Zawarty w morelach beta-karoten działa antynowotworowo i wspomaga układ oddechowy. Dzięki właściwościom zasadotwórczym suszone morele pomogą cierpiącym na zgagę.
Brzoskwinie należą do Prunus Persica, tej samej rodziny owoców co śliwki. Miejscem ich pochodzenia nie jest jednak Persja, a Chiny.
Drzewka morelowe i brzoskwiniowe rosły tam już 4000 lat temu. Do Europy dotarły wraz z karawanami kupców i wojskami Aleksandra Macedońskiego.
Brzoskwinie najpierw zdobyły Grecję, a dopiero potem Imperium Rzymskie. Za to morele długo uważano za owoc przeklęty, ponieważ należały do ulubionych smakołyków Arabów najeżdżających Europę. Jeszcze w XVI wieku bardziej niż smak moreli ceniono dekoracyjność kwitnącego w przyklasztornych ogrodach morelowego drzewka.
Na dżemy i owocowe przeciery najlepiej nadają się odmiany tych owoców o miąższu zwartym i nie zaczerwienionym przy pestce. Należą do nich roy-alvee, harken, vedette i halehaven. Najsmaczniejsze kompoty przyrządzimy z odmian redhaven, siewki rakoniewickiej i siewki jerzykowskiej.
Na mrożonki i do suszenia nadają się nektarynki. Z moreli najlepsze na kompoty i do suszenia są odmiany: węgierska wczesna, earli orange, harcot i moorpark o ścisłym i niezbyt włóknistym miąższu. Na dżemy najlepsza jest odmiana późna z Ursynowa.
Brzoskwinie należą do owoców klimakterycznych, a więc po osiągnięciu tak zwanego minimum klimakterycznego gwałtownie następuje dojrzewanie, po którym szybko następuje przejrzewanie i rozpad. Brzoskwinie zerwane przedwcześnie tracą swój niepowtarzalny smak.
Natomiast owoce zbyt dojrzałe źle znoszą przechowywanie i transport, ponieważ są bardzo podatne na odgniecenia i obicia. Brzoskwinie trzymane w lodówce wytrzymają około 5 dni. Aby na długo zatrzymać świeżość tych owoców, najlepiej przechowywać je w chłodniach (-1 – 0,5 stopni Celsjusza). W tak niskiej temperaturze można je przechowywać nawet do 4 tygodni.
Zalecane jest także zachowanie wysokiej wilgotności powietrza, gdyż owoce te w wyniku transpiracji bardzo szybko tracą wodę.
Brzoskwinie mają zbawienny wpływ na skórę. Miąższ brzoskwiń zawiera kwasy AHA i witaminę C i E i beta-karoten. Zawarta w brzoskwini witamina C doskonale wzmacnia odporność skóry oraz wzmacnia naczynia krwionośne, zapobiegając ich pękaniu i tworzeniu się pajączków. Witamina A i E odpowiadają za jędrność i gładkość skóry. Ekstrakt z miąższu ma także właściwości tonizujące, nawilżające i odmładzające. Odświeża cerę, ściąga pory i regeneruje naskórek. Z pestek brzoskwini wyrabia się olej, który ma delikatny migdałowy zapach. Olej z pestek brzoskwini zawiera ponad 64% kwasu olejowego, 26% kwasu linolowego, 5,5% kwasu palmitynowego, 2,9% kwasu stearynowego. Olej ten stosuje się jako bazę do masażu. Używany jest także jako dodatek do kosmetyków nawilżających, przeciwzmarszczkowych, do cery wrażliwej, a także do mydła oraz szamponów do włosów.
Świeże morele, bogate w witaminy i sole mineralne, warto wykorzystać jako naturalny kosmetyk np. w postaci maseczki. Wystarczy wymieszać rozgniecioną morelę z łyżką jogurtu wegańskiego i położyć na twarz. Maseczka poprawi kondycję skóry wysuszonej na słońcu i wietrze. Do jej przygotowania można użyć też namoczonych wcześniej moreli suszonych.
Dynia (Cucurbita L.) to roślina jednoroczna z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Jest około 130 rodzajów i 800 gatunków dyń, jak choćby kabaczek, cukinia, ogórek, melon, arbuz, dynia żołędziowa, piżmowa, Hokkaido, mandarynkowa, prowansalska, makaronowa.
Wartości odżywcze dyni docenili już meksykańscy Indianie, znajdując zastosowanie zarówno w meksykańskiej medycynie naturalnej, jak i kuchni według przepisów przekazywanych pokoleniowo. Przysmakiem przyrządzanym przez pierwszych amerykańskich osadników była pieczona dynia wypełniona miodem, mlekiem i przyprawami.
Pomarańczowy miąższ dyni zawiera beta-karoten o działaniu przeciwzapalnym. Beta-karoten jest przeciwutleniaczem, który zapobiega chorobom nowotworowym, łagodzi procesy zapalne, pomaga ograniczyć objawy grypy i przeziębienia, obniża poziom złego cholesterolu, zapobiegając odkładaniu się złogów cholesterolowych w ścianach tętnic, miażdżycy, chorobom serca, takim jak zawał czy udar mózgu, ponadto dynia reguluje poziom ciśnienia tętniczego. Beta-karoten zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wzroku, gdy witamina A, w którą jest przekształcany beta-karoten w organizmie człowieka, jest składnikiem barwnika wzrokowego w siatkówce oka, pozwalającego widzieć w półmroku. Beta-karoten zapobiega zwyrodnieniu plamki żółtej, uszkodzeniu soczewki i powstaniu zaćmy.
Dynia szczyci się zawartością witaminy A, C i E, które skutecznie zapobiegają zmarszczkom. Witamina A reguluje wytwarzanie łoju w skórze i dba o młody wygląd skóry. Około 250 gram gotowanej dyni zapewnia około 250% dziennego zapotrzebowania na witaminę A.
Dynia zawiera też cynk i witaminę C z korzyścią dla zdrowego układu odpornościowego. 250 g gotowanej dyni zawiera około 20% dziennego zapotrzebowania w witaminy C.
Miąższ dyni działa też przeciwwymiotnie, a pestki dyni pomagają zwalczyć chorobę lokomocyjną.
Pestki dyni są skuteczne na pasożyty za sprawą kukurbitacyny, zawartej w błonce otaczającej nasiona, zabezpieczającej je przed drobnoustrojami. Kukurbityna w dyni działa przeciwwirusowo i przeciwpasożytniczo. Najwięcej zawierają jej surowe pestki dyni. Pestki dyni to skarbnica minerałów, takich jak cynk, siarkę potas, magnez i wapń,, oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych na zdrowe włosy i skórę.
Dynia jest niskokaloryczna (10 dag to 26 kcal) i dostarcza błonnika pokarmowego, co pomaga w odchudzaniu i sprzyja oczyszczaniu organizmu z toksyn, odkwaszając organizm. Zakwaszenie jest przyczyną nadwagi czy otyłości.
Wartości odżywcze w 100 g dyni surowej i gotowanej:
Wartość energetyczna - 26/20 kcal
Białko - 1.00/0.72 g
Tłuszcz - 0.10/0.07 g
Węglowodany - 6.50/4.90 g
Błonnik - 0.5/1.1 g
Witamina C – 9.0/4.7 mg
Witamina A – 8513/5755 IU
Witamina E – 1.06/0.80 mg
Witamina K - 1.1/0.8 µg
Wapń – 21/15 mg
Żelazo - 0.80/0.57 mg
Magnez - 12/9 mg
Fosfor - 44/30 mg
Potas - 340/230 mg
Sód – 1/1 mg
Cynk - 0.32/0.23 mg
Tiamina – 0.050/0.031 mg
Ryboflawina – 0.110/0.078 mg
Niacyna - 0.600/0.413 mg
Witamina B6 - 0.061/0.044 mg
Kwas foliowy - 16/9 µg
Ciekawe, nieprzewidywalne, żywiołowe, staranne odpowiedzi usportowionych uczniów naszej szkoły, którzy priorytetowo za cel obierają zdrowy styl życia w trosce o swój organizm oraz środowisko naturalne.
Różnorodność zajęć przedszkolnych zachęca tłumnie maluchy do udziału w rozwojowych aktywnościach na świeżym powietrzu w bogato wyposażonych dydaktycznie, rekreacyjnie, sprawnościowo przestrzeniach placów oraz sal zabaw, nauki, gimnastyki przy śpiewie ptaków, szumie rzeczki, pysznej przekąsce stołówkowej, wszechstronnej kolekcji książek i eksponatów, jak i specjalistycznej asyście wychowawców.
Przedszkolaczki Biedroneczki i Rybki w swoim przytulnym przedszkolu czują się jak w domu, wykonując ulubione czynności, rozwijające kompleksowo umiejętności przydatne każdemu praktycznie, uniwersalnie i ponadczasowo dla smaku, zdrowia, zwinności, błyskotliwości, radości życia oraz pogody ducha.
Przedszkolaczki Rybki i Biedroneczki z przyjemnością rozsmakowują się w wakacyjnych atrakcjach kompleksu przedszkolnego naszej szkoły, bawiąc się przednie w sali zabaw, na placu zabaw, w sali gimnastycznej oraz na szkolnym boisku w towarzystwie zawsze niezawodnych wychowawczyń.
Podczas tegorocznych wakacji uczniowie Szkoły Podstawowej w Sarbicach przyjemnie i pożytecznie wiedli czas w Szklarskiej Porębie i okolicach. Mieszkali w Apartamentach na Uroczysku, skąd roztaczał się malowniczy widok na Karkonosze, a kilkadziesiąt metrów od hotelu rozpoczynały się trasy turystyczne po Górach Izerskich. Uczestnicy wypoczynku letniego zwiedzili Szklarską Porębę i Góry Izerskie z przewodnikiem (dużą atrakcją było dojście do Chybotka i Wodospadu Szklarka), wyjeżdżali do kina w Jeleniej Górze, gdzie oglądali filmy premierowe i kąpali się w Termach Cieplickich. Grali w kręgle w hotelu Kryształ, brali udział w konkursach plastycznych, quizach związanych zagadnieniowo ze zwiedzanymi miejscami w Szklarskiej Porębie i okolicach, tworzyli tematyczne krzyżówki, które następnie rozwiązywali, wymieniając się nimi. Korzystając z sali gimnastycznej, z radością uczestniczyli w zajęciach rekreacyjno-sportowych i specjalistycznych. Dużą atrakcją dla uczestników była wycieczka rowerowa z przewodnikiem wyznaczoną trasą w Jakuszycah oraz kąpiel w rzece Izerce. Turnus podsumowano ogłaszając wyniki konkursów i wręczając wszystkim uczestnikom wypoczynku atrakcyjne nagrody.
Przedszkolaczki Biedroneczki i Rybki ochoczo pożytkowały czas przy wakacyjnych grach i zabawach na szkolnym placu zabaw. Po aktywnych zajęciach jakże miło było odpoczywać w zaciszu szkolnego ogrodu, by już kolejnego dnia oddać się pasjom plastycznym pośród kolorowanek ubogaconych żywym kontaktem z naturą. Gry na spostrzegawczość, zagadki, zgadywanki, wyklejanie plażowych klapków plasteliną zajęło dłonie i umysły twórczych maluchów w radosnym oczekiwaniu na pouczające spotkanie z panią dietetyk, które z łatwością pozwoliło dzieciom z zamkniętymi oczami rozpoznawać dotykiem owoce, raczące pełnią witamin i smaków, pożywnie zachęcających do rozśpiewanej zabawy zatytułowanej "Idzie wąż" w słowach: "Idzie wąż ,idzie wąż. Rośnie wciąż, rośnie wciąż. My się węża nie boimy i na spacer z nim chodzimy. Długi jest nasz wąż. Oj długi jest nasz wąż". Wspólnie pogodne dni zwieńczyły urodziny koleżanki Klary, dla której chóralnie rozbrzmiało huczne „Sto lat” oraz najszczersze życzenia, płynące prosto z serca.
Rozśpiewane Przedszkolaczki Biedroneczki oraz Rybki wykonując z zapałem pracę plastyczną, podrygują rytmicznie do piosneczki zatytułowanej "Dzień i noc, noc i dzień" autorstwa Agaty Dziechciarczyk:
Raz jest jasno, raz jest cień
Nasza Ziemia, jak piłeczka
Świeci na nią żaróweczka
Tą żarówką nasze Słońce
Żółte, jasne i gorące
Daje ciepło, daje światło
Gdy go nie ma, wszystko zgasło
Przyszła nocka – ciemna dama
Lecz się nie bój, nie jest sama
Złote gwiazdy ma ze sobą
Które nieba są ozdobą
Ma też Pani nocka księżyc
Czasem rożek, czasem w pełni
Gdy na niebo spojrzysz w nocy
Jego widok Cię zaskoczy
Maluchy rozkoszują się także konstruktywnymi przyjemnościami z konceptualnej i planistycznej zabawy klockami, a po wzmożonych aktywnościach relaksujący odpoczynek przynosi seans edukacyjno-bajkowy, zaś pokrzepieniu ciała niewątpliwie służy pyszna degustacja wegańska, której każdy jarosz dziarsko wtóruje słowami:
Witaminki, witaminki,
Dla chłopczyka i dziewczynki,
Wszyscy mamy dziarskie minki,
Bo zjadamy witaminki.
Budującej witaminki D dzieci zaczerpnęły z kolei w promieniach wakacyjnego słoneczka podczas wspólnych gier w plenerach szkolnego boiska oraz na kolorowym placu zabaw, gdzie z błyskiem w oku i z uśmiechem na twarzy w przyjaznym towarzystwie letniej aury napawały się szczęściem błogo egzystencjonalnym.
Kiedy nad łąką szkolną beztrosko unoszą się boże krówki siedmiokropki, przedszkolaczki Biedroneczki 🐞 wtórują im wakacyjnymi harcami na szkolnym placu zabaw, w wesołej, letniej atmosferze ćwicząc motorykę dużą i małą oraz prowadząc obserwacje przyrody przy pogodnej aurze, sprzyjającej wygibasom na świeżym powietrzu. Maluchy cieszą się także pobudzającymi wyobraźnię aktywnościami w szkolnej sali zabaw, tworząc spersonifikowane tory przeszkód oraz kreatywne zabawki upostaciowujące kotki, korony i wachlarze.
Cztery badmintonistki z naszej szkoły, Julia Łukaszewska, Antonina Zych, Zuzanna Misiak oraz Aleksandra Karbowska, rok szkolny zakończyły udziałem w Mistrzostwach Polski w Badmintonie, które odbyły się w Suchedniowie w dniach 23-25 czerwca 2023 roku. W zawodach wzięło udział ponad 200 zawodników, grających także poza granicami kraju. Dziewczęta mając od startu za rywalki laureatki turnieju, wykazały na korcie kunszt iście mistrzowski w celności i strategii rozgrywek, co zapewniło im czołowe pozycje rankingowe. Gratulujemy niezłomnie walecznej postawy sportowej w słusznie obranym kursie po główne trofeum 🏸 🏆 🥇
Biblioteka szkolna przez cały rok zapraszała do wspólnej zabawy z Narodowym Programem Rozwoju Czytelnictwa, udostępniając materiały promujące czytanie i oswajające dzieci i młodzież z korzystaniem z zasobów. W bibliotece odbyły się wystawy, konkursy czytelnicze; wycieczki edukacyjne do drukarni, księgarni, pobliskich bibliotek oraz warsztaty czytelnicze on-line. Przedszkolaczki i uczniowie szkoły z radością odwiedzali to ustronne i zaciszne miejsce, w którym mogły znaleźć coś dla siebie: ciekawe książki, kąciki czytelnicze, książki sensoryczne, teatrzyki kamishibai, pluszaki-postaci z bajek. Cyklicznie w każdą środę odbywały się dla uczniów zajęcia pt.: "Spotkania z ciekawą książką sensoryczną i terapeutyczną".
Wielkim zainteresowaniem wśród najmłodszych czytelników klas 1-3 cieszyła się akcja promująca i wyrabiająca nawyk czytania. Zadanie polegało na codziennym czytaniu ulubionej lektury. Uczniowie twórczo zabiegali o 21 podpisów swoich rodziców na osobistej karcie codziennego czytania, które upoważniały do sięgnięcia po zdobycze czytelnicze dla zasłużonego bibliofila.
Za wyróżniające się zaangażowanie w działania czytelnicze z z Narodowym Programem Rozwoju Czytelnictwa uczniowie Myroniuk Jana, Ostrowska Zofia, Pacholczyk Aleksandra, Stencel Katarzyna, Idziak Amelia, Maciejewska Amelia, Michalak Katarzyna, Śmigiel Kinga, Nowakowski Bartosz otrzymali dyplomy i nagrody książkowe pt. "Babcia na jabłoni".
Dyplomy uznania za osiągnięte wyniki w czytelnictwie otrzymali: Wojciech Warach, Łucja Andrzejewska, Piotr Wieliczko, Ksawery Michalak, Hanna Pajor, Marcelin Zych i Wiktoria Gronowalska.
Wszystkie przedszkolaczki zostały nagrodzone książkami o zwierzętach z morałem.
Powitanie lata w gronie najmłodszych przedszkolaczków Biedroneczek 🐞 odbyło się uroczyście we wspólnym gronie wraz z rodzicami i opiekunem, który obdarował każdego malucha pamiątkową niespodzianką książkową, napawającą wakacyjnym duchem młodego odkrywcy na miarę rezolutnych bohaterów przygodowej lektury. Wakacyjne słoneczko, prowadź jasno i ciepło ☀️
W dniu 23 czerwca 2023 roku w naszej szkole odbyło się uroczyste zakończenie roku szkolnego, podczas którego odczytane zostały sukcesy uczniów z minionego roku, rodzicom uczniów, którzy uzyskali średnią ocen na świadectwie 5.0 lub więcej, wręczono listy gratulacyjne, ogłoszono, kto otrzymuje stypendia za wyniki w nauce i osiągnięcia sportowe, uczniom wręczono świadectwa promocyjne, absolwentom świadectwa ukończenia szkoły, natomiast dzieciom z klas 1-3 odznaki wzorowego ucznia. Za wyróżniające wyniki w nauce oraz wzorowe i bardzo dobre zachowanie uczniowie i absolwenci otrzymali nagrody książkowe ufundowane przez Radę Rodziców Szkoły Podstawowej w Sarbicach. Odchodzący uczniowie zaprezentowali część artystyczną, deklamowali wiersze, odśpiewali piosenkę. Siódma klasa pożegnała starszych kolegów, wręczając im pamiątkowe upominki, do nich dołączyła Rada Rodziców, także obdarowując najstarszych uczniów niespodziankami na nową drogę dalszej edukacji. Wychowawca oraz rodzice zaprosili klasy 7 i 8 na wspólny poczęstunek wakacyjny, a pozostali uczniowie wraz z wychowawcami spotkali się w swoich klasach, gdzie zostały wręczone świadectwa i nagrody książkowe za udział w konkursach oraz pracę społeczną. Ahoj wakacyjna przygodo!
Uczniowie klasy 6 przedstawili na forum szkoły inscenizację pt: "Postaci, które tworzyły historię Polski w XVIII wieku". Brawurowo wcielili się w takich osiemnastowiecznych bohaterów, jak między innymi: król Stanisław August Poniatowski, Tadeusz Kościuszko, Stanisław Małachowski, Józef Wybicki czy też oponentów carycę Katarzynę i cesarzową Austrii - Marię Teresę. Na oglądających inscenizację uczniach szkoły imponujące wrażenie wywarły epokowe stroje, w których występujący prezentowali się wytwornie. Pokaz szóstoklasistów został gromko nagrodzony przez audytorium spontanicznym aplauzem rozbrzmiałym brawami.
Powered by aSc EduPage